Erdoğan Alkan

(d. 10 Haziran 1935 / ö. 20 Haziran 2014)
Şair, yazar, çevirmen, gazeteci, akademisyen.
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Samsun’un Tekkeköy ilçesine bağlı Çırakman köyünde doğdu. Öğretmen Sıdıka Hanım ile mübaşir Emin Alkan’ın oğludur. Aile kökeni Sivas Şarkışla’dır. İlköğrenimini Samsun İnönü İlkokulunda tamamlayan Alkan, 1955’te Samsun On Dokuz Mayıs Lisesinden mezun oldu. Yükseköğrenimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde tamamladı (1960). 1960-1965 yılları arasında sırasıyla Samsun’da maiyet memurluğu; Mesudiye, Derze, Vezirköprü, Ladik, Darende ve Esbiye’de kaymakamlık yapmıştır. 1966 yılında Brüksel Inbel Enstitüsünde halkla ilişkiler alanında staj gördü. 1965-67’de Turizm Bakanlığı Periyodik Yayınlar şube müdürlüğü; Millî Prodüktivite Merkezi iktisat uzmanlığı (1969-1971) görevlerinde bulundu. 1967-1969 yılları arasında yedek subay olarak görev yaptı. TRT Ankara Televizyonu yapımcılık ve yönetmenliği ile gazete yazarlığı (1973-93) yaptıktan sonra emekli oldu. 12 Mart sürecinde TRT’deki görevinden uzaklaştırılınca İstanbul’a yerleşti. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Yüksekokulunda öğretim görevliliği yaparak yaşamını sürdürdü (1973-83). Bir süre Belçika Tarım Bakanlığında iktisatçı olarak görev yapan Alkan 1985-1989 yılları arasında kuruculuğunu yaptığı Deyiş Yayınları’nı yönetti. İyi derecede Fransızca ve orta derecede İngilizce bilmekteydi. Birsen Alkan ile evli olan şairin bir oğlu (Aydın Tozan) ve bir kızı (Elif Su) bulunmaktadır. Oğlu ve kızı da şair ve çevirmendir.

Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS), ATURJET, Mülkiyeliler Birliği, PEN Yazarlar Derneği ve Türkiye Gazeteciler Derneği üyesi olan Erdoğan Alkan, sürekli basın kartı sahibiydi. Alkan, geçirdiği kalp krizi sonucu 20 Haziran 2014 günü 79 yaşında İstanbul’da vefat etti. Cenazesi ertesi gün Dolmabahçe Bezm-i Âlem Valide Sultan Camiinde kılınan cenaze namazının ardından Ortaköy Mezarlığında toprağa verildi. Kaymakam, TRT yapımcısı, öğretim görevlisi, gazeteci, iktisatçı olarak görev yapan Erdoğan Alkan; 1970 TRT Kitle İletişim Başarı Ödülü; Arthur Rimbaud’dan Seçme Şiirler ile 1982 Yazko Çeviri Büyük Ödülü ve 1989 TRT Dizi Film Senaryosu Ödülü sahibidir.

Erdoğan Alkan, ailesinin geçmişi nedeniyle çocukluğunda yaz tatillerini genellikle Şarkışla’da geçirmiş, yöredeki âşıklık geleneğine bağlı olarak küçük yaşlardan itibaren bağlama çalmayı öğrenmiş ve şiirle ilgilenmiştir. Şarkışla’da karşılaşıp konuştuğu Âşık Veysel’den etkilenerek şiir yazmaya başlamıştır. “Ben O İnsanlardan Değilim” başlıklı ilk şiiri 1957’de Türk Dili’nde, Paul Verlaine’den çevirdiği ilk şiir “Batan Güneşler” ise 1958’de Varlık dergisinde yayımlanmıştır. Alkan’ın şiir ve çevirileri Türk Dili, Varlık, Papirüs, Somut, Milliyet Sanat ve Yazko Edebiyat dergilerinde çıktı. Şiirlerinin yanı sıra Fransız şiir ve şairleri başta olmak üzere Batı edebiyatının ünlü şair, romancı ve düşünürlerinden birçok önemli eseri Türkçeye çevirmiştir.

Şiirlerinde İkinci Yeni’nin genel özelliklerinden yararlandığı kabul edildiyse de kendisi bu akımın “uydurma” ve “yapay” olduğun ileri sürmüştür. Cemal Süreya onu “Önceleri klasik bir duyarlılıkla kuruyordu şiirlerini. Sonraları zekâ şiirine yönelmiş, bir eğleni havasının çevresinde hareket etmeye başlamıştır” (Süreya 1966: 93) biçiminde değerlendirmiştir. Şiirlerinde “çoğunluk, duygusal ve insancıl konulara yönelen Erdoğan Alkan, Türk dilinin kıvraklığına varabilmiş, halk şiirinin lirizmiyle modern şiirin özgürlüğünü bağdaştırmaya çalışmıştır” (Akkoyunlu 2019). Ataol Behramoğlu da Erdoğan Alkan’ı “İkinci Yeni şiirinin genel özelliklerinden aşırıya kaçmadan, klasik kıta düzenine bağlı kalarak yararlanmış bir şair” (Behramoğlu 1987) olarak değerlendirmiştir. Şiirlerinin bir kısmı bestelenerek çeşitli sanatçılar tarafından yorumlandı. Âşık Veysel’in yaşamını konu alan Kör Oldum Veysel Oldum (1991) adlı romanı radyo oyununa uyarlanarak 1998’de yayımlandı.

Kaynakça

Akkoyunlu, Rıza (2019). “Erdoğan Alkan”. http://www.biyografya.com/biyografi/5496, [erişim tarihi: 19.05.2019].

Aydın, Ayhan (1994). “Erdoğan Alkan ile Söyleşi: Gerçek Şiirin Büyüsü”. İnsancıl. 50, 50-55.

Behramoğlu, Ataol (1987). Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Sosyal Yayınları.

Süreya, Cemal (1966). Mülkiyeli Şairler. İstanbul: Ekin Basımevi.

Tan, Nail (2014). “Yitirdiklerimiz: Erdoğan Alkan”. Türk Dili. C. CVII, 752, 111-112.

Yalçın, Murat [Ed.] (2011). “Alkan, Erdoğan”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.1, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 88-89.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MACİT BALIK
Yayın Tarihi: 23.05.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Güneş TozlarıYenilik Matbaası / İstanbul1958Şiir
Bahar Şiirleri Antolojisi (T. Hayrioğlu ile)Sıralar Matbaası / İstanbul1958Antoloji
Paul Verlaine (Yaşamı, Sanatı, Şiirleri)Yüceer Matbaası / Samsun1961Araştırma
Ekuanil ÇiçekleriDoğuş Matbaası / Ankara1964Şiir
Kerem GibiUlusoğlu Matbaası / Ankara1969Şiir
Tanrılar Susamışlardı (A. France)Altın Kitaplar / İstanbul1973Çeviri
Bulantı (J. P. Sartre)Altın Kitaplar / İstanbul1973Çeviri
Eugenié Grandet (Balzac)Altın Kitaplar / İstanbul1973Çeviri
Thais (A. France)Altın Kitaplar / İstanbul1973Çeviri
Gerçek (E. Zola)Altın Kitaplar / İstanbul1974Çeviri
Kuş OrmanıAsa Yayınları / İstanbul1981Şiir
Arthur Rimbaud'dan Seçme ŞiirlerYazko / İstanbul1981Çeviri
Illimunations, Cehennemde Bir Mevsim (A. Rimbaud)Alaz Yayınları / İstanbul1984Çeviri
Özden Günceler, Kötülük Çiçekleri (C. Baudelaire)Alaz Yayınları / İstanbul1984Çeviri
Gerçekliğin Boyutları (Aragon)De Yayınları / İstanbul1984Çeviri
Eylül Çalgıcısı (Toplu Şiirler)Deyiş Yayınları / İstanbul1985Şiir
SembolizmDeyiş Yayınları / İstanbul1985Araştırma
Elsa'nın Mecnunu (Aragon)Deyiş Yayınları / İstanbul1986Çeviri
Yürekteki İspanya (P. Neruda)Alaz Yayınları / İstanbul1986Çeviri
Kör Oldum Veysel OldumE Yayınları / İstanbul1991Roman
Yürekteki İspanya ve Oduncunun Türküsü (P .Neruda)Us Yayınları / İstanbul1991Çeviri
Elimde Güller ve RüzgârBroy Yayınları / İstanbul1992Şiir
Ateş Hırsızı Arthur RimbaudBroy Yayınları / İstanbul1993Araştırma
Seçme Şiirler (Aragon)Yön / İstanbul1993Çeviri
Eylül Çalgıcısı (Çıkarmalar ve Eklemelelerle Toplu Şiirler)Broy Yayınları / İstanbul1994Şiir
Düş Gezgini Gerard de NervalBroy Yayınları / İstanbul1994Araştırma
Seçme Şiirler (P. Verlaine)Yön / İstanbul1994Çeviri
Seçme Yapıtlar (Yürekteki İspanya, Macchu Picchu Tepeleri, Gökyüzünün Taşları, Şili'nin Taşları, Alevler Kılıcı) (Neruda)Toplumsal Dönüşüm / İstanbul1994Çeviri
Şiir SanatıYön Yayınları / İstanbul1995Araştırma
Karanlıklar Prensi BaudelaireEvrensel Kültür Kitaplığı / İstanbul1995Araştırma
Paris Komünü ve Komün ŞairleriEvrensel Kültür Kitaplığı / İstanbul1996Araştırma
Espri Sanatı (S. Freud)Toplumsal Dönüşüm / İstanbul1996Çeviri
1789 Devrim ŞarkılarıKaynak Yayınları / İstanbul1997Derleme
Yüz Aşk Şiiri (Neruda)Kaynak Yayınları / İstanbul1997Çeviri
Şairler Prensi (Mallarmé)Broy Yayınları / İstanbul1998Çeviri
Baudelaire ve SatanizmBroy Yayınları / İstanbul1999Araştırma
Abydos'lu Nişanlı Kız (Byron)Broy Yayınları / İstanbul1999Çeviri
Kerem Gibi (Halk şiiri ekleriyle Toplu Şiirler)Broy Yayınları / İstanbul2000Şiir
Âşık Veysel'den NüktelerPencere Yayınları / İstanbul2001Derleme
Hapishane ŞiirleriKaynak Yayınları / İstanbul2002Derleme
SfenksVarlık Yayınları / İstanbul2005Şiir
Sayılar ve Hayvan Simgeleriyle Alevi MitolojisiKaynak Yayınları / İstanbul2005Araştırma
GerçekçilikVarlık Yayınları / İstanbul2006Araştırma
SembolizmVarlık Yayınları / İstanbul2006Araştırma

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SANCAK, Hasan Sancakd. 1951 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Türkan Yeşilyurtd. 16.05.1967 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3YAVUZ, Ramazan Yavuzarsland. 01.01.1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SÜLEYMAN, Süleyman Uysald. 1935 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5EFKÂRÎ, Ali Demird. 1935 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Beyza Bilgind. 04 Mayıs 1935 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HÜSEYİN, Hüseyin Gençd. 1940 - ö. 2014Ölüm YılıGörüntüle
8Özel Arabuld. 20 Mart 1945 - ö. 04 Kasım 2014Ölüm YılıGörüntüle
9İslam Beytullah Erdid. 25 Nisan 1940 - ö. 6 Ocak 2014Ölüm YılıGörüntüle
10Feyyaz Kayacand. 19 Aralık 1919 - ö. 05 Nisan 1993MeslekGörüntüle
11Özgür Göreçkid. 04 Nisan 1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Cem Atbaşoğlud. 26 Ekim 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Zekiye Çomaklıd. 1954 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Mehmet Önald. 02 Aralık 1958  - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Atilla Hıncald. 1940 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FİRKATÎ, Mustafa Alkand. 1946 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17DERYAMİ, Ali Erdoğand. 1926 - ö. 17.10.1987Madde AdıGörüntüle
18GÜNAYAR, Günayar Erdoğand. 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle