Madde Detay
Aydın Arıt
(d. 1928 / ö. 9 Aralık 2003)
Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Büyük Çerkes Sürgünü’nde Kafkasya’dan sürülerek Anadolu’ya yerleşen Arıd adlı bir Abhaz-Adzığe ailesine mensup Ahmet Arıt ve Kâmuran Hanım’ın iki çocuğundan büyüğüdür. Fikret Arıt’ın yeğeni olan Aydın Arıt, babasının 1938’de ölmesi ve annesinin yeniden evlenmesi üzerine halasının yanına yerleşti. Robert Kolejindeki eğitimini yarıda bırakıp Amerika’ya giden yazar, iki yıl denizlerde kaldıktan sonra Afrika’dayken görme yetisini kaybetti. 1951’e kadar gördüğü tedavilerle sağlığına kavuşup Türkiye’ye döndü, 1954-1973 yılları arasında İstanbul Film Sansür Heyeti’nin baştercümanlığını yaptı. 1994 yılında eşi Florans’ı kaybettikten sonra kızkardeşi Ömür Hanım'ın yanına yerleşti.
Aydın Arıt, ölümüne kadar 3 roman ve 19 tiyatro yazar. İlk öyküsü Son Penaltı ve ilk romanı Siyamlı İkizler, 1958’de Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edilir. 1959’da Sapıklar romanı yayımlanır. Son romanıysa ölümünden sonra yayımlanan Gemi’dir (2004). Romanlarında toplumun farklı kesimlerinden insanları ve 1950-1960’ların siyasi, ekonomik ve ahlaki sıkıntılarını trajikomik bir üslûpla yansıtır.
1960’lardan sonra tiyatroya yönelen sanatçı, İşlerde Bozukluk adlı radyo oyunuyla 1966’da TRT’den birincilik kazanırken Beberuhiler adlı oyunuyla mansiyon ödülünü alır. Bu oyun, sonraları Aya Bir Yolcu adıyla Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nda sahnelenir. 1970’te Kış oyunuyla TRT Sanat Ödülleri Yarışması’nda başarı ödülünü kazanır. Ayrıca 1974’te Ankara Sanatseverler Derneği tarafından verilen “En İyi Oyun Yazarı Ödülü”nü alır.
Sanat hayatının ilk yıllarında polisiye ve maceraya ilgili olan Arıt, sonraları soyut tiyatroya yönelir. Asılyazıcı’ya göre, edebiyatımızda soyut tiyatro anlayışının ilk temsilcisidir. Sanatçının tiyatrolarında hayattan kopukluk, toplumdan soyutlanmışlık ve yabancılaşma, çarpık aile ilişkileri, tuhaf sırlar, kişisel bunalımlar, karmaşık iç dünyaları ile kadın hakları en fazla işlenen temalardandır.
Aydın Arıt'ın adına, Yeni Tiyatro Dergisi tarafından altı yıldır tiyatro ödülleri verilmektedir. 2015 yılında kız kardeşinin girişimiyle Aydın Arıt Tiyatrosu kurulmuştur.
Kaynakça
Asılyazıcı, Hayati (2015). “Aydın Arıt Tiyatrosu”. Aydınlık Gazetesi. https://www.aydinlik.com.tr/aydin-arit-tiyatrosu [Erişim Tarihi: 25.06.2018]
Berzeg, E. Sefer (1995). “Arıt, Aydın”. Kafkas Diasporası’nda Edebiyatçılar ve Yazarlar Sözlüğü. Samsun: Nart Yay. s. 24-25.
Duran, Seyit (2014). Aydın Arıt’ın Edebî Kişiliği ve Romanlarındaki Fiktif Yapısı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Göktaş, Sema (2010). “Ömür Arıt De Andrea ile Aydın Arıt Üzerine”. Yeni Tiyatro (Aylık Sahne Sanatları Dergisi). http://www.yenitiyatrodergisi.com/soylesi/omur-arit-de-andrea-ile-aydin-arit-uzerine [Erişim Tarihi: 25.06.2018]
Işık, İhsan (2002). “Arıt, Aydın”. Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Elvan Yay. s. 107.
Işık, İhsan (2006). “Arıt, Aydın”. Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C. I. Ankara: Elvan Yay. s. 341.
Kurdakul, Şükran (1989). “Arıt, Aydın”. Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Yayınevi. s. 75.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: OSMAN EROĞLUYayın Tarihi: 10.11.2018Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Yayın Tarihi: 10.11.2018Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Bekri Biraz İçmezdi | Yeni Tiyatro Oyunları (Erbil Göktaş Oyun Kitaplığından Ciltli) / İstanbul | 1969 | Tiyatro |
Martin Beck Serisi (Kanaldaki Ölü-Duman Olan Adam-Oteldeki Cinayet-Kayıp İtfaiye Arenası-Gülen Polis-Balkonda Bir Adam Vardı) | Milliyet Yayınları / İstanbul | 1971 | Çeviri |
Güneşi Parlatanların Gölgesinde | Cem Yayınevi / İstanbul | 1979 | Tiyatro |
İyi Geceler | Cem Yayınevi / İstanbul | 1984 | Çeviri |
Oduncunun Dileği | Cem Yayınevi / İstanbul | 1984 | Çeviri |
Papatya Masalları | Cem Yayınevi / İstanbul | 1984 | Çeviri |
Gemi | İnkılap Yayınevi / İstanbul | 2004 | Roman |
Siyamlı İkizler | İnkılap Yayınevi / İstanbul | 2006 | Roman |
Toplu Oyunları 1 / Bal Sineği-Aya Bir Yolcu-Uçamayan Kuşlar Tutulur-Beşgen | Mitos Boyut Yayınları / İstanbul | 2006 | Tiyatro |
Toplu Oyunları 2 / Gözlüklünün Maceraları-Sansür Var-Anarfşist Avcıları | Mitos Boyut Yayınları / İstanbul | 2006 | Tiyatro |
Masal Masal Matitas (Çocuk Oyunu) | Yeni Tiyatro Oyunları / İstanbul | 2007 | Tiyatro |
Sapıklar | İnkılap Yayınevi / İstanbul | 2007 | Roman |
Toplu Oyunları 3 / Bir Sorumlu Aranıyor, Tüm Ülke Taranıyor-Güneşi Parlatanların Gölgesinde-Limonluk Arısı-Son Gün | Mitos Boyut Yayınları / İstanbul | 2007 | Tiyatro |
Akbaba | Yeni Tiyatro Oyunları / İstanbul | 2008 | Tiyatro |
Ar Güveysi | Yeni Tiyatro Oyunları / İstanbul | 2009 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | FERDÎ, Muammer Ferdî | d. 1891 - ö. 1915 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RÂ'İF, Mehmed Râ'if | d. ? - ö. 1847 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | CEVRÎ, İbrâhîm Çelebi | d. 1595(?) - ö. 1654 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Cengiz Aytmatov | d. 12 Aralık 1928 - ö. 10 Haziran 2008 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | KAVAKLIOĞLU/KEMÂLÎ BÜLBÜL/BÜLBÜL/KEMÂLÎ, Kemal Bülbül | d. 1928 - ö. 23.09.2012 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Süleyman Okay | d. 1928 - ö. 20 Eylül 1999 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Azize Cafer-zâde | d. 29 Ekim 1921 - ö. 4 Eylül 2003 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | SEFİL SELİMÎ, Ahmet Günbulut | d. 26.08.1933 - ö. 30.12.2003 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Alaeddin Özdenören | d. 20 Mayıs 1940 - ö. 26 Haziran 2003 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Deniz Kavukçuoğlu | d. 30 Ekim 1943 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Cevat Akkanat | d. 06 Ocak 1964 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | K., Tarık Dursun | d. 26 Mayıs 1931 - ö. 11 Ağustos 2015 | Meslek | Görüntüle |
13 | Mustafa Muharrem | d. 1968 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Asuman Güzelce | d. 01 Nisan 1969 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Özen Yula | d. 7 Eylül 1965 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Aydın Afacan | d. 25 Kasım 1964 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HACI YUSUF/HALVETİ, Yusuf Aydın | d. 1932 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Lütfiye Aydın | d. 8 Ağustos 1949 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |