Süleyman Sudi

Sûdî Himmetzâde, Kırımlı Sûdî Süleymanof, Sûdî Süleymanof, İdus Namyelus, S.Sûdî Himmet-zâde, S.Abdullah Himmet-zâde
(d. 1890 / ö. 1933)
Yayıncı, Yazar
(Polisiye – Bilim Kurgu / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Süleyman Sûdî, Kitabhane-i Sûdî'nin kurucusu ve sahibidir. Hakkında en kapsamlı araştırma Emin Nedret İşli tarafından yapılmıştır (İşli 1994: 33-44).

Babası Bahçesaray eşrafından Süleyman-zâde Abdullah Efendidir. Bahçesaray Rüşdiyesi ve Simferepol Rus Akademisinde öğrenim görmüş, İstanbul’a geldikten sonra Vefa İdadisini bitirmiştir. Azerî Kasım ve Hüseyin isimli iki kardeşin sahibi oldukları “Cemiyet Kütüphanesi”nde tezgahtarlık yaparak Babıali Caddesi'nde çalışmaya başlar. 1908 yılında Kitabhane-i Sûdî’yi kurar ve büyük ve güçlü bir yayınevi haline getirir.1919 senesinden itibaren neşrettiği kitapların kataloklarını yayınlamaya başlar.

Yayıncılığının dışında işlerle de ilgilenen Süleyman Sûdî, Süleyman Süreyya ile ortak olur ve komisyonculuktan, fotoğraf malzemesi ithalatçılığına, likör satışından, kırtasiyeciliğe kadar çeşitli alanlarda ticaret ile uğraşır. Süleyman Sûdî yazarlık, yayıncılık işlerinin dışında basın hayatının diğer kollarını oluşturan gazete çıkarma, dergi sahipliği ve mesul müdürlüğü gibi faaliyetlerde de bulunur (İşli 1994: 33-44). Süleyman Sûdî, 1913 senesinden 1923 senesine kadar çeşitli isim ve konularda yayınlanmak amacı ile imtiyaz hakkı alınmış on beş derginin sahibi-i imtiyazı veya müdir-i mesûlü olarak görülür. Münir Süleyman Çapanoğlu'nun belirttiğine göre Süleyman Sudi Tokmak adlı mizah gazetesinde başyazarlık görevinde bulunmuş ve Fatih adıyla bir de akşam gazetesi çıkarmıştır. (Çapanoğlu, 1970: 84).

1918 yılında kurulan “Kırım Müslümanları Cemiyeti”nin de kurucuları arasında yer alan Süleyman Sûdî, 1334/3 Mayıs 1918 tarihinden itibaren Kırım Mecmuası isimli bir dergi çıkarmaya başlar. İdare yeri Babıali’de Sûdî Kitabhanesi olarak gösterilen bu dergi on beş günlüktür. Mayıs 1335/Mayıs 1919 tarihinde kapanan dergi ancak 23 sayı çıkabilmiştir.

Ölüm tarihi kesin olarak tespit edilemese de 1933 senesinde vefat ettiği sanılmaktadır (İşli 1994: 33-44).

Süleyman Sûdî ve Moralızade Vassaf Kadri 1914 yılında ortaklaşa kaleme aldıkları Milli Cinayat Koleksiyonu'nu yayımlarlar. “Kanlı Peri” adını verdikleri ilk kitabın başında, İstanbul’da son yirmi sene zarfında matbuat kayıtlarına geçmemiş birçok esrarengiz cinayet işlendiğini söyleyerek Millî Cinâyât Koleksiyonu’nda bu esrarengiz cinayetlere ve olağanüstü olaylara ayna tutacaklarını belirtirler. Eserde, İstanbul’un altındaki dehlizlerde yaşayan ve kendilerine peri ve cadı süsü vererek çoğunluğu kadınlardan oluşan büyük bir çetenin işlediği korkunç cinayetler ile bu çeteyi çökertmeye çalışan polis memuru Siyah Pençe Hüseyin Bey ile yardımcısı Abdal Ahmed’in maceraları anlatılır. Seri olarak adlandırılan bu eser aslında on bölümden oluşan bir bütün romandır ve yarım kalmıştır. Eserin devamı olan diğer 10 bölümün şimdiye kadar maalesef kütüphanelerde kaydına rastlanamamıştır. (Büyükarman 2010:191-208).

Kaynakça

Büyükarman, Didem Ardalı (2010). "Moralızade Vassâf Kadri ve Süleyman Sûdî’nin Ortak Romanları Millî Cinâyât Koleksiyonu". Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi.16(40): 191-208.

Çapanoğlu, Münir Süleyman (1970). Basın Tarihimizde Mizah Dergileri. İstanbul: Garanti Matbaası.

Emeksiz, Abdulkadir (2018). "Edebi Sosyal ve Kültürel Faaliyetleriyle Kırımlı Süleyman Sûdî Bey". 100. Yılında Kırım Halk Cumhuriyeti, Kurultay ve Numan Çelebi Cihan’ın Şehadeti Uluslararası Sempozyumu, İstanbul.

Gümüş, İbrahim (2019). “Süleyman Sûdî’nin Türk Folklor Tarihindeki Yeri”. Millî Folklor. 31 (123): 124-133.

İşli, Emin Nedret (1994). "Kitabhane-i Sûdî Tarihçesi ve Süleyman Sûdî Bey". Müteferrika. S.4, (Kış 1994): 33-44.

Mehmet Zeki-Mahmud Paçacı (1928). Türkiye Teracim-i Ahval Ansiklopedisi, Teracim-i Ahval Kamusu. Cilt.1. İstanbul, s.169.

Üyepazarcı, Erol (2008). Korkmayınız Mister SherlockHolmes- Türkiye’de Polisiye Romanın 125 Yıllık Öyküsü- I-II. İstanbul: Oğlak Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ DİDEM ARDALI BÜYÜKARMAN
Yayın Tarihi: 08.11.2019
Güncelleme Tarihi: 14.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Küçük Gülnaz'ın Hikâyesi (Millî Masallardan)Kadınlar Dünyası Matbaası / İstanbult.y.Masal
İtalyan Cenginin AkibetiManzume-i Efkâr Matbaası / İstanbul1327/1911İnceleme
ŞefikaMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Şefika'nın NedametiMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Damat BeyimVenüs Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Aşub-ı DilMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Çilingirin EsrarıMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
KatinaHürriyet Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Mihriban (Kumar Felâketlerinden)Asır Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Saliha HanımHürriyet Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Sevda Mektuplarıy.y. / İstanbul1330/1914Roman
Sevgilimde Bir GeceMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
Sofya'da Osmanlı Sancağı, Osmanlılar İleri Daima İleriHürriyet Matbaası / İstanbul1330/1914Diğer
Üçünün En BahtiyarıTevsi-i Tıbaat Matbaası / İstanbul1330/1914Hikâye
Fındıkçı KarıMesai Matbaası / İstanbul1330/1914Hikâye
Milli Cinayât Kolleksiyonu (Moralızade Vassaf Kadri ile)Manzume-i Efkâr Matbaası,Tevsi-i Tıbaat Matbaası, Cemiyet Kütüphanesi / İstanbul1330/1914Roman
Gece Kuşları (E.Ali ile)Hürriyet Matbaası / İstanbul1330/1914Roman
1330 Sene-i Maliyesine Mahsus Rehber-i Sâl Alile Takvimi 1.SeneNecm-i İstikbal Matbaası / İstanbul1331/1915Diğer
Arzu ile KanberHikmet Matbaa-i İslamiyesi / İstanbul1332/1916Mesnevi
Elif ile MahmudSaday-ı Millet Matbaası / İstanbul1332/1916Mesnevi
Derdi Yok ile ZülfisiyahHikmet Matbaa-i İslamiyesi / İstanbul1332/1916Masal
Kendi Kendine Rusça yahut Mükemmel Rusça ElifbaNefiset Matbaası / İstanbul1333/1917Diğer
Şah Kasım HikâyesiOrhaniye Matbaası / İstanbul1333/1917Efsane
Şahmaran HikayesiÇavuşoğlu Matbaası / İstanbul1333/1917Efsane
Şık mı?Kader Matbaası / İstanbul1334/1918Hikâye
Letaif-i Ebu NüvasKitabhane-i Sudi / İstanbul1921Fıkra
Bekri MustafaMahmut Bey Matbaası / İstanbul1337/1921Mizah
Dağ KralıNecm-i İstikbal Matbaası / İstanbul1922Roman
Yedi Alim HikayesiOrhaniye Matbaası / İstanbul1338/1340/1922Hikâye
Alâatin ve Sihirli LâmbaOrhaniye Matbaası / İstanbul1340/1924Masal

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1REMZİYE BACId. 1890 - ö. 1946Doğum YılıGörüntüle
2YARIM ALİ, Ali Bozkurtd. 1890 - ö. 1953Doğum YılıGörüntüle
3Bezmi Nusret Kaygusuzd. 10 Şubat 1305/22 Şubat 1890 - ö. 25 Nisan 1961 İzmirDoğum YılıGörüntüle
4SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Ölüm YılıGörüntüle
5Örikağasızade Hasan Sırrıd. 9 Ocak 1861 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
6Zakir Hadid. 1863 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
7Kâmil Yeşild. 31 Mart 1963 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Levent Asland. 17 Şubat 1963 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Çetin Alpagutd. 5 Mayıs 1974 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Nuray Atacıkd. 06 Mayıs 1967 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Murat Akdoğand. 20.yy - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Zeynep Özdald. 09 Ekim 1985 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13NİYÂZÎ, Abdullah Niyâzî Efendi, Mevlana Abdullah bin Şeyh İbrahim Şebüsterîd. ? - ö. 1529-1530Madde AdıGörüntüle
14Süleyman Portakald. 11 Nisan 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15NAZÎF, Hacı Mü'min-zâde Seyyid Abdullah Efendid. ? - ö. 1703-04Madde AdıGörüntüle