Behçet Aysan

(d. 28 Temmuz 1949 / ö. 02 Temmuz 1993)
Şair, yazar, radyo oyunu yazarı, tıp doktoru, psikiyatrist
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ankara’da doğmuştur. Teknik ressam olan babası Fikret Aysan, Girit kökenlidir. Annesi Kadriye Hanım Saraybosna göçmenidir. İlkokula Ankara’da Demirlibahçe İlkokulu’nu (1960), Selimiye Askeri Ortaokulu'nu (1963) ve Kuleli Askeri Lisesi’ni (1967) bitirmiştir. 1967'de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne askeri öğrenci olarak kaydolmuştur. Üniversite eğitimi, siyasi gerekçelerle 1973 senesinde tutuklanmasıyla kesintiye uğramıştır. Beraat edince eğitimini sürdürmek istemiş ancak üniversite yönetiminin kararıyla ilişiği kesilmiş, silahlı kuvvetlerden de ihraç edilmiştir.

1975'te Adviye Gülel ile evlenmiş ve Eren adında bir kızı olmuştur. Eren Aysan da şair ve yazardır.

1976'da Dev-genç'te kısa süreliğine sekreterlik ve eğitmenlik yapmış, Türk Haberler Ajansı’nda gece sekreteri olarak çalışmıştır. 1979 yılında afla geri döndüğü okulundan 1983'te mezun olmuş ve İzmit Verem Savaş Dispanseri’nde göreve başlamıştır (1983), sekiz ay sonra Ankara’ya tayin olmuştur. Ankara Numune Hastanesi’nde 18988'de başladığı psikiyatri ihtisasını 1991'de tamamlamış ve ölümüne dek görev yapacağı SSK Yenişehir Dispanseri’ne psikiyatri hekimi olarak tayin olmuştur.

Behçet Aysan, konuşmacı olarak davet edildiği Sivas Pir Sultan Abdal şenlikleri sırasında çıkan olaylar neticesinde, Madımak Oteli yangınında 2 Temmuz 1993'te yaşamını yitirmiştir.

“Ateşi Çalmak İçin” adlı dosyasıyla 1984 Yaşar Nabi Nayır Şiir Ödülü’nü kazanmış, bu dosya Sesler ve Küller adıyla kitaplaşmıştır. 1986 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü’nü, 1987 Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü’nü almıştır.

Behçet Aysan için, Yönetim Kurulu Üyeliği görevinde bulunduğu Edebiyatçılar Derneği tarafından hazırlanan Behçet Aysan Kitabı ile Deniz Feneri Behçet Aysan Kitabı adında iki anı kitabı yayımlanmıştır.

Türk Tabipler Birliği tarafından 1995'ten beri verilen Behçet Aysan Şiir Ödülü sanatçının adını yaşatmaktadır.

Edebiyata ilgisi askeri ortaokul yıllarında başlayan Aysan’ın yayımlanan ilk şiiri, 1979 yılında Türk Dili dergisinde basılan "İlk Kar"dır. 1983 yılında dostlarıyla beraber Yaşam İçin Şiir adlı bir dergi çıkarmış, aynı yıl ilk şiir kitabı olan Karşı Gece basılmıştır. Şiirleri Varlık, Yarın, Broy, Gösteri, Düşün gibi dergilerde yayımlanmıştır.

Çocuklar için yazdığı Çocuk ve Yaşlı Ağaç ve Üç Kardeştiler adlı iki radyo oyunu, Aysan’ın ölümünden sonra, 1995 yılında basılmıştır. Şiirler (1990) şairin kendi el yazısıyla, daha önceki kitaplarında basılmış şiirlerini içermektedir. Aysan'ın ölümünden sonra yayımlanan Düello, toplu şiirler kitabıdır ve şairin daha önce kitaplarına girmemiş on şiiri de kapsamaktadır. Leke ve Şiir (1998) ise dostlarında ve ailesinde kalan şiirleriyle defterinde kalan daha önce basılmamış şiirleri içermektedir.

Neruda, Mayakovski, Atilla Jozsef ve Nazım Hikmet gibi isimlerden etkilenen Behçet Aysan, toplumsal duyarlılıkla eser verirken şiirsel dil ve üslupta ödün vermemiştir. Aşk, keder, ayrılık, ölüm, karamsarlık, kaçış, tabiat gibi bireysel temaları, toplumsal sorunlarla harmanlayarak işlemiş; bireysel dramıyla toplumsal dramının kesiştiği noktada eserler vermiştir (Dara, 1988'den akt. Özsoy 2013: 51). Didaktizm ve propaganda gibi çıkmazlara düşmeden, "kırık ve duygulu bir sesle" (Behramoğlu, 1993: 79) yazdığı şiirini, özgün imgeler, alışılmamış bağdaştırmalar, kısa ve kesik dizelerin yarattığı ahenk gibi inceliklerle örmüş, "toplumcu şiire bireyin yaşamından damıtılmış bir iç ses getirmiş"tir (Erbaş, 2006:157).

Geleneğe sırtını dönmeyen, divan edebiyatı ve halk edebiyatı estetiğinden beslenen Behçet Aysan'ın şiiri, çok sesli bir söyleme, zengin bir çağrışım evrenine sahiptir. Şiirin "toplumun tarihsel temeline inerek onu güncelle kaynaştırarak, geleceği olanı kavrayıp geliştirme, şiir anlamını kültür savaşımı içinde bulmakla yükümlü” (Fişekçi, 1984: 16) olduğunu düşünen Aysan, şiiri bir tepki ve insanın varoluşunun ispatı olarak tanımlamıştır.

Aysan öncelediği toplumsal ve kültürel içeriğe rağmen şiirin bir dil ve üslup meselesi olduğuna inanmış, bu sayede 1980 sonrası Türk şiirinde, toplumcu şiir anlayışını slogancılığa düşmeden estetik söylemle buluşturmayı hedeflemiştir.

Kaynakça

Aysan, Behçet (2006). “Kendi Kaleminden Behçet Aysan”. Deniz Feneri Behçet Aysan Kitabı. hzl. Eren Aysan. Ankara: um:ag Vakfı Yayınları. 11-12.

Aysan, Eren ve Salih Bolat (2006). Deniz Feneri Behçet Aysan Kitabı. Ankara: um:ag Vakfı Yayınları.

Behramoğlu, Ataol (1993). "Ölü Ozanlar Oteli". Nokta dergisi. 29: 79-80.

Dara, Ramis (1988). Şiir Çünkü Şiir. İstanbul: Broy Yayınları.

Erbaş, Şükrü (2006). "Bütün Hayatları Bilme İsteği". Deniz Feneri Behçet Aysan Kitabı. Ankara: um:ag Vakfı Yayınları. 157-159.

Emre, Gültekin (1995). “Behçet Aysan’ın Şiiri: ‘Beyaz Bir Gemidir Ölüm’”. Varlık. 1054: 52-54.

Fişekçi, Turgay (1984). ”1984 Yaşar Nabi Nayır Şiir Başarı Ödülü Kazananlarla Söyleşi”. Varlık, 920: 15-16.

Kolektif (1993). Behçet Aysan Kitabı. hzl. Edebiyatçılar Derneği. İstanbul: Kurtuluş Yayınları.

Özsoy, Gökhan Ömür (2013). Behçet Aysan Hayatı, Eserleri, Sanatı. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Sezer, Sennur (1986). “Behçet Aysan’la Şiirimiz Üzerine”. Hürriyet Gösteri. 66: 23-24.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL BULUT
Yayın Tarihi: 20.08.2018
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Karşı GeceYeni Türkü Yayınları / Ankara1983Şiir
Sesler ve KüllerVarlık Yayınları / İstanbul1984Şiir
EylülHacan Yayınları / İstanbul1988Şiir
Deniz FeneriPuhu Yayınları / İstanbul1987Şiir
DüelloAdam Yayınları / İstanbul1993Şiir
Behçet Aysan KitabıKurtuluş Yayınları / Ankara1993Diğer
Üç KardeştilerProspero Yayıncılık / Ankara1995Radyo Oyunu
Leke ve ŞiirÖteki Yayınevi / İstanbul1998Şiir
Deniz Feneri: Behçet Aysan KitabıU:mag / Ankara2006Diğer
Bir Eflatun Ölüm: Behçet Aysan KitabıU:mag / Ankara2013Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NİDÂÎ, Şa'bân Nidâî Ankaravîd. 1509 (?) - ö. 1567 (?)Doğum YeriGörüntüle
2MAZLUM MEHMAN, Yusuf Aydosd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Mevlüt Ceyland. 1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Necati Güngörd. 27 Mart 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5HASAN SEVİNd. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Mehmet Yılmaz Karaibrahimoğlud. 15 Mayıs 1949 - ö. 5 Eylül 2020Doğum YılıGörüntüle
7ZİHNİ, Zihni Cansızd. 1904 - ö. 19.04.1993Ölüm YılıGörüntüle
8Abbas Zamanovd. 10 Ekim 1911 - ö. 1 Nisan 1993Ölüm YılıGörüntüle
9MEHMET ALİd. 1908 - ö. 13.05.1993Ölüm YılıGörüntüle
10Todur Angelid. 24 Ekim 1935 - ö. 2014MeslekGörüntüle
11Mehmet Müfitd. 25 Kasım 1952 - ö. 20 Kasım 2016MeslekGörüntüle
12Ahmet Tevfik Ozand. 1953 - ö. 15 Ocak 2021MeslekGörüntüle
13Nuri Kahramand. 1956 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Sinan Sülünd. 12 Haziran 1980 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ayşe Sarısayınd. 1957 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16BEHCET, Ser-etibba Mustafa Behcet Efendid. 1774-75 - ö. 1833-34Madde AdıGörüntüle
17MEHMET BEHÇET KUTLUd. 1864 - ö. 26.10.1948Madde AdıGörüntüle
18AHMED BEHÇETd. 1859 - ö. 1915Madde AdıGörüntüle