Madde Detay
BATTAL, Battal Dalkılıç
(d. 1948 / ö. -)
Tesviyeci
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Battal Dalkılıç olan âşık 1948 yılında Ankara'nın Çubuk ilçesine bağlı Susuz köyünde dünyaya gelir. Babasının adı Galip, annesinin adı Cemile'dir. Battal, ailesinin ikinci çocuğudur. Battal'dan önceki 10 yıl boyunca doğan çocukları vefat ettiği için Galip Bey, babasının adı olan Battal'ı ad olarak çocuğuna verir. Dalkılıç'ın bağlı bulunduğu sülale ocakzâdedir. Pek çok dede ve zakir, bu sülaleden yetişir. Battal da doğal olarak Alevî inanç sisteminin yoğun bir biçimde teneffüs edildiği bir ortamda büyür. Çocukluğu koyun ve kuzu otlatarak, ailesinin ziraî işlerine yardım ederek geçer. İlkokula köyünde başlar. Başarılı bir öğrenci olmasına rağmen maddi imkânsızlıklar sebebiyle ilkokuldan sonra öğrenimine devam edemez. 11 yaşındayken tüberküloz hastalığı sebebiyle babasını kaybeder. Babasının vefatından sonra hayat bir kat daha zorlaşır. Bu sıkıntılı günlerde rahatlamak için saz ile ilgilenmeye başlar. 15 yaşına geldiğinde İdris Gülletutan'dan saz dersleri almaya başlar. Gülletutan'dan öğrendiği ilk türkü "Koyun Gelir Yata Yata"dır. Şiirlerinde Battal mahlasını kullanır (Gökçe 2009: 37-45; Ersal 2011: 190-191).
1968 yılında vatani görevini yapmak üzere askere gider. Askerliğini Ardahan'ın Posof ilçesinde tamamlar. Askerden döndükten sonra Gazi Üniversitesi bünyesinde açılan Akşam Sanat Okuluna kayıt yaptırarak meslekî eğitim alır. Eğitim sonrası ilk olarak Yapı Kredi Bankasında bir buçuk yıl kadar tamirat işlerinde çalışır. Daha sonra 1971 yılında Makine Kimya Endüstrisinin açtığı sınavı kazanarak tesviyeci kadrosuna girer. Aynı yıl Ankara'nın Kalecik ilçesine bağlı Hançılı köyünde ikamet eden Garip Musa Ocağı Ocakzâde ailesi olan Nesim ve Döndü Kılıç'ın kızları Sultan Hanım ile evlenir. Bu evlilikten 1972 yılında Galip ve 1974 yılında Cem adlarında iki oğlu dünyaya gelir. 1995 yılında çalıştığı işten emekli olunca köyün ileri gelenlerinden Süleyman Seçer Dede kendisine köyün zakirinin yaşlandığını ve artık postta kendisini görmek istediklerini bildirir. Böylece Battal Dalkılıç'ın zakirlik hayatı başlar. Kısa sürede çevre Alevî köylerinde de adı duyulur. Hâlen gerek köyündeki gerekse Eskişehir, Bursa, Çorum ve Yozgat gibi illerdeki bazı cem törenlerini yöneten Battal Dalkılıç, Ankara'da ikamet etmektedir (Yiğiter 2008: 110; Ersal 2011: 191).
Battal, Pir elinden badeli bir âşıktır. Söz konusu bade, rüyasına dayısı kılığında giren Hz. Ali tarafından verilir. Bade olayına kadar usta malı şiirler söyleyen âşık, ilk şiirini 1997 yılında Susuz Köyü Yardımlaşma Derneği Başkanı iken tertiplediği Abdal Musa Türbesi gezisinde yazar. Şiirinin başlığı "Pir Abdal Musa"dır.
Üzerinde pek çok âşığın etkisi vardır. Büyük dedesi Seyit Süleyman Çelebi ve yakın akrabası Müslüm Dalkılıç'ın yanı sıra Rıza, Garip, Fazlı Turan ve İsmail Edna gibi yakından tanıdığı âşıklardan ve Şah Hatayî, Kul Himmet, Viranî, Nesimî, Pir Sultan Abdal, Muhlis Akarsu, Mahzunî Şerif ve Gülabî gibi âşıklardan etkilenir. Aşur ve Süleyman Ahî'nin şiirlerini beğenir. Şiir yazmaya başladığı ilk yıllarda adını gizlemek için Sefil ve Garip mahlaslarını kullanan âşık, Süleyman Seçer'in de tavsiyesiyle uzun süredir adını mahlas olarak kullanır (Yiğiter 2008: 111-112; Ersal 2011: 192).
Âşığın şiirlerinde kullandığı nazım birimi dörtlüktür. Tamamını 11'li hece ölçüsü ve 6+5 durak sistemiyle kurguladığı şiirlerinde -sadece bir şiirinde 8'li hece ölçüsünü kullanır- koşma ve destan nazım şekillerini; Duvaz İmam, nutuk, devriye, nefes gibi tekke tasavvuf edebiyatının nazım türlerini tercih eder. Şiirlerinin dörtlük sayısı 5 ila 15 arasında değişir. Genellikle Alevî Bektaşî inanç sistemini yansıttığı şiirlerinde Cibali Sultan, Hacı Bektaşi Veli, Hacı Ali Turabi, Abdal Musa, Garip Musa, Hıdır Abdal, Kadıncık Ana, Sarı Saltuk, Otman Baba, Kalender Veli, Sultan Samut gibi önemli isimler de işlenir. (Gökçe 2009: 188-211).
Yasemin Gökçe, âşık hakkında bir yüksek lisans tezi hazırlamıştır (Gökçe 2009). Söz konusu tezde Battal'ın 75 şiiri şekil ve muhteva bakımından incelenmiştir.
Kaynakça
Ersal, Mehmet (2011). "Alevî Cem Zâkirliği: Battal Dalkılıç Örneği". Alevilik - Bektaşilik Araştırmaları Dergisi 1: 188-205.
Gökçe, Yasemin (2009). Âşık Battal Dalkılıç'ın Hayatı Sanatı ve Edebi Kişiliği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Yiğiter, Ali (2008). “Battal Dalkılıç (Âşık Battal)”, Sazın ve Sözün Sultanları I. Ed. Fatma Ahsen Turan, Başak Uysal, Zemzem Keleşabdioğlu ve Emrah Gökçe. Ankara: Gazi Kitabevi. 110.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARANYayın Tarihi: 17.12.2018Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 17.12.2018Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ali Karabayram | d. 1972 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Ülkü Ovat | d. 1962 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NASUH, Nasuh Gülmez | d. 1948 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Fahri Ali | d. 1948 - ö. 23 Ağustos 2016 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Işıl Özgentürk | d. 19 Eylül 1948 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | DOST KAMİL/KUL KAMİL, Kamil Sayın | d. 08.01.1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
8 | BURHANÎ, Burhan Yıldız | d. 1940 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
9 | ESMANÎ, Esmani Doğan | d. 1944 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
10 | SÂNÎ, Sânî Efendi | d. 1866 - ö. 1935 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ÇELEBİ DOĞANÇAY | d. 1933 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | HÜRREMİ/SEFİL SEYYİD, Veliyettin Çelebi | d. 1867 - ö. 1940 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | MEHMED, Dülger-zâde Mehmed Efendi | d. ? - ö. Temmuz-Ağustos 1569 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | ÂRİFÎ, Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1609 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | HURREM/CEMÂLÎ, Hurremü'l-Cemâlî b. Mehmed b. Süleymanü'l-Karamanî | d. ? - ö. 1562 | Madde Adı | Görüntüle |