Madde Detay
BURHANİ, Mehmed Ali
(d. ?/1835 - ö. ?/1908)
tekke şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Burhanî, 19. asır Bektaşi şairleri arasında olup hayatı hakkında çok kapsamlı bir çalışma yoktur. Burhanî Sinoplu olup asıl adı “Mehmed Ali”, şöhreti “Hacı Osman Oğlu”dur. Şiirlerinde Burhanî adını almıştır. Burhanî’nin orta boylu, cılız bünyeli, çok şen ve bulunduğu her meclise neşe saçan bir “Hacı Bektaş fıkarası” olduğu, tarikat arkadaşları tarafından söylenmektedir. Burhanî, bayağı bir deyimle pişkin bir akşamcı olduğu gibi, hayatının son zamanlarında da bir afyon düşkünlüğü olmuştur. M.1855 (H.1252) yılında doğmuş ve M.1908 (H. 1327)’de yetmiş beş yaşlarında olduğu hâlde ölmüştür. Mezarı Sinop’ta “Meydan Eteği” adıyla anılan kabristan içindedir. Söylentiye göre mezar taşının yazıtını kendi yazmış ve bunu ölümünden az bir süre önce, askerde bulunan büyük oğluna göndererek taşa kazılmasını vasiyet etmiştir (Ülkütaşır 1980: 5; TDEA 1977: 477).
Burhanî’nin tespit edilen şiirleri, kırk kadar Bektaşi şairinden seçilmiş parçaları ihtiva eden bir cönkte, perakende olarak yazılı bulunmuştur. Ülkütaşır burada bunlardan ancak birkaçını yazmakla yetinir. Burhanî’nin şiirlerinden iki nefes-ki Ülkütaşır tarafından verilmiştir- Sadeddin Nüzhet’in Bektaşi Şairleri'nde yazılıdır (Ülkütaşır 1980: 5). Burhanî’nin ayrıca “Böyle gamkini dil olmak irfaneliğinden/ Bilir de söyler mi acep mestaneliğinden” beyti ile başlayan güzel bir kalenderisi olduğu gibi kendisi için yazdığı mezar taşı yazıtı da mevcuttur (Ülkütaşır 1980: 6).
Burhani çok az eğitim görmüş ve kendi kendini yetiştirmiştir. Tespit edilen şiirlerine bakıldığında, orta derecede bir yeteneğe sahip olduğu ve yazı dilinin de oldukça pürüzsüz olduğu dikkat çekicidir. Şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle yazmıştır. Şairin bir divanı olduğu, şu kadar ki, bu divanın Birinci Dünya Savaşı içinde meydana gelen büyük bir yangın sırasında, saklı kitapları ile birlikte yandığı, ailesi arasında yaptığımız savuşturmadan anlaşılmıştır. Şairin, bağlama, cura gibi sazları büyük bir ustalıkla çaldığı, hele muamma düzenleme ve çözümünde kendine özgü ve zekâ ve yetenek sahibi olduğu söylenmektedir. Hatta, Burhanî’nin muamma çözmekteki bu yeteneği dolayısıyla o yıllarda Sinop’a Anadolu’nun türlü yerlerinden gelip uğrayan her saz şairi, mutlaka kendisini bulur ve bu alanda heyecanlı yarışmalar düzenlermiş (Ülkütaşır 1980: 5; Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1977: 477).
Kaynakça
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5-6.
“Burhanî, Mehmed Ali” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: Dergâh Yay. 477.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. EMİNE ÇAKIRYayın Tarihi: 08.01.2015Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Halime rahmeyle nazenin dildar
Arttı firkatınla efganım benim
Bu aşkın ateşi çünkü bende var
Gerçi teskin olmaz suzanım benim
Vuslatı dildarı kılarken arzu
Hele bak müyesser kıldı rûberû
Zahmi hicranınla ey keman ebrû
Demadem artmakta nalânım benim
Gûşi mengûş eden ârifi dânâ
Hakikat remzini eyledi peyda
Hatıra geldikçe “Bürhanî” geda
Der mi nerde kaldı cananım benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5.
Koşma
İsmi var cismi lâmekân âleme
Geçti lâmekânla devranım benim
Velekad kerremna beni âdeme
Tâ kalûdan illâ ikrarım benim
Mayei aslı ilâhi sende var
Hizmetinde kusur edüp gezme dar
Gûşuna olan pendi tutgıl her bar
İdrâk edene bu esrarım benim
Çün hali olmaz erenler meydanı
Kendidir bulan can gene cananı
Hem sana seni bildiren “Bürhanî”
Sehavet sahibi keremim benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5-6.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.01.2015Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Halime rahmeyle nazenin dildar
Arttı firkatınla efganım benim
Bu aşkın ateşi çünkü bende var
Gerçi teskin olmaz suzanım benim
Vuslatı dildarı kılarken arzu
Hele bak müyesser kıldı rûberû
Zahmi hicranınla ey keman ebrû
Demadem artmakta nalânım benim
Gûşi mengûş eden ârifi dânâ
Hakikat remzini eyledi peyda
Hatıra geldikçe “Bürhanî” geda
Der mi nerde kaldı cananım benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5.
Koşma
İsmi var cismi lâmekân âleme
Geçti lâmekânla devranım benim
Velekad kerremna beni âdeme
Tâ kalûdan illâ ikrarım benim
Mayei aslı ilâhi sende var
Hizmetinde kusur edüp gezme dar
Gûşuna olan pendi tutgıl her bar
İdrâk edene bu esrarım benim
Çün hali olmaz erenler meydanı
Kendidir bulan can gene cananı
Hem sana seni bildiren “Bürhanî”
Sehavet sahibi keremim benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5-6.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Halime rahmeyle nazenin dildar
Arttı firkatınla efganım benim
Bu aşkın ateşi çünkü bende var
Gerçi teskin olmaz suzanım benim
Vuslatı dildarı kılarken arzu
Hele bak müyesser kıldı rûberû
Zahmi hicranınla ey keman ebrû
Demadem artmakta nalânım benim
Gûşi mengûş eden ârifi dânâ
Hakikat remzini eyledi peyda
Hatıra geldikçe “Bürhanî” geda
Der mi nerde kaldı cananım benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5.
Koşma
İsmi var cismi lâmekân âleme
Geçti lâmekânla devranım benim
Velekad kerremna beni âdeme
Tâ kalûdan illâ ikrarım benim
Mayei aslı ilâhi sende var
Hizmetinde kusur edüp gezme dar
Gûşuna olan pendi tutgıl her bar
İdrâk edene bu esrarım benim
Çün hali olmaz erenler meydanı
Kendidir bulan can gene cananı
Hem sana seni bildiren “Bürhanî”
Sehavet sahibi keremim benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5-6.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Koşma
Halime rahmeyle nazenin dildar
Arttı firkatınla efganım benim
Bu aşkın ateşi çünkü bende var
Gerçi teskin olmaz suzanım benim
Vuslatı dildarı kılarken arzu
Hele bak müyesser kıldı rûberû
Zahmi hicranınla ey keman ebrû
Demadem artmakta nalânım benim
Gûşi mengûş eden ârifi dânâ
Hakikat remzini eyledi peyda
Hatıra geldikçe “Bürhanî” geda
Der mi nerde kaldı cananım benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5.
Koşma
İsmi var cismi lâmekân âleme
Geçti lâmekânla devranım benim
Velekad kerremna beni âdeme
Tâ kalûdan illâ ikrarım benim
Mayei aslı ilâhi sende var
Hizmetinde kusur edüp gezme dar
Gûşuna olan pendi tutgıl her bar
İdrâk edene bu esrarım benim
Çün hali olmaz erenler meydanı
Kendidir bulan can gene cananı
Hem sana seni bildiren “Bürhanî”
Sehavet sahibi keremim benim
Ülkütaşır, Şakir (1980). “Sinoplu Bürhani ve Rasim”, Türk Folkloru. Şubat. 7: 5-6.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | DÜRRÎ, Muarrif-zâde Mehmed | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RASİM, Mustafa, Acemoğlu | d. 1829 - ö. 1892 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Abdülahad Nuri | d. 1865 - ö. 1927 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | SEYRANÎ | d. 1835 - ö. 1894 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | BAĞBAN MEHEMMED | d. 1835 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | FÂZIL, Hâmid-zâde/Câmidî-zâde Mehmed Fâzıl | d. 1835 - ö. 1897 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | NEZÎH, Mehmed Nezîh Bey | d. 1839 - ö. 1908 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | EMÎN PAŞA, Seyyid Mehmed Emîn Paşa, Ebu'l-Kemâl | d. 1837 - ö. 1908 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | RIZA, Ali | d. ? - ö. 1908 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | SEYRÎ, Yozgatlı | d. 1852? - ö. 1917 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | FEDÂÎ, İbrahim | d. ? - ö. 1910 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | SÂCİD | d. ? - ö. 1844 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Ali Püsküllüoğlu | d. 1 Ocak 1935 - ö. 24 Haziran 2008 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | CÂHİDÎ, Ahmed | d. ? - ö. 1659 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | VEFÂ, Şeyh Vefâ, İbnü’l-vefâ, İbn Vefâ, Vefâ-zâde, Ebu’l-Vefâ | d. ? - ö. 1491 | Madde Adı | Görüntüle |