Madde Detay

1970 yılında İran’ın Karadağ bölgesinde doğan Âşık Mehemmed Ferehmend, küçük yaşlarda ailesiyle birlikte Tebriz’e göç etmek zorunda kalır (Özdamar 2010-2016). İlköğretimini Tebriz’de tamamladıktan sonra ailesinin de yönlendirmesiyle âşıklık eğitimi yapmaya karar verir ve 17 yaşında Tebriz’in usta ve öğretici âşıklarından birisi olan Âşık Sadakat Genceli’nin işlettiği “Genceli Âşık Okulu”nda âşıklık eğitimine başlar. Ustasından 3 yıl boyunca saz çalma ve âşık edebiyatı dersleri alan Âşık Mehemmed Ferehmend, 20 yaşında bu eğitimi tamamlar. Âşıklığa başladıktan sonra da Tebriz’deki birçok âşık gibi kadim âşıkların kaset ve CD’lere okuduğu şiir ve destanlardan da şiir ve destan repertuvarını geliştirir (Özdamar 2010-2016).

Tebriz başta olmak üzere İran’ın Doğu ve Batı Azerbaycan ile Urmiye Eyaletlerindeki hemen hemen tüm şehirlere giderek sanatını icra ettiğini söyleyen Âşık Mehemmed Ferehmend, günümüzde Gecil Kapısı’ndaki Elseven Âşıklar Kahvesi’nde, toylarda ve çeşitli meclislerde sanatını Balabancı Selman Purmehemmed ile birlikte icra etmeye devam etmektedir (Abbasi vd. 2013: 371; Özdamar 2010-2016). Aldığı eğitim esnasında ustasından “usta malı” destanlar; sonrasında ise geçmiş dönemlerde yaşayan usta âşıkların CD ve kasetlere kaydettirdikleri destanlarla çeşitli destanların bazı bölümlerini öğrenen Âşık Mehemmed Ferehmend, günümüzde “Kurbani ile Peri”, “Abbas ile Gülgez”, “Âşık Garip ile Şahsenem” destanları ile Köroğlu Destanı’nın bazı kollarının tamamını anlatabildiğini söylemektedir (Özdamar 2010-2016).

Âşıklık eğitimi aldığı dönemde şiir yazmaya başladığını söyleyen Âşık Mehemmed Ferehmend, ilk şiirlerinde “Ferehmend” sonrasında “Yaşar” mahlasını kullanmıştır. Yarattığı şiirlerin bir kısmını toylarda ve çeşitli programlarda icra ettiğini ifade etmektedir (Özdamar 2010-2016). Tebriz’deki Türklük bilincine sahip olan âşıklardan birisi olan ve Türkçenin, İran’da yaşayan Türkler için var olma ve kimliklerini koruma mücadelesi için tek şans kaldığını söyleyen âşığın bu düşüncesi seçtiği bu mahlasta da görülmektedir. İran’daki Türklerin sosyal ve politik sorunlarını ele aldığı birçok şiiri olduğunu söylese de görüşmelerimizde çeşitli sebepler yüzünden bu şiirleri okumaktan çekinmiştir (Özdamar 2010-2016).

Şiirlerinde bireysel konuları da işleyen âşık, “inci” redifli şiirindeki gibi; “Yaşar’am sinemi derd delib geçir/ Ayrılıg dayanıb ömür gün geçir/ Baharda gaydadı (kural) goncalar açır/ Ömrümü solduran hezannan inci.” diyerek hâlâ ulaşamayacağı sevgilisinin peşinden koşmaktadır. (Özdamar 2014: 189). Bir diğer şiirinde de aynı aşkın izi vardır; “Duyduğun Yaşar’am olmuşam heste/ Dermanım sendedi ay boyu beste/ Rehm et Ferehmend’e Leyli pereste/ Könül tab getirmez bu dağa Leyli.” (Özdamar 2014: 189). Âşığa göre onun şiirlerindeki sevgili, ulaşamadığı ve yarım kalan aşkının oyuncularından biridir (Özdamar 2010-2016).