Madde Detay

Mustafa İlhan Geçer, 1917 yılında İstanbul’da doğdu. Babası Yahya Nafiz Bey, annesi Emine Hanım’dır. Geçer, Bursa’da Turan İlkokulu’nda başladığı ilköğrenimini Bandırma’da sürdürdü ve Erdek’te tamamladı. 1939’da Kabataş Lisesi’nden mezun oldu. Ertesi yıl İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne kaydoldu, ancak devam edemedi. İstanbul Defterdarlığı’nda memur olarak çalışmaya başladı. 1940’ta adım attığı askerlik görevinden 1945’te terhis oldu.

Ankara’da Devlet Demir Yolları’nda ve Ankara Gazi Lisesi’nde kâtiplik görevlerinde bulunan Geçer, 1946’dan itibaren Ankara Radyosu’nda çalıştı. 1950’de radyodan ayrıldı. Sosyal Sigortalar Kurumu’nda raportör, şef ve müdür yardımcısı olarak çalıştı. Hisar dergisinde kuruculuk görevi üstlenen Geçer’in böylece “Hisar şairliği” süreci başlamış oldu. İlk kitabı Büyüyen Eller’i 1954’te okurların ilgisine sundu.

Yazarlığın/şairliğin ve Hisar dergisinin sorumlu müdürlüğünü yürütmenin ötesinde hazırlıktan dizgiye, basımdan dağıtıma kadar derginin her işiyle ilgilendi. 1957’de dergi kapandı. 1960 yılında Belki adlı ikinci şiir kitabı yayımlandı. 1964’te Hisar tekrar yayımlanmaya başladı. Geçer, dergide şiir dışında denemeler, tanıtma yazıları ve Bülent Nafiz takma adıyla eleştiriler yayımladı. 1973’te Bir Bulut Geçti adlı kitabı okurlarla buluştu, aynı yıl emekli oldu. 1976’da Yeşil Çağ başlıklı şiir kitabı yayımlandı. 1980’de Hisar bir daha çıkmamak üzere kapandı. Hisarcı tavırla şiirler kaleme almaya devam eden şair, 1986’da şiirlerinden yaptığı seçmeleri Hüzzam Beste adıyla kitaplaştırdı.

1948'de Ankara Halkevi Şiir Yarışması’nda üçüncülük, 1971'de Son Havadis Şiir Yarışması'nda birincilik, 1986'da Eskişehir Yunus Emre Derneği Yunus Emre Şiir Yarışması’nda ikincilik ödülleri, Geçer'in aldığı ödüller arasındadır.

İlhan Geçer, TRT İstanbul Radyosu’nda Denetleme Kurulu üyesi olarak görev yaptıktan sonra 2000 yılında görevden ayrıldı. 19 Ocak 2004’te İstanbul Üsküdar'da vefat etti.

İlhan Geçer, dostları arasında şiire tutku derecesinde bağlılığı, güler yüzü, nezaketi, yumuşak başlılığı, alçak gönüllülüğü, beyefendiliği, iddiasız ve ihtirassız oluşu ile tanınır ve anılır. Kaynakların İlhan Geçer’le ilgili olarak birleştikleri en önemli tespit, Yeşil Çağ şairinin romantik mizacıdır.

İlhan Geçer’in yaşadığı en temel duygu yalnızlıktır. "Albümdeki Resimler" ve "Yapayalnız" başlıklı şiirlerde yoğun ve derinlemesine yaşanmış bir yalnızlık duygusu dile gelir. Enginün, Geçer’in şiirlerinin “karamsar bir dünya görüşünü yansıttığı" kanaatindedir. Bu nedenle şairin içe dönmesini ve aşka sığınmasını, şiirlerinin bir yanını teşkil eden yalnızlığına bağlar (2005: 102).

Şiirleri bütüncü bir bakış açısıyla incelendiğinde karamsarlığın İlhan Geçer’in ruh dünyasında süreklilik arz eden bir hâl olmadığı, kimi olaylar ve durumlar karşısında karamsarlığa sürüklendiği, ancak sevgiye ve umuda tutunarak bu karamsarlıktan sıyrıldığı görülür. Geçer, hayat karşısında çokluk iyimser olma eğilimindedir. Çocukluk, yurt sevgisi ve ülkenin aydınlık geleceğine olan inanç, şairdeki bu iyimserlik çabasını destekler. İlhan Geçer’in hayatta karşılaşılan bütün olumsuzluklara rağmen ülkesi ve insanı için aydınlık bir gelecek rüyası vardır. Kaynağını şairin büsbütün yitirmeye kıyamadığı iyimserlikten alan bu tavır, Geçer şiirinin uğrak noktalarından biridir.

İlhan Geçer, Hisar edebî topluluğu içinde öz şiir/saf şiir çizgisinde değerlendirilecek şairlerdendir. Romantik bir tavrın öncülük ettiği şiir yolculuğu aşk, hüzün, ayrılık, yalnızlık, yurt ve ulus sevgisi gibi tematik duraklardan geçer. Şair, ölüm düşüncesinin doğurduğu tedirginliğe, yaşama sevincinin kazandırdığı dirençle karşı koyar. Karamsarlığın karşısına iyimserliği, acıların karşısına mutluluğu sağaltıcı değerler olarak çıkarmayı düşünür. İlhan Geçer’de şiir öznesinin ayırıcı özelliği “lirik bir ben”e sahip olmasıdır. İç ve dış yaşantılarıyla şimdiki zamandan, anılarıyla geçmişten beslenir. Her iki kaynaktan edinilen izlenimler, şiir öznesini “hüzün” ortak paydasında buluşturur. Şiir öznesi, her türlü hayat tezahürü karşısında duygulu kalmayı başarır. Sevinçlerle üzüntüler, iyimserliklerle karamsarlıklar onun şiirinde atbaşı yürür. Onu karamsarlığa sürükleyen olay ya da durumlar karşısında sabrı yettiği oranda umudunu korur ve direnmeyi tercih eder. Çünkü hayatı kutsamaktadır. Aşk, zaman zaman hayal kırıklıkları getirse de direnişin temel dinamiklerindendir. Geçer, ilk şiirini “aşk” teması çevresinde kaleme almıştır (Taş 2005: 104).

İlhan Geçer’in kimi şiirlerine hâkim olan iyimserlik, kaynağını insan sevgisinden alır. Şair, zaman zaman hayal kırıklıkları yaşasa da insandan umut kesmez. Eşyanın ve dış dünyanın insanla anlam kazandığı düşüncesindedir. Savaşların, öfke, nefret, kin gibi duyguların yıktığı dünyayı sevginin onaracağına inanmaktadır.

Geçer, kendi çocukluğunu ve çocukluğa özgü saflığı ömür boyu içinde yaşatmıştır. Bu nedenle çocukluk ve çocukluğa özlem, Geçer şiirinin uğrak noktalarındandır. "Eski Günler", "Büyüyen Eller" ve "Yeşil Çağ" gibi şiirler çocuk teması çevresinde kaleme alınmıştır. İlk şiirde özne, anıların ışığında çocukluğu arayış serüvenini dile getirir. İkinci şiirde erken büyüyen çocuklara ileriki yaşlarda karşılaşacakları gerçekler hatırlatılır. Üçüncü şiir çocuğun özgürlüğü, umudu ve mutluluğu temsil ettiğine; gerçek sevginin sadece çocuk yüreğinde barındığına vurgu yapar.

İlhan Geçer, lirizmi şiirsel kalıba sokmaya çalışırken tekniğe hâkim bir tavır sergiler. Şiirin dış yapı unsurlarına özen gösterir. Söyleyişte zaman zaman düzyazıya yakın bir yalınlık tercih etse de, kurduğu ya da kullandığı imgeler metnin şiirselliğini artırır. Dili, yalın ve özentisiz kullanan Geçer, imge kurarken anlaşılır olma kaygısı güder. Şiirlerine bu dikkatle bakıldığında şairin üslubuna Türkçeyi yormayan rahat bir söyleyişin egemen olduğu ve bu tavrın onun şiir serüveninin değişmez özelliği olarak hayatının sonuna kadar sürdüğü söylenebilir.

Sonuç olarak İlhan Geçer Hisar topluluğunun lirik ve romantik şairidir. Poetikasıyla Türk şiir geleneğine eklenen, şiirde musikiyi önemseyen, vezin ve uyak gibi dış yapı ögelerini sanat hayatı boyunca ilgi alanında tutan, şairane söyleyişi arayan, kolay çözümlenebilen imgeler kullanan, şiir diline özen gösteren, şiiri hayatının anlamı kılan, duygu şiiri yazan, şiirin kapılarını ideolojik yaklaşımlara kapayan Geçer’in şiir öznesi, çoğu kez şairle ortak bir kaderi yaşar. Şiirini oluşturan unsurlara bakıldığında Geçer’in hayatı, mizacı, lirik "ben"i, insana bakışı, mekân algısı, çocuk duyarlığı ve şiir dili gibi başlıklar yanında özellikle musiki zevk ve kültürünü başlıca uğrak noktaları arasında saymak ve bunlardan hareketle bir İlhan Geçer portresi çizmek mümkündür.