Engin Geçtan

(d. 12 Ocak 1932 / ö. 19 Şubat 2018)
Psikiyatrist, Akademisyen, Radyo Programcısı, Yazar, Romancı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İzmir'de doğdu. Tam adı İsmail Engin Geçtan'dır. İlk, orta ve lise öğrenimini burada tamamladı. 1956'da İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdikten sonra uzmanlık eğitimi için ABD'ye gidip New York ve Columbia üniversitelerinde öğrenim gördü (1956-1961). Bu süreçte genel psikoloji, dinamik psikiyatri, çocuk psikolojisi ve nöroloji alanlarında çalışmalar yaptı. 1968'de doçent, 1974'te profesör unvanlarını aldı. ODTÜ, Ankara, Boğaziçi ve Marmara üniversitelerinde öğretim üyesi olarak görev yaptı. Üniversitedeki görevi dışında klinik psikoterapist olarak çalışmalarını sürdürdü. Uzmanlık alanı psikiyatri olan Engin Geçtan, kendine özgü terapi yöntemleri geliştirdi ve özellikle insan ilişkileri üzerine kitaplar yazdı. Psikiyatri üzerine yazdığı kitaplarda, genel anlamda varoluşçu psikiyatri ve psikanalitik düşünceyi konu aldı. Bunun yanında özgürlük, depresyon, birey ve toplum ilişkileri, çocukluk, yaşam ve ölüm gibi varlığın temelinde yer edinmiş kavramları inceledi. Çalışma alanına gönül veren Geçtan, yaşamın inceliklerine değindiği ve bilgilerini paylaştığı bir hayat yaşadı. Bütün malvarlığını Türk Eğitim Vakfına bağışladı. 19 Şubat 2018'de İstanbul'da hayatını kaybetti. Cenazesi İzmir'de toprağa verildi. Geçtan'ın tüm eserleri Metis Yayınları tarafından yayımlanmaktadır.

Edebiyat dünyasında "romancı" kimliğiyle öne çıkan Engin Geçtan'ın toprakla bağını koparmış çaresizlerin gözlerini kozmosa çevirdiği ve alışılagelmiş sistemlerin geçerliğini hızla yitirdiği bir dünyanın öyküsü niteliğindeki romanı Dersaadet'te Dans (1990)'ta, kültürel birikimiyle teknolojinin sentezini başarıyla gerçekleştirip, kendini kendi içinde kilitlenmeye mahkûm eden yakın tarihin egemen güçlerinin düzenine ayrıksı bir kent ele alınır. Yazar, Bir Günlük Yerim Kaldı İster misiniz? (1997)'de yaşamı düşlerinde sürdürmeyi seçmiş, dik başlı eski zaman bakiresini; dünyaya kaydını bir türlü yaptıramamanın tragedyasını komik bir imgeye dönüştürerek yadsımaya çalışan hüzünlü palyaçoyu; yaşamla buluşmasına, bitişe çok az kala yetişen geçmişi karışık yalnız kadını ve doğmak için ölen yaşayamamış yazar eskisini anlatır. Bora'ya göre bir tür Sürrealizmin sınırlarında gidip gelen Bir Günlük Yerim Kaldı İster misiniz?, kahramanları, Zeus, Karyoka, Muhteşem, Azize, İsa, Meryem gibi sıradışı adlar taşıyan Dersaadette Dans'ı okuyanları pek şaşırtmayacak niteliktedir: "Ölüm, hayat, zaman, zamansızlık, varlık, hiçlik gibi felsefi kavramlara, büyü, sihir, aynalar ya da televizyon ekranı gibi ilkel ve modern göstergeler aracılığıyla yaklaşmayı deneyen Geçtan, kozmik yolculukların gerçeküstücü tasvirlerinden, Doğu mistizminin gizemli atmosferine kadar farklı yollar denemekten de kaçınmıyor." (Bora 1997).

Kızarmış Palamutun Kokusu (2001) Geçtan'ın romanları içerisinde fantastik anlatımıyla öne çıkmıştır. Mildan, bu roman için "Havaalanından Taksim Meydanına bakan oteline geldiği anda başlayan ve klişe birtakım polisiye olaylar dizisinin art arda sıralandığı sayfalarda ilerlerken, fantastik özelliklerle dikkati çeken farklı zaman dilimleri arasındaki geçişlerde, ipucu için bırakılan izler, klasik kurgu tadında da olsa okurun keyfini kaçırmıyor." (Mildan 2001) değerlendirmesini yapmıştır. Kuru Su (2008) iklimin altüst olduğu, 2012 yılının Aralık ayında geçen bir İstanbul romanıdır. Çok katmanlı yapısıyla dikkat çeken Tren (2004) her yönüyle ilginç bir romandır. Yazar, kitap boyunca okuru elinden tutup metnin içinde gezdirir, ona felsefe ve teoloji eğitimi verir. Bir tren yolculuğunda yaşanan anlık kırılmaların, kesişmelerin, yansımaların, yeniden oluşmaların sembollerle anlatımı/tanıtımı okura aktarıldığı romanda tüm evrenin bir "yansıma" olduğu anlatılmaya çalışılır. "Zamanın" çizgisel değil de, hologram içkinliğinde "döngüsel" bir kurgu olduğunu, her şeyin spiral bir kara deliğe aktığını ve tüm bunların sonunda da okurun karşısına oluş-yok oluşun birbirini tamamladığı canlı bir mozaik çıkar (Erbarıştıran 2004). Roman bu yönleriyle postmodern bir anlatı özellği taşımaktadır.

Mesela Saat Onda (2012) romanında yazar, İstanbul'un muhtelif semtleri, zamanları, kuşakları ve yaşamları arasında gezinir. Beyhude'nin, Hamasettin'in, Hükümet'in, Karamela'nın, Karanfil'in, Macun'un, Muhtelif Rivayet'in, Otuz'un, Ömrügüzel'in, Reçel'in, Takiye'nin, Tango'nun hikâyeleri üzerinden okura yine kendi hikâyesini anlatır. Ak, bu romanı ve Geçtan'ın romancılığını şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Engin Geçtan yapıtlarını okuyanlar bilir her satırda keskin bir zekânın kol gezdiğini. Bu keskin zekâ, okurunu bazen sürprizli sona doğru akan bir nehirde yolculuğa, bazen insan arası ilişkileri dumura uğratan noktalardaki kesişmelere bazen de toplumsal konuların tam göbeğine götürür... Mesela Saat Onda her şeyden önce bir kaos roman. Bellibaşlı bir kahramanı, düz çizgide akan bir kurgusu ya da tek konuya odaklanmış bir yapısı yok ama bir taraftan da tüm bunların hepsini tek tek içinde barındırıyor." (Ak 2012). Rastgele Ben (2014), Geçtan'ın hayat hikâyesini yakın bir dosta anlatır gibi kaleme alınmış bir anlatıdır.

Kaynakça

Ak, Eray (2012). ''Bugünlerin ‘üst kurmacası’''. Cumhuriyet Kitap. S. 1162. 24 Mayıs 2012. s. 4.

Akbuar, Ayla (2014). "Engin bir modern çağ bilgesine açık teşekkür". Vatan Kitap. 7 Kasım 2014.

Akın, Korkut (2014). "Rastgele Ben". Gelecek Gazetesi. 11 Aralık 2014.

Alpay, Necmiye (2010). “Zamane”. Radikal. 18 Şubat 2010.

Andaç, Ferizdun (2002)."Bir Yazarın Kanatlarında...". Cumhuriyet. 12 Eylül 2002.

Andaç, Ferizdun (2010). “Engin Geçtan’dan bir ‘Zamane’ sorgusu”. Dünya. 22 Şubat 2010. https://www.metiskitap.com/catalog/text/60058 [Erişim Tarihi: 07. 09. 2019]

Arman, Ayşe (2003). "Engin Geçtan'la 'Hayat' Üzerine Bir Röportaj". Hürriyet Pazar. 30 Mart 2003.

Arman, Ayşe (2016). "Esas hayat alanımızı daraltırsak… Kaybederiz! - Engin Geçtan". Hürriyet. 20 Mart 2016.

Arslanturalı, Mustafa ve Koçak Orhan (2000). "Kaosun Kıyısındaki Çılgın Dansa Katılmanın Keyfi". Virgül. S. 27.

Aygündüz, Filiz (2002). "Sistem Benim İçin Deliyi İdare Etmek". Milliyet Kültür & Sanat Eki. 20 Haziran 2002.

Aygündüz, Filiz (2008). "Engin Geçtan: 'Bana sorarsanız Türkiye harika bir çılgın'". Milliyet, 24 Şubat 2008.

Aygündüz, Filiz (2010). “Hayatın zamane lisanı”. Milliyet Kitap. 18 Şubat 2010.

Aygündüz, Filiz (2014)."Bir bilgenin 82 yılından rastgele...". Milliyet. 5 Ekim 2014.

Aygündüz, Filiz (2017). "Geçtan, insanı anlatmaya devam ediyor!". Milliyet. 8 Ekim 2017.

Bilgici, Yenal (2018). "Ülke olarak çok ilerledik ama toplum olarak çocukluk devrine geriledik. - Engin Geçtan". Hürriyet. 24 Şubat 2018.

Bora, Emine (1997). “Bir Günlük Yerim Kaldı İster misiniz?”. Virgül. S. 1 (Ekim 1997).

Cevher, Bürkem (2014). "Hayat bir kere yaşandığı için yargılanamaz"*. Agos Kitap/Kirk. 1 Kasım 2014. https://www.metiskitap.com/catalog/text/93984 [Erişim Tarihi: 07. 09. 2019]

Erbarıştıran, Tufan (2004). "Bin gözlü bakış". Cumhuriyet Kitap. S. 748. 17 Haziran 2004. s. 12.

İplikçi, Müge (2010). "Zamanımızın eskimeyen dertleri". Vatan Kitap. 17 Nisan 2010.

İplikçi, Müge (2011). ''Bazen tek bir kitap!''. Vatan. 5 Ekim 2011.

Karaağaç, Ece (2014). "Kendi divanında". Sabitfikir. 6 Kasım 2014. https://www.metiskitap.com/catalog/text/94139 [Erişim Tarihi: 07. 09. 2019]

Kartal, Ümran (2002). “Rağmen varolabilmek”. Radikal Kitap. 28 Haziran 2002.

Kartal, Ümran (2004). "Engin Geçtan: 'Tren nereye giderse...'". Radikal Kitap. 6 Şubat 2004.

Kopan, Yekta (2014). "Meraklı bir kedinin anıları". filucusu. 9 Kasım 2014. https://www.metiskitap.com/catalog/text/94122 [Erişim Tarihi: 07. 09. 2019]

Kuçlu, Evren (2014). "Bagdad Cafe’de randevu: Rastgele Ben". Edebiyat Haber. 10 Kasım 2014. https://www.metiskitap.com/catalog/text/94168 [Erişim Tarihi: 07. 09. 2019]

Mildan, Arzu Mildan (2001). “Bu Kokuya Bayılacaksınız!”. Radikal Kitap. 20 Nisan 2001.

Oğuz, Kürşat (1996). “Zihin Açıcı Kaos!”. Time Out. https://www.metiskitap.com/catalog/text/60426 [Erişim Tarihi: 06. 09. 2019]

Oğuz, Kürşat (1997). "Onun da Sorunu ‘Zaman’la". Aktüel. S. 318.

Oğuz, Kürşat (2010). “Başbakan’a ve Baykal’a da tavsiye edilir”. Radikal Kitap. 26 Mart 2010.

Özkartal, Miraç Zeynep (2010). "Engin Geçtan: 'Uyuklayan Türkiye yerine çılgın Türkiye’yi tercih ederim'". Milliyet Pazar. 21 Şubat 2010.

Saraç, Hasan (2012). "Akademisyenliği, terapistliği ve romanlarıyla Türkiye’nin Irvin Yalom’u". Edebiyat Haber. 17 Eylül 2012. https://www.metiskitap.com/catalog/text/93885 [Erişim Tarihi: 06. 09. 2019]

Tekin, Abdullah (2002). “Hayat”. Cumhuriyet Kitap. S. 655. 5 Eylül 2002. s. 16.

Usta, Bülent (2017). "Özerk varoluş mücadelesi için bir bilge". Milliyet Kitap. Ekim 2017.

“Mehteran yürüşüne benzeyen bir süreç”.Yeni Şafak. 10 Mart 2010.

https://www.ensonhaber.com/biyografi/yazar/engin-gectan-kimdir [Erişim Tarihi: 06. 09. 2019]

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: İSA KOYUNCU
Yayın Tarihi: 09.09.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar? / ?1975Diğer
Psikanaliz ve SonrasıHür Yayın / İstanbul1981Diğer
İnsan Olmak Varoluşun Bireysel ve Toplumsal AnlamıAdam Yayınları / İstanbul1984Diğer
Varoluş ve PsikiyatriRemzi Kitabevi / İstanbul1990Diğer
Kırmızı Kitabın ÖyküsüRemzi Kitabevi / İstanbul1993Roman
Dersaadet'te DansMetis Yayınları / İstanbul1996Roman
Bir Günlük Yerim Kaldı İster misiniz?Metis Yayınları / İstanbul1997Roman
Kimbilir?Metis Yayınları / İstanbul1998Diğer
Kızarmış Palamutun KokusuMetis Yayınları / İstanbul2001Roman
HayatMetis Yayınları / İstanbul2002Diğer
TrenMetis Yayınları / İstanbul2004Roman
Seyyar - SöyleşilerMetis Yayınları / İstanbul2005Röportaj
Kuru SuMetis Yayınları / İstanbul2008Roman
ZamaneMetis Yayınları / İstanbul2010İnceleme
Mesela Saat OndaMetis Yayınları / İstanbul2012Roman
Rastgele BenMetis Yayınları / İstanbul2014Biyografi
Orada Bir AradaMetis Yayınları / İstanbul2917Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MİHRÎ EFENDİd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Hakan Güzeldered. 1975 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Dilek Karagülled. 13 Ekim 1966 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4NEBİ, Nebi Yıldırımd. 1932 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5NİYAZİ DEMİRd. 1932 - ö. 06.02.2003Doğum YılıGörüntüle
6SEFİL MEHMET, Mehmet Uğurd. 1932 - ö. 1999Doğum YılıGörüntüle
7M. Bozkurt Güvençd. 16 Temmuz 1926 - ö. 10 Aralık 2018Ölüm YılıGörüntüle
8ZİYA, Ziya Hızıroğlud. 1936 - ö. 2018Ölüm YılıGörüntüle
9Sıddık Elbistanlıd. 02 Ocak 1945 - ö. 20 Nisan 2018Ölüm YılıGörüntüle
10Celal Perkd. 16 Nisan 1967 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Güner Enerd. 25 Ocak 1935 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Perihan Mağdend. 24 Ağustos 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
13İbrahim Minnetoğlud. 5 Ocak 1920 - ö. 24 Temmuz 1993Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Kemal Bilbaşard. 1 Şubat 1910 - ö. 21 Ocak 1983Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Fatma Nuran Avcıd. 28 Ekim 1966 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Suat Taşerd. 1919 - ö. 16 Kasım 1982Madde AdıGörüntüle
17Hakkı Engin Gidererd. 1 Ağustos 1959 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İlhan Engind. 16 Mayıs 1925 - ö. 25 Aralık 1990Madde AdıGörüntüle