Madde Detay
Hıfzı Tevfik Gönensay
(d. 1892 / ö. 13 Kasım 1949)
Edebiyat tarihçisi, şair, yazar, öğretmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Selanik'te doğdu. İdare-i Mahsusa muhasebeciliği ve Seyr-i Sefain İdare Meclisi üyeliğinden emekli Sıraeminizade Selânikli İshak Tevfik Bey'in oğludur. Selânik'te Mekteb-i Feyziye'de başladığı ilköğrenimine İstanbul'da Tefeyyüz Mektebinde devam etti ve Numune-i Terakki okulunda tamamladı. Ortaöğrenimini Mercan ve İstanbul Leyli İdadisinde yaptıktan sonra Mülkiye Mektebini bitirdi (1913). Çanakkale Savaşı sırasında Karargâh-ı Umumi İstihbarat Şubesi tarafından savaş yerlerini görmek için davet edilen edebiyatçılar arasında yer aldı (Haziran 1915). Kabataş, Vefa (1916), İstanbul Erkek (1920), Özel Feyz-i Ati (1928) liselerinde Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı. Ağustos 1930'da Ankara'da toplanan Türkçe ve Edebiyat Muallimleri Kongresi'ne katıldı, bu kongrede Divan edebiyatının liselerde okutulması yönünde görüş bildirdi. 1933'te yeniden Kabataş Lisesindeki öğretmenliğe döndü. Bir süre Feyz-i Ati Lisesinde müdürlük yaptı. İyi derecede Fransızca bilen Hıfzı Tevfik, İstanbul Erkek Lisesi'nde edebiyat öğretmeniyken öldü. Feriköy Mezarlığı'nda gömülüdür.
Hıfzı Tevfik, Şehbal mecmuasında Balkan Savaşı'na dair yazdığı tarihî şiirleri ile edebiyat hayatına girdi. Bu mecmuanın ardından şiir ve yazıları; Servet-i Fünun, Türk Yurdu, Hürriyet-i Fikriye, Nedim, Şair, Donanma, Bilgi, İslam-Türk Muhitül Maarif Mecmuası dergilerinde yayımlandı. Şiirlerinde klasik edebiyat kültürümüzün etkileri görülür. Şair, dergilerde yayımladığı şiirlerini daha sonra kitaplaştırmadı. Kitap hâlinde yayımlanan ilk eseri, Hasan Âli Yücel ve Hamamizâde İhsan ile birlikte liselerde okutulmak üzere hazırladıkları bir antoloji olan Türk Edebiyatı Numuneleri: Menşelerden Onuncu Hicret Asrına Kadar (1926)'dır.
Gönensay'ın edebiyat tarihimizde ön plana çıkan yönü edebiyat tarihçiliğidir. Bu sahada yayımladığı ilk eser, 1942'de Nihat Sami Banarlı ile birlikte yazdıkları Başlangıçtan Tanzimat’a Kadar Türk Edebiyat Tarihi'dir. Bu kitap, Gönensay'ın bu sahada yazdığı diğer eserlere temel teşkil etmiştir. Hıfzı Tevfik ve Nihat Sami, hazırladıkları ders kitabının ilk bölümünde edebiyat tarihini şöyle tanımlarlar: “Milletlerin edebiyat sahasında yetiştirdikleri büyük şahsiyetleri ve onların meydana getirdikleri edebî eser ve hareketleri tanıtmak için yazılan tarihe de edebiyat tarihi denir.” (Gönensay, Banarlı, 1942: 7).
Hıfzı Tevfik Gönensay, edebiyat tarihi alanında kaleme aldığı bu eserlerin yanı sıra Hamid'in Son Yılları ve Son Şiirleri (1943) ile Oğuz Kağan Destanı ve İki Masal (1948) adlı kitaplarını yayımlamıştır. Şiirler de kaleme alan Hıfzı Tevfik Gönensay, Türk edebiyatında edebiyat tarihçisi kimliğiyle ve bu alanda verdiği eserlerle ön plana çıkmıştır.
Kaynakça
Gönensay, Hıfzı Tevfik; Banarlı, Nihat Sami (1942). Başlangıçtan Tanzimat'a Kadar Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yay.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1969). Son Asır Türk Şairleri, C.1, s. 634. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
Polat, Nâzım H. (2012). Yenileşme Devri Türk Edebiyatından Çizgiler. Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
Tonga, Necati (2012), “Nihad Sami Banarlı’nın Edebiyat Tarihçiliği”. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum-Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. Ağustos 2012. S.2, ss.129-144.
Yalçın, Murat (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.1, s. 462, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. NECATİ TONGAYayın Tarihi: 19.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Yayın Tarihi: 19.05.2018Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Türk Edebiyatı Numuneleri: Menşeelerden Onuncu Hicret Asrına Kadar | Millî Matbaa / İstanbul | 1926 | Antoloji |
Başlangıçtan Tanzimat'a Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1942 | Edebiyat Tarihi |
Başlangıçtan Günümüze Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1943 | Edebiyat Tarihi |
Hamid'in Son Yılları ve Son Şiirleri | Vakit Matbaası / İstanbul | 1943 | İnceleme |
Tanzimat'tan Zamanımıza Kadar Türk Edebiyatı Tarihi | Remzi Kitabevi Yay. / İstanbul | 1944 | Edebiyat Tarihi |
Oğuz Destanı ve İki Masal | Doğan Kardeş Yay. / İstanbul | 1948 | Destan |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | TEVFÎK, Mehmed Tevfîk, Selanikli | d. 1860 - ö. 1910 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Fazlı Necip | d. 21 Nisan 1864 - ö. 19 Haziran 1932 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HÂMÎ, Hâmî Efendi | d. ? - ö. 1842-43 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | LÂYIKÎ, Muhammed Sezai Alpay | d. 1892 - ö. 1950/1958? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ÂYET, Âyetullah Kurutluoğlu | d. 25.07.1892 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Hikmet Arif Dino | d. 1892 - ö. 30 Mart 1957 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Halil Nihat Boztepe | d. 1882 - ö. 17 Şubat 1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Enis Behiç Koryürek | d. 27 Mart 1893 - ö. 18 Ekim 1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | İbrahim Alâettin Gövsa | d. 1889 - ö. 29 Ekim 1949 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | BÂKÎ, Abdülbâkî Efendi | d. 1865-66 - ö. 1912-1916-17 | Meslek | Görüntüle |
11 | Abbas Gökçe | d. 1927 - ö. 20 Aralık 2014 | Meslek | Görüntüle |
12 | Sennur Sezer | d. 12 Haziran 1943 - ö. 7 Ekim 2015 | Meslek | Görüntüle |
13 | Sermet Muhtar Alus | d. 28 Mayıs 1887 - ö. 20 Mayıs 1952 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Mehmet Memduh Paşa | d. 1839 - ö. 1925 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Asım İsmet Kültür | d. 1898 - ö. 5 Eylül 1960 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HIFZÎ, Hıfzî Ağa / Hıfzî Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1759-60 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | TEVFÎK, Mehmed Tevfîk Bey, Baba | d. 1836 - ö. 1896 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Tevfik Hüseyinoğlu | d. 1936 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |