Madde Detay

Gerçek adı Bumin Gaffar Çıtanak’tır; adını sinemaya başlayınca mahkeme kararıyla Fikret Hakan olarak değiştirdi. 23 Nisan 1934’te Balıkesir’de doğdu (Nüfus kaydında 21 Nisan 1934). Babası edebiyat öğretmeni, çevirmen A. Gaffar Güney (asıl adı Abdullah Gaffar Çıtanak) annesi hemşire Fatma Belkıs Hanım’dır. Babası 1940’lı yıllarda Ankara’daki edebiyat çevrelerince sevilen, entelektüel kimliğe sahip biri iken daha sonra sıra dışı ve gizemli bir yaşam sürmeye başladı. Kimilerine göre akıl sağlığını yitirdi kimilerine göre ise karşılıksız bir aşka düştü (Dervişoğlu 2018: 85). Anne ve babasının ayrılığından sonra yazar annesiyle birlikte Anadolu’nun çeşitli şehirlerini gezdi. İlkokulu Bursa 23. İlkokulu’nda okudu (Hakan 2008: Önsöz). Ortaokulu Eskişehir’de okurken orta son sınıfta İstanbul’a taşındılar (1948). Taksim Lisesindeyken Ercüment Behzat, Nâzım Hikmet, Orhan Veli gibi edebiyatçıları okudu. İlk öyküleri Abdi İpekçi’nin yazı işleri müdürlüğünü yaptığı İstanbul Expres gazetesinde yayımlandı (Pösteki 2009: 35). On altı yaşındayken Ses Tiyatrosunda “Üç Güvercin Opereti”nde palyaço rolüyle ilk sahne deneyimini yaşadı (1950). Lise birinci sınıftayken okuldan ayrıldı “Köprüaltı Çocukları” filmiyle oyunculuk kariyeri başladı (1952). Asıl çıkışını “Beyaz Mendil” filmiyle yaptı (1955). 1958’de askere gitti. 1960’da askerlik dönüşü “Yılanların Öcü”, “Karanlıkta Uyananlar” gibi toplumsal içeriği ağır basan filmlerde rol aldı. Hayatı boyunca iki yüzden fazla filmde, otuza yakın dizide oynadı. Ses Tiyatrosu dışında Çığır Sahne, Cep Tiyatrosu, Küçük Sahne vb. tiyatrolarda sahne aldı. 1970’lerde gazinolarda şarkıcılık deneyimi de yaşadı. 1998’de “Devlet Sanatçısı”; 2009’da Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Anabilim Dalından”Fahri Doktor” ünvanları verildi. 2017’de İstanbul’da vefat etti.

Fikret Hakan’ın Lale Sarı, Semiramis Pekkan, Neşecan Paşmak, Hümeyra ve Fatma Zeynep Mirgün’le evlilikleri oldu. Neşecan Hanım ile birlikteliklerinden 1962’de kızı Elif dünyaya geldi.

Keşanlı Ali Destanı (1964), Ölüm Tarlası (1966), Hasret (1971) filmleriyle en iyi erkek oyuncu; Yalancı (1993) ile en iyi yardımcı erkek oyuncu; Gerilla (1994) ile en iyi oyuncu ödüllerini kazandı. 1995’te 7. Uluslararası Film Festivali’nde Altın Artemis; 2002’de Ankara Sinematek Derneği ve SİYAD; 2005’te Sadri Alışık Vakfı, İstanbul Kültür Ve Sanat Vakfı ödüllerine layık görüldü. Ayrıca 1984’te Zorba oyunu ile Tercüman Gazetesinden en iyi erkek tiyatro oyuncusu ödülünü aldı. Eski Biri (2013) kitabı Necati Cumalı Şiir Ödülü (2014) jüri özel ödülünü; Falez Bitti (2016) ise Attila İlhan (2016) emek ödülünü kazandı.

Öykü ve şiirleri Varlık, Adam Sanat, Milliyet Sanat, Yeni Edebiyat gibi dergilerde yayımlanan Fikret Hakan roman, çeviri ve araştırma türlerinde de eserler kaleme aldı. İnsan ilişkileri ve cinsellik temalarının ağır bastığı ilk öykülerini 1950’li yıllarda “Bumin Gaffar”, “Bumin Güney” adıyla kaleme aldı (Duru’dan aktaran Pösteki 2009: 137). O yıllarda Attila İlhan, Güner Sümer, Ahmet Oktay gibi isimlerle Mavi Hareketi dâhilinde bir araya geldi. 1960’lar ve sonrasında çok yoğun bir sinema temposu içine girdiği için yazma faaliyetleri ikinci planda kaldı. Tekrar öykü yazmaya 1990’lı yıllarda döndü. 1997’de yayımlanan Hamal’ın Uşakları’nda küçük insanların küçük dünyaları ve yalnızlık, hayal kırıklığı vb. duygu durumları anlatılır. “Joe Brico Masumdur” öyküsü yazarın biyografik yaşamından izler taşır (Pösteki 2009: 160). Ayrıca yazarın diğer öykülerine nazaran daha baskın politik söylem içerir.

1984’te yayımlanan İnce Müzikli Otobüsler şiirlerden oluşur. İç dünyasını okuyucuya açan şairin aşk, kadın, özlem, aldatma, kaybetme, umut, hüzün, yalnızlık, aile temalarını ele aldığı görülür. Ayrıca şiirlerinde Yeşilçam sineması “demirciler çarşısı” benzetmesiyle yer alır. İmbikli Duvar (2002) diğer kitabına ilaveten yazarın iç hesaplaşmalarını, açmazlarını; dine, yaşama, var oluşa karşı felsefi sorgulamalarını da içerir. Şiirlerde mitik göndermeler yer alır. Pösteki’ye göre sözü edilen kitapta yazarın severek takip ettiği İspanyol şair Federico Garcia Lorca’nın etkileri görülür (Pösteki 2009: 154). İmbikli Duvar’da düz yazıya yakın şiirlerin yanı sıra, kısa şiirler, aforizmalar da bulunur. Alışılmamış bağdaştırmaların, metaforların yoğun kullanımı şairi İkinci Yeni şiirine yaklaştırır. Son Ruznameci (2012)’de yine her yönüyle insan ve yaşam yer alır. Eski Biri (2013) ve Falez Bitti (2016) ise yazarın ustalık dönemi eserlerindendir. Benzer temaları kendine has üslubuyla işler.

Fikret Hakan’ın tek romanı Gece Limanı: Yasaksız Mutsuzluklar Rıhtımı (2010)’dır. Eserde Rosa ile Zeynel’in hikâyesi masalsı bir üslupla anlatılır. Türk Sinema Tarihi (2008) 1914-1996 arası Türk sinema tarihini içeren kapsamlı bir araştırma/inceleme eseridir. Klasik Rus Öyküsünün Başyapıtları (Antoloji) (1999) Fikret Hakan’ın babası A. Gaffar Güney tarafından 1940’da yayımlanan çeviri eserdir. Yazar kitabı tekrar yayımlamıştır.