Madde Detay
İbrahim Balaban
(d. 1921 / ö. 9 Haziran 2019)
Ressam, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bursa’nın Osmangazi ilçesine bağlı Seçköy’de doğdu. Burada üç sınıflı ilkokulunu bitirdikten (1931) sonra, çobanlık, tarım işçiliği yapan, taş kırma işinde çalışan Balaban, önce bir kaçakçılığa adı karıştığı için (1937), sonra da adam öldürme suçuyla (1942) tutuklandı. Bursa cezaevinde Nâzım Hikmet ile tanıştı, onun desteği ve ilgisi sayesinde resim yeteneği ortaya çıktı ve gelişti. Resim eleştirmenlerince "Anadolu insanının yaşamından ve halk efsanelerinden yola çıkarak toplumsal gerçekçi yapıtlar üreten bir ressam" olarak tanımlandı. Resim çalışmaları dolayısıyla Nâzım Hikmet, Yaşar Kemal ve Fakir Baykurt gibi toplumcu yazarlardan olumlu eleştiriler aldı. Önceleri köy yaşamının yoksulluğunu, köylü üretim araçlarını resmeden sanatçı, giderek destanlara, halk inançlarına, kahramanlarına, söylencelere, mitolojiye uzanır. Daha sonraları giderek kente göçü, kentteki yaşam ve demokrasi mücadelesini ele aldı. Son dönemde Anadolu Erenleri ve Bereket Anaları'nı resimledi. 1961’de İstanbul’da Yeni Dal Grubu’na katıldı. Özellikle üçüncü ve dördüncü dönem sergilerini, büyük iller dışında Bursa, Denizli, Aydın, Konya, Burdur ve Antalya’ya da götüren sanatçı, bu dönem resimlerini “Dağınık”, “Nakışsı”, “Ağıraksak” gibi özgün adlar altında topladı. 1979-1980 yıllarında Almanya ve Hollanda’da kişisel sergiler açtı. 1982-1985 arasında çeşitli resim dizileri (Yaşam Kavgası Dizisi, 1984 vb.) gerçekleştirdi. 2000’den fazla tablo ve bunun birkaç katı kadar desen üreterek 50’den fazla kişisel sergi açtı, birçok karma ve grup sergilere katıldı. Eserleri yurt dışında Amerika dâhil birçok ülkede sergilendi. Balaban, 1990 İnsan Hakları Ödülü, 1998 Truva Sanat Ödülü ve 1999 GESAM Ödülü gibi ödüllere layık görüldü. 9 Haziran 2019 tarihinde 98 yaşındayken İstanbul Özel Güngören Hastanesi'nde hayata veda etti.
İbrahim Balaban'ın edebî kalem ürünleri ağırlıklı olarak Forum ve İmece dergilerinde yer almıştır. Anı, deneme, hikâye ve roman türünde eserler vermiştir. Nâzım Hikmet'le birlikte yaşadığı dönemde edebiyat, felsefe, sosyoloji ve politika üzerine pratik bilgiler edinmiştir. Balaban, Nâzım Hikmet ve Biz (1998) adlı hatıratında, Nâzım Hikmet'in hayatının bir dönemine ışık tutacak bazı gerçekleri, içten ve sıcak bir anlatımla sunmuştur. Ustası olarak gördüğü ve büyük bir hayranlık duyduğu Nâzım Hikmet, Balaban'ı sadece resim yapma konusunda yönlendirmekle kalmamış, ileride bütün hayatını değiştirecek şekilde etkilemiştir. Kitap, Nâzım'ın ve Balaban'ın hem beraber hem de ayrı ayrı anılarını ve bir dönemin ağır koşullarını yansıtırken, içleri yaşama sevinci dolu bu iki insanın onurlu dostluklarını gözler önüne sermektedir. Nâzım Hikmet'le Yedi Yıl (2003) adlı hatıra kitabının sayfalarına çizilen yazım biçemi, yazarın Nâzım Hikmet ile yedi yıl birlikte olduğu yıllarda, belleğinde üst üste fotoğraflaşan suretlerin dışavurumudur. Eser, yedi yıllık bir zaman sürecini içeren, "belgesel" bir yazım tekniği ile düzenlenmiştir. Yazar; Balaban (1962), İz (1965), Şair Baba ve Damdakiler (1968) ve İzdüşümü (1969) adlı kitaplarında sanata ve toplumsallığa ilişkin görüşlerini, kendine özgü bir anlatımla deneme havasında dile getirmiştir. Dağda Duruşma isimli romanında konu köy yaşamıdır. Roman kahramanları birbirine yakın iki köyün sakinleridir. Dağ köyünde yaşam şartları zordur. Yerel bir ağız vardır. Dönemin sosyolojik, ekonomik ve politik durumunu da yansıtan Balaban romanında, iki dağ köyünün yaşam mücadelesini yerel ifadelerle okuyucuya aktarmıştır (Genç 2016). Balaban'ın Tahliyeci Yusuf (2000) ve Tekbıyık (2002) adlı iki hikâye kitabı ile Kalıba Sığmayanlar (1994) adlı bir romanı daha bulunmaktadır.
Kaynakça
Berk, Nurullah ve Hüseyin Gezer (1973). Elli Yılın Türk Resim ve Heykeli. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Genç, Süreyya (2016). "İbrahim Balaban’ın Resim ve Kitaplarında Toplumsallık Algısı". Bartın Üniversitesi Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu Bildiriler Kitabı. C. 2. s. 557 571. https://www.academia.edu/33396066/%C4%B0brahim_BALABAN_%C4%B1n_Resim_ve_Kitaplar%C4%B1nda_Toplumsall%C4%B1k_Alg%C4%B1s%C4%B1_Community_Sense_of_Ibrahim_BALABAN_in_His_Pictures_and_Books_ [Erişim Tarihi: 05.09.2019]
Kurdakul, Şükran (1973). "Balaban, İbrahim". Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Bilgi Yayınevi. s. 75.
Necatigil, Behçet (1999). "Balaban, İbrahim". Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
Özkırımlı, Atillâ (1982). "Balaban, İbrahim". Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 1. s. 185.
Tansuğ, Sezer (1992). Resim Sanatının Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
https://www.gazeteduvar.com.tr/hayat/2019/06/09/ibrahim-balaban-kimdir/ [Erişim Tarihi: 05.09.2019]
http://www.leblebitozu.com/ibrahim-balabanin-eserleri-ve-hayati/ [Erişim Tarihi: 05.09.2019]
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: İSA KOYUNCUYayın Tarihi: 13.09.2019Güncelleme Tarihi: 02.11.2020
Yayın Tarihi: 13.09.2019Güncelleme Tarihi: 02.11.2020
Güncelleme Tarihi: 02.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Balaban | Yenilik Basımevi / İstanbul | 1962 | Diğer |
İz | İmece Yayınları / Ankara | 1965 | Diğer |
Şair Baba Ve Damdakiler | Cem Yayınevi / İstanbul | 1968 | Hatıra |
İzdüşümü | Öncü Kitabevi / İstanbul | 1969 | Diğer |
Kalıba Sığmayanlar | Gerçek Sanat Yayınları / İstanbul | 1994 | Roman |
Nâzım Hikmet ve Biz | Milliyet Yayınları / İstanbul | 1998 | Hatıra |
Dağda Duruşma | Berfin Yayınları / İstanbul | 1999 | Roman |
Avrupa'da Dolaşanlar | Berfin Yayınları / İstanbul | 1999 | Diğer |
Tahliyeci Yusuf | Etika Yayıncılık / İstanbul | 2000 | Hikâye |
Tekbıyık | Berfin Yayınları / İstanbul | 2002 | Hikâye |
Nâzım Hikmet'le Yedi Yıl | Berfin Yayınları / İstanbul | 2003 | Hatıra |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | LEM’Î, Abulllah Lem’î Efendi | d. ? - ö. 1552-53 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RIZÂ, Rızâ Efendi | d. ? - ö. 1774? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Göksel Yılmaz | d. 1965 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Nezih Cansel | d. 1921 - ö. 1997 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Bedii Faik Akın | d. 1 Mayıs 1921 - ö. 16 Haziran 2015 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Bekir Büyükarkın | d. 1921 - ö. 6 Ağustos 1998 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Zuhal Tekkanat | d. 16 Ağustos 1938 - ö. 27 Ekim 2019 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Şule Yüksel Şenler | d. 29 Mayıs 1938 - ö. 28 Ağustos 2019 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Özdemir Nutku | d. 12 Ocak 1931 - ö. 8 Kasım 2019 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Selâhattin Batu | d. 25 Aralık 1905 - ö. 24 Mayıs 1973 | Meslek | Görüntüle |
11 | M. Halistin Kukul | d. 1 Ocak 1943 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Nurullah Kuzu | d. 22 Mayıs 1983 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Hüseyin Hatemi | d. 12 Aralık 1938 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Ali Akbaş | d. 04 Eylül 1942 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | İbrahim Altun | d. 30 Temmuz 1969 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Nazım Hikmet Ran | d. 20 Kasım 1901 - ö. 3 Haziran 1963 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | İBRAHİM, İbrahim Koç | d. 01.01.1952 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | CÛDÎ, Merzifonlu Muallim İbrâhîm Cûdî | d. Kasım 1850 - ö. 19 eylül 1931 | Madde Adı | Görüntüle |