Muhittin Mekki

Arapkirlioğlu Muhiddin Mekki
(d. 1874 / ö. 1936)
Yazar, şair, asker, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mekke'de doğdu, 1 Aralık 1936'da İstanbul'da vefat etti. Babası Hicaz Vilâyeti muhâsebe mümeyyizlerinden Arapkirli Mehmet Efendi’dir. Künyesi Arapkirli, soyadı ise Çağpar'dır. İlk tahsilini Mekke’de gördükten sonra İstanbul’da Harbiye’ye girdi. Buradan mezun olmasının ardından çeşitli askerî görevlerde bulundu. Padişah yâverliği, askeriyede memrluk gibi görevler yaptı. Birçok savaşa aktif olarak katıldı. Tabur komutanlıkları yaptı. Miralay (Albay) rütbesiyle emekliye ayrıldı. 1934'te kısa bir süreliğine Türkçe öğretmenliği yaptı (Şenler, 2014: 2). Mekki, asker ve eğitimci kimliğin dışında sanatkâr olarak milliyetçi bir tavır takındı. Kaleme aldığı şiir, tiyatro ve denemeleriyle dönemindeki milli bilincin inşasında etkili oldu.

Muhittin Mekki, Servet-i Fünun ve Tanzimat I. Dönemi sanat anlayışlarını harmanlayarak özgünlüğü yakaladı. Cenap Şehabettin, Recaizade M. Ekrem, Tevfik Fikret etkisinde kaldı. Dönem edebiyatçılarından Abdülhak Hâmid, Ali Ekrem, Cenap Şahabettin ve Süleyman Nazif'le mektuplaşarak dostluklar geliştirdi (Tan, 2015: 104). Servet-i Fünun’dan almış olduğu aşk, tabiat, estetik, musikî gibi temaları, Namık Kemal tesiriyle oluşan millî duygularla bütünleştiren bir millî edebiyat anlayışı tasarladı (Şenler, 2014: 16). Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecine karşı fikrî arayışlara girdi. Eserlerinde kurtuluş çaresi olarak din, vatan ve sancak kavramlarını ön plana çıkardı. Eserlerinde işlediği bu kavramların günlük hayata aktarılması hâlinde herkesin bütünleşebileceğine inandı. Özellikle vatan sevgisini merkeze koyan sanatçı, milliyetçi tavrın önemine vurgu yaptı (Tan, 2015: 114). Tiyatroları Namık Kemal'in eserlerine yakın dururken, şiir ve düz yazılarında Servet-i Fünun dönemi etkisi görüldü. Buna rağmen eserlerindeki hâkim duygu, aşktan çok vatan sevgisidir. Muhittin Mekki'nin tiyatroları dışında kalan şiir ve düz yazıları genellikle birleştirilerek farklı kitaplar hâlinde yayımlandı.

Kaynakça

Şenler, Yaşar (2014). "Unutulmuş Bir Yazarımız: Muhiddin Mekkî", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(8): 1-16.

Şenler, Yaşar (2011). Hayatı, Eserleri ve Edebiyat Anlayışıyla Muhiddin Mekki. Konya: Palet Yay.

Tan, Murat. "Mameratül’aziz'de Bir Edip: Muhiddin Mekkî". Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Elazığ 14-16 Mayıs 2015, s.103-115.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. AHMET EVİS
Yayın Tarihi: 29.04.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Vatan Daha GüzelMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1914Tiyatro
Tuhfe-i MekkîMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1914Diğer
Yeşil YaprakAhmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık Osmanlı Şirketi / İstanbul1915Diğer
Güzel RumeliMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1915Tiyatro
Türk Hayat DalgalarıHilâl Matbaası / İstanbul1918Tiyatro
Yeni Mevlid-i NebevîMatbaa-i Orhaniye / İstanbul1919Diğer
Uneyze (Anîze)Evkâf-ı İslâmiye Matbaası / İstanbul1919Tiyatro
FilizBabalık Matbaası / Konya1929Diğer
Nahid- / İstanbul1930Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ali Kâmi Akyüzd. 1873 - ö. 11 Mart 1945Doğum YeriGörüntüle
2MEKKÎ Mehmed, Mekkelid. 1843 - ö. 1910Doğum YeriGörüntüle
3İsmail Safad. 1867 - ö. 24 Mart 1901Doğum YeriGörüntüle
4Samih Rifatd. 16 Nisan 1874 - ö. 3 Aralık 1932Doğum YılıGörüntüle
5HALİL/FEVZİ, Halil Fevzid. 1874 - ö. 1929Doğum YılıGörüntüle
6ESED, Esed Rızayevd. 1874 - ö. 1951Doğum YılıGörüntüle
7KIRBIYIK, Ali Afkar Kırbıyıkd. 1874 - ö. 07.10.1936Ölüm YılıGörüntüle
8ABDÜLAZİZd. 1864 - ö. 1936Ölüm YılıGörüntüle
9KÖR BESTİ, Besti Kerbelayi Bayrameli Gızıd. 1836 - ö. 1936Ölüm YılıGörüntüle
10Fazıla Atabekd. 1912 - ö. 20.03.2002MeslekGörüntüle
11Semih Günverd. 1917 - ö. 10 Ocak 2000MeslekGörüntüle
12Şahabettin Uzunkayad. 10 Temmuz 1919 - ö. 5 Eylül 2000MeslekGörüntüle
13Raif Necdet Kestellid. 1881 - ö. 18 Ağustos 1937Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Sadettin Nüzhet Ergund. 1899/1901 - ö. 25 Nisan 1946Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İbnülemin Mahmut Kemal İnald. 17 Kasım 1871 - ö. 14 Mayıs 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MUHİTTİN ASARKAYAd. 1923 - ö. 16.02.1976Madde AdıGörüntüle
17Muhiddin Raif Yengind. 1880 - ö. 30 Aralık 1955Madde AdıGörüntüle
18Nezihe Muhittind. 1889 - ö. 10 Şubat 1958Madde AdıGörüntüle