Muhittin Mekki

Arapkirlioğlu Muhiddin Mekki
(d. 1874 / ö. 1936)
Yazar, şair, asker, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mekke'de doğdu, 1 Aralık 1936'da İstanbul'da vefat etti. Babası Hicaz Vilâyeti muhâsebe mümeyyizlerinden Arapkirli Mehmet Efendi’dir. Künyesi Arapkirli, soyadı ise Çağpar'dır. İlk tahsilini Mekke’de gördükten sonra İstanbul’da Harbiye’ye girdi. Buradan mezun olmasının ardından çeşitli askerî görevlerde bulundu. Padişah yâverliği, askeriyede memrluk gibi görevler yaptı. Birçok savaşa aktif olarak katıldı. Tabur komutanlıkları yaptı. Miralay (Albay) rütbesiyle emekliye ayrıldı. 1934'te kısa bir süreliğine Türkçe öğretmenliği yaptı (Şenler, 2014: 2). Mekki, asker ve eğitimci kimliğin dışında sanatkâr olarak milliyetçi bir tavır takındı. Kaleme aldığı şiir, tiyatro ve denemeleriyle dönemindeki milli bilincin inşasında etkili oldu.

Muhittin Mekki, Servet-i Fünun ve Tanzimat I. Dönemi sanat anlayışlarını harmanlayarak özgünlüğü yakaladı. Cenap Şehabettin, Recaizade M. Ekrem, Tevfik Fikret etkisinde kaldı. Dönem edebiyatçılarından Abdülhak Hâmid, Ali Ekrem, Cenap Şahabettin ve Süleyman Nazif'le mektuplaşarak dostluklar geliştirdi (Tan, 2015: 104). Servet-i Fünun’dan almış olduğu aşk, tabiat, estetik, musikî gibi temaları, Namık Kemal tesiriyle oluşan millî duygularla bütünleştiren bir millî edebiyat anlayışı tasarladı (Şenler, 2014: 16). Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecine karşı fikrî arayışlara girdi. Eserlerinde kurtuluş çaresi olarak din, vatan ve sancak kavramlarını ön plana çıkardı. Eserlerinde işlediği bu kavramların günlük hayata aktarılması hâlinde herkesin bütünleşebileceğine inandı. Özellikle vatan sevgisini merkeze koyan sanatçı, milliyetçi tavrın önemine vurgu yaptı (Tan, 2015: 114). Tiyatroları Namık Kemal'in eserlerine yakın dururken, şiir ve düz yazılarında Servet-i Fünun dönemi etkisi görüldü. Buna rağmen eserlerindeki hâkim duygu, aşktan çok vatan sevgisidir. Muhittin Mekki'nin tiyatroları dışında kalan şiir ve düz yazıları genellikle birleştirilerek farklı kitaplar hâlinde yayımlandı.

Kaynakça

Şenler, Yaşar (2014). "Unutulmuş Bir Yazarımız: Muhiddin Mekkî", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(8): 1-16.

Şenler, Yaşar (2011). Hayatı, Eserleri ve Edebiyat Anlayışıyla Muhiddin Mekki. Konya: Palet Yay.

Tan, Murat. "Mameratül’aziz'de Bir Edip: Muhiddin Mekkî". Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Elazığ 14-16 Mayıs 2015, s.103-115.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. AHMET EVİS
Yayın Tarihi: 29.04.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Vatan Daha GüzelMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1914Tiyatro
Tuhfe-i MekkîMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1914Diğer
Yeşil YaprakAhmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık Osmanlı Şirketi / İstanbul1915Diğer
Güzel RumeliMamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ1915Tiyatro
Türk Hayat DalgalarıHilâl Matbaası / İstanbul1918Tiyatro
Yeni Mevlid-i NebevîMatbaa-i Orhaniye / İstanbul1919Diğer
Uneyze (Anîze)Evkâf-ı İslâmiye Matbaası / İstanbul1919Tiyatro
FilizBabalık Matbaası / Konya1929Diğer
Nahid- / İstanbul1930Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MEKKÎ Mehmed, Mekkelid. 1843 - ö. 1910Doğum YeriGörüntüle
2İsmail Safad. 1867 - ö. 24 Mart 1901Doğum YeriGörüntüle
3Ali Kâmi Akyüzd. 1873 - ö. 11 Mart 1945Doğum YeriGörüntüle
4BAHAYİd. 1874 - ö. 1925Doğum YılıGörüntüle
5MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlıd. 1874 - ö. 1975Doğum YılıGörüntüle
6ÂTIF, Hasan Âtıf Karaderelid. 1874-1875 - ö. 04.04.1945Doğum YılıGörüntüle
7Samipaşazade Sezaid. 1859 - ö. 26 Nisan 1936Ölüm YılıGörüntüle
8Mehmet Akif Ersoyd. Kasım/Aralık 1873 - ö. 27 Aralık 1936Ölüm YılıGörüntüle
9NUTKÎ, Ali Nutki Babad. 1869 - ö. 1936Ölüm YılıGörüntüle
10Battal Keskind. 15 Temmuz 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Füruzan Toprakd. 1926 - ö. 13 Ocak 2010MeslekGörüntüle
12Murat Çiftkayad. 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Bekir Fahri İdizd. 1876 - ö. 1938Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Faik Sabri Durand. 1882 - ö. 7 Mayıs 1943Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Velet Çelebi İzbudakd. 16 Temmuz 1867 - ö. 4 Mayıs 1953Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Muhittin Arard. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17KÂBİL, Muhittînd. 1834-35? - ö. 1909-10Madde AdıGörüntüle
18MUHYEDDİN, Muhiddin Tercanlıd. 01.01.1911 - ö. 09.09.1978Madde AdıGörüntüle