Madde Detay
Muhittin Mekki
Arapkirlioğlu Muhiddin Mekki
(d. 1874 / ö. 1936)
Yazar, şair, asker, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Mekke'de doğdu, 1 Aralık 1936'da İstanbul'da vefat etti. Babası Hicaz Vilâyeti muhâsebe mümeyyizlerinden Arapkirli Mehmet Efendi’dir. Künyesi Arapkirli, soyadı ise Çağpar'dır. İlk tahsilini Mekke’de gördükten sonra İstanbul’da Harbiye’ye girdi. Buradan mezun olmasının ardından çeşitli askerî görevlerde bulundu. Padişah yâverliği, askeriyede memrluk gibi görevler yaptı. Birçok savaşa aktif olarak katıldı. Tabur komutanlıkları yaptı. Miralay (Albay) rütbesiyle emekliye ayrıldı. 1934'te kısa bir süreliğine Türkçe öğretmenliği yaptı (Şenler, 2014: 2). Mekki, asker ve eğitimci kimliğin dışında sanatkâr olarak milliyetçi bir tavır takındı. Kaleme aldığı şiir, tiyatro ve denemeleriyle dönemindeki milli bilincin inşasında etkili oldu.
Muhittin Mekki, Servet-i Fünun ve Tanzimat I. Dönemi sanat anlayışlarını harmanlayarak özgünlüğü yakaladı. Cenap Şehabettin, Recaizade M. Ekrem, Tevfik Fikret etkisinde kaldı. Dönem edebiyatçılarından Abdülhak Hâmid, Ali Ekrem, Cenap Şahabettin ve Süleyman Nazif'le mektuplaşarak dostluklar geliştirdi (Tan, 2015: 104). Servet-i Fünun’dan almış olduğu aşk, tabiat, estetik, musikî gibi temaları, Namık Kemal tesiriyle oluşan millî duygularla bütünleştiren bir millî edebiyat anlayışı tasarladı (Şenler, 2014: 16). Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecine karşı fikrî arayışlara girdi. Eserlerinde kurtuluş çaresi olarak din, vatan ve sancak kavramlarını ön plana çıkardı. Eserlerinde işlediği bu kavramların günlük hayata aktarılması hâlinde herkesin bütünleşebileceğine inandı. Özellikle vatan sevgisini merkeze koyan sanatçı, milliyetçi tavrın önemine vurgu yaptı (Tan, 2015: 114). Tiyatroları Namık Kemal'in eserlerine yakın dururken, şiir ve düz yazılarında Servet-i Fünun dönemi etkisi görüldü. Buna rağmen eserlerindeki hâkim duygu, aşktan çok vatan sevgisidir. Muhittin Mekki'nin tiyatroları dışında kalan şiir ve düz yazıları genellikle birleştirilerek farklı kitaplar hâlinde yayımlandı.
Kaynakça
Şenler, Yaşar (2014). "Unutulmuş Bir Yazarımız: Muhiddin Mekkî", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(8): 1-16.
Şenler, Yaşar (2011). Hayatı, Eserleri ve Edebiyat Anlayışıyla Muhiddin Mekki. Konya: Palet Yay.
Tan, Murat. "Mameratül’aziz'de Bir Edip: Muhiddin Mekkî". Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Uluslararası Harput’a Değer Katan Şahsiyetler Sempozyumu, Elazığ 14-16 Mayıs 2015, s.103-115.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. AHMET EVİSYayın Tarihi: 29.04.2019Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Yayın Tarihi: 29.04.2019Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Vatan Daha Güzel | Mamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ | 1914 | Tiyatro |
Tuhfe-i Mekkî | Mamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ | 1914 | Diğer |
Yeşil Yaprak | Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık Osmanlı Şirketi / İstanbul | 1915 | Diğer |
Güzel Rumeli | Mamuretü’l -Aziz Vilayet Matbaası / Elazığ | 1915 | Tiyatro |
Türk Hayat Dalgaları | Hilâl Matbaası / İstanbul | 1918 | Tiyatro |
Yeni Mevlid-i Nebevî | Matbaa-i Orhaniye / İstanbul | 1919 | Diğer |
Uneyze (Anîze) | Evkâf-ı İslâmiye Matbaası / İstanbul | 1919 | Tiyatro |
Filiz | Babalık Matbaası / Konya | 1929 | Diğer |
Nahid | - / İstanbul | 1930 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MEKKÎ Mehmed, Mekkeli | d. 1843 - ö. 1910 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | İsmail Safa | d. 1867 - ö. 24 Mart 1901 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Ali Kâmi Akyüz | d. 1873 - ö. 11 Mart 1945 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | BAHAYİ | d. 1874 - ö. 1925 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | MEHMET REFİKÎ, Muhammet Şanlı | d. 1874 - ö. 1975 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂTIF, Hasan Âtıf Karadereli | d. 1874-1875 - ö. 04.04.1945 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Samipaşazade Sezai | d. 1859 - ö. 26 Nisan 1936 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Mehmet Akif Ersoy | d. Kasım/Aralık 1873 - ö. 27 Aralık 1936 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | NUTKÎ, Ali Nutki Baba | d. 1869 - ö. 1936 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Battal Keskin | d. 15 Temmuz 1969 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Füruzan Toprak | d. 1926 - ö. 13 Ocak 2010 | Meslek | Görüntüle |
12 | Murat Çiftkaya | d. 1965 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Bekir Fahri İdiz | d. 1876 - ö. 1938 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Faik Sabri Duran | d. 1882 - ö. 7 Mayıs 1943 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Velet Çelebi İzbudak | d. 16 Temmuz 1867 - ö. 4 Mayıs 1953 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Muhittin Arar | d. 1953 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | KÂBİL, Muhittîn | d. 1834-35? - ö. 1909-10 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MUHYEDDİN, Muhiddin Tercanlı | d. 01.01.1911 - ö. 09.09.1978 | Madde Adı | Görüntüle |