Ayanzade Namık Ekrem

N. Ekrem, Ekrem Nadir, Hoca Ziya, Birecikli Namık Ekrem, Bir Meftun-i Gül, Zahir, Zeki, Bir Muhibb-i Medeniyet
(d. 1878 / ö. 1917)
Şair, yazar, eğitimci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Namık Ekrem, Kerkük'ten gelerek Birecik’e yerleşen bir ailenin çocuğu olan Âyanzade Mehmet Sürûri Efendi ile Birecik eşrafından Şeyh Hacı Kâmil Ağa’nın kızı Hâfize Hanımın çocuğu olarak 1878’de Şanlıurfa Birecik’te dünyaya geldi. Asıl adı Mehmet Ekrem’dir. Âyanzade Mehmet Sürûri Efendi’nin torunları soyadı kanunundan sonra Sürer soyadını aldı. 1895’te Birecik Rüşdiyesi’nden mezun olduktan sonra Halep İdâdisi’ne devam etti. Mühendishane Mektebi’nde başladığı yükseköğrenimini Darülmuallimîn-i Âliye’de tamamladı. Makriköy (Bakırköy) ve Mercan başta olmak üzere pek çok lisede matematik öğretmenliği yaptı. 6 Ağustos 1909’dan sonra Birecik’te İttihat ve Terakki Külüpleri ile temasa geçti.

Yeni Yazı adıyla çıkardığı gazetesinde dönemin politik tutumuyla da uyuşan yazılar kaleme aldı. Erzurum, Van ve Bitlis’te maarif müfettişi olarak görev yaptı. 1914’te Kerkük İdâdi Mektebi Müdürlüğüne atandı ve bu görevdeyken yakalandığı tifo dolayısıyla 1917’de öldü.

Mezarı Kerkük Ali Paşa Camii mezarlığındadır.

Şiir ve yazılarında Âyanzade Namık Ekrem, N. Ekrem, Ekrem Nadir, Hoca Ziya, Birecikli Namık Ekrem, Bir Meftun-i Gül, Zahir, Zeki ve Bir Muhibb-i Medeniyet gibi imzalar kullandı ve lise yıllarından itibaren şiir yazmaya başladı. İlk şiirleri İrtika ve Musavver Terakki gazetelerinde yayımlandı. Şiirlerini Bahar-ı Edep (1321/1905), Zevâhir-i Pejmürde (1321/1905), İnkılâp (1324/1908), Yadigâr (1325/1909), Zafer-i Hürriyet (1325/1909), Osmanlı Ordusuna 10 Temmuz Hatırası (1325/1909) ve Şi’r-i Hakikat (1330/1914) kitaplarında topladı. Hicran (1326) adlı eseri ise bir mesnevi denemesidir.

Gençlik yıllarında yayımladığı (Bahar-ı Edep, Zevâhir-i Pejmürde), eserlerinde şekil bakımından olmasa bile konu bakımından Divan Edebiyatı etkisinde kaldı. Fuzuli’nin yanı sıra Tanzimat neslinden Namık Kemal, Abdülhak Hamid Tarhan, Recaizade Mahmut Ekrem ve Servet-i Fünun neslinden Tevfik Fikret’in duyuş ve söyleyiş tarzından etkilendi. Olgunluk dönemi şiirlerinde bu etkiler gittikçe azaldığı gibi içerik bakımından da ferdi duyuşlardan daha çok “millet”, “medeniyet”, “adalet”, “eşitlik”, “vatan” ve “hürriyet” gibi toplumsal konulara yöneldi.

II. Meşrutiyet sonrasında yayımladığı eserlerinde, meşrutiyet fikrini halka anlatmayı esas aldı ve bu amaçla yazıdığı şiirlerini İnkılâp (1324/1908), Yâdigâr (1325/1909), Zafer-i Hürriyet (1325/1909), Osmanlı Ordusuna “10” Temmuz Hatırası (1325/1909) ve Şi’r-i Hakikat (1330) adıyla kitaplaştırdı.

Kaynakça

Ayata, Yunus (2002). Âyanzade Namık Ekrem Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Güzelbey, Cemil Cahit (1988). Birecik Şairleri. Gaziantep: Elif Ofset Matbaacılık.

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C.I-IV. İstanbul: Dergâh Yay.

Kankılıc, H. Verdi (15 Şubat 1977). “Şair Namık Ekrem ve Yeni Bilgiler II”. Asyalı Genç, S. 3, s.4.

Kankılıç, H. Verdi (15 Eylül 1976). “Şair Namık Ekrem ve Yeni Bilgiler”. Asyalı Genç. S. 2, s.5-6

Kankılıç, H. Verdi (1967). Kerkük’te Yatan Bir Türk Şairi: Birecikli Namık Ekrem - Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri-.Birecik: İrfan Matbaası.

Kankılıç, H. Verdi (1986). “Namık Ekrem”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, V, İstanbul: Dergâh Yay.

Necatigil, Behçet (1989). Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay.

Necatigil, Behçet (1989). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay.

Yüksel, Süheyla (Mart 2002). “Birecikli Namık Ekrem -Muallim, Şair, Yazar-”. Dergâh Dergisi. S.145. s.8-11.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ
Yayın Tarihi: 11.09.2018
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Dibâce-i AşkımdanSaryan Matbaası / İstanbul1319 (1903)Hatıra
Fen HülâsalarıHanımlara Mahsus Gazete Matbaası / İstanbul1320 (1904)Diğer
Ziraat DersleriHanımlara Mahsus Gazete Matbaası / İstanbul1321(1905)Diğer
Japonya SularındaAsır Matbaası / İstanbul1321 (1905)Çeviri
MarifetMatbaa-i Kütübhane-i Cihan / İstanbul1322 (1906)Diğer
FevaidAsır Matbaası / İstanbul1322 (1906)Diğer
JaponlarHanımlara Mahsus Gazete Matbaası / İstanbul1322 (1906)Diğer
Makalât-ı GüzideŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1323 (1907)Diğer
Nuhbe-i KavaidAsır Matbaası / İstanbul1325 (1909)Diğer
Ah! Vatan!Ruşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Hatıra
Mebâhis-i Müfideİkbâl-i Millet Matbaası / İstanbul1325 ( 1909)Diğer
Bir Telgrafın TefsiriRuşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Diğer
Maskat-ı Re’sim Yahut BirecikRuşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Diğer
Faideli Mesail -Hesaba Dair 1-Necm-i İstikbal Matbaası / İstanbul1326 (1910)Diğer
Anadolu’da Bir CevelanNecm-i İstikbal Matbaası / İstanbul1326 (1910)Gezi Yazısı
Lâyiha: Devr-i İstibdadda Atebe-i Şahaneyeİkbal-i Millet Matbaası / İstanbul1326 (1910)Diğer
Ahval-i MaarifMatbaa-i İkbal-i Millet / İstanbul1326 (1910)Diğer
Bahar-ı EdepMatbaa-i Kütüphane-i Cihan / İstanbul1321 (1905)Şiir
Şi’r-i HakikatDarü’l-Hilâfetü’l-Hikmet Matbaa-i İslamiyesi / İstanbul1330 (1914)Şiir
Zevâhir-i PejmürdeDarü’l-Hilâfetü’l-Aliye, Matbaa-i Saryan / İstanbul1321 (1905)Şiir
İnkılâpRuşen Matbaası / İstanbul1324 (1909)Şiir
İki Şehid-i Hürriyet: YadigârRuşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Şiir
Zafer-i HürriyetRuşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Şiir
Osmanlı Ordusuna "1O" Temmuz HâtırasıRuşen Matbaası / İstanbul1325 (1909)Şiir
Hicran (Ahlakî, Hissî ve Hüznengiz Bir Sergüzeşt)Ruşen Matbaası / İstanbul1326 (1910)Mesnevi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ahmet Karacand. 01 Şubat 1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İbrahim Tezölmezd. 14 Nisan 1960 - ö. -Doğum YeriGörüntüle
3SADIK AŞANd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SIRRÎ, Muharrem Hilmi Kösetürkmend. 1878 - ö. 1964Doğum YılıGörüntüle
5ZİYADİN CEMAYd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ALİ SALAHATTİNd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Mizancı Muradd. 1854 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
8BAHÂEDDÎN MEHMED, İstanbullud. 1845 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
9RİF’AT, Hasan Rif’at Efendid. 1847 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
10Tayyibî, Mehmed Çelebid. ? - ö. 1679MeslekGörüntüle
11Devrim Dirlikyapand. 11 Temmuz 1974 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Mülazim Çavuşevd. 1927 - ö. 1995MeslekGörüntüle
13Kemalettin Şükrü Orbayd. 1878 - ö. 27 Nisan 1940Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Sadri Ertemd. 1898/9? - ö. 13 Kasım 1943Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Nurettin Rüştü Büngüld. 1882 - ö. 1951Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Osman Zeki Yüksel Serdengeçtid. 15 Mayıs 1917 - ö. 10 Kasım 1983Madde AdıGörüntüle
17CİNASÎ /YALBUZ/ YALBUZOĞLU, Ekrem Yalbuzd. 18.03.1947 - ö. 24.08.2016Madde AdıGörüntüle
18Ziya İlhan Zaimoğlud. 1912 - ö. 25 Ağustos 1965Madde AdıGörüntüle