Mehmet Niyazi

(d. 30 Kasım 1878 / ö. 28 Kasım 1931)
Öğretmen, Şair, Yazar, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İsmail’dir. 1878'de Dobruca’ya bağlı Aşçılar (Şimdiki adı Vanatori) köyünde doğdu. Babasının adı İsmail, annesinin adı Azize’dir. Mehmet Niyazi’nin ailesi Kırım’dan Dobruca’ya göç eden Tatar Türklerindendir. İlköğrenimini doğduğu köyde tamamladı. 1889'da ailesiyle birlikte Dobruca’dan İstanbul’a göç etti. İstanbul’da Darülmuallimîn (Öğretmen Okulu)’e kaydoldu. Burada Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi aldı.

1898 ve 1900'da iki kez Kırım’da öğretmenlik yaptı. 1904'te babasının ölümü üzerine İstanbul’dan Köstence’ye gitti. Köstence Türk Mektebi ve Mecidiye Müslüman Okulu’nda öğretmenlik ve idarecilik yaptı (Durgut 2005: 108-111).

1910-1912 yılları arasında Dobruca Sadası ve Teşvik gazetelerinde çalıştı. Mecidiye’de Işık adlı gazeteyi, Mektep ve Aile adlı dergileri çıkardı. 1918'de Kırım'da Hak Ses gazetesine başmuharrir oldu. Bahçesaray Maarif Müdürlüğü yaptı. Rusların Kırım’ı işgali üzerine 1920'de Köstence’ye döndü ve öğretmenlik görevine devam etti (Karasu 2007: 1746-1749).

Safiye Hanım'la evlendi. Dört kızı, iki oğlu oldu. Çocuklarından üçünün ölümü Mehmet Niyazi’yi derinden sarstı ve 28 Kasım 1931'de 53 yaşında öldü.

Mehmet Niyazi'nin ilk dönem şiirleri İthâfât, son dönem şiirleri ise Sagış (Özlem) adlı şiir kitabında toplanmıştır.

Mehmet Niyazi'nin iyi bir şair ve yazar olmasında İstanbul'daki kültür ve sanat ortamının hiç şüphesiz büyük katkısı oldu. Yüksek öğrenimi sırasında Namık Kemal ve Abdülhak Hamit’ten oldukça etkilendi. İttihatçı fikirleri benimseyen Mehmet Niyazi, Öğretmen okulunun son sınıfında ateşli bir milliyetçi hâline geldi (Ülgen 2014: 137-139).

Mehmet Niyazi, hayatını öğretmenlik ve yazarlık yaparak geçirmiştir. Kalemini milletinin uyanışına ve ilerlemesine hasretmiştir. Dobruca Türkleri arasında fikrî ve edebî alanda derin izler bırakan Mehmet Niyazi, ölünceye kadar Dobruca’da Türklük bilincinin yerleşmesi, Kırım sevgisinin kazanılması ve ana dilinin yaşatılması için çalışmıştır (Ülgen 2014: 147).

Kaynakça

Durgut, Hüseyin (2005). "Romanyalı Türk Şair Mehmet Niyazi'nin Sagış Adlı Şiir Kitabının Söz Varlığı Üzerine Yorumlar", TİKA I. Uluslararası Türkoloji Sempozyumu, (31 Mayıs-4 Haziran 2004), (Yayına Hazırlayanlar: Yrd. Doç. Dr. İsmail Aydoğan-Yrd. Doç. Dr. Zuhal Yüksel), Kırım / Ukraina s. 264-283.

İsmayılova, Jale (2010). "Romanya’da Türk Edebiyatı ve Temsilcileri", TSA, Yıl: 14, S:1, Nisan, s. 174-185.

Karasu, Cezmi (2007). "Dobruca'daki Kırım Tatar Türklerinin Önder Şahsiyetlerinden Mehmet Niyazi Bey (1878-1931)", 38.ICANAS, ANKARA/ TÜRKIYE, 11 Haziran - 15 Eylül 2007, pp.1745-1762.

Ülgen, Erol (2014). "Dobrucalı Şair Mehmet Niyazi ve İhhâfât Adlı Eseri", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt 50, Sayı 50, s.137-150.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEVLÜT GÜLMEZ
Yayın Tarihi: 22.05.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
SagışKriterion / Burcueşti1998Şiir
İthâfâtBeşir Kitabevi / İstanbul2012Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Galip Serteld. 16 Haziran 1942 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Kemal Haşim Karpatd. 15 Şubat 1923 - ö. 20 Şubat 2019Doğum YeriGörüntüle
3ŞAHİNOĞLUd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ALİ SALAHATTİNd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5TAHSİN, Tahsin Efendid. 1878 - ö. 1957Doğum YılıGörüntüle
6ZİYADİN CEMAYd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Mehemmed, Ağa Şahtahtlıd. 1846 - ö. 12 Aralık 1931Ölüm YılıGörüntüle
8Abusupiyan Akayevd. 8 Aralık 1872 - ö. 1931Ölüm YılıGörüntüle
9Şakarim Kudayberdiulıd. 1858 - ö. 3 Ekim 1931Ölüm YılıGörüntüle
10Armağan Ethemoğlud. ? - ö. 08 Ağustos 2018MeslekGörüntüle
11Sümeyra Misge Yamand. 1980 - ö. ?MeslekGörüntüle
12İbrahim Tezölmezd. 14 Nisan 1960 - ö. -MeslekGörüntüle
13Ali Nihad Tarland. 1898 - ö. 30 Eylül 1978Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İ. Galip Arcand. 3 Kasım 1894 - ö. 8 Ağustos 1973Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Pertev Demirhand. 1871 - ö. 1964Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KUL MEHMET/SEFAÎ, Mehmet Acetd. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Mehmet Sıtkı Akozand. 1890 - ö. 4 Ocak 1948Madde AdıGörüntüle
18DERVİŞ OZAN, Mehmet Tahir Sakmand. 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle