Madde Detay

Çitfçi bir ailenin çocuğu olan Ali Püsküllüoğlu, Adana'nın Kadirli ilçesinde doğmuştur. Mersin Lisesi’ndeki öğrenimini yarıda bırakarak çalışmak zorunda kalmıştır. Çeşitli işler yaptıktan sonra (çiftçilik, gazete satıcılığı, sinema biletçiliği, avukat yazmanlığı, redaktörlük, gazetecilik, yayımcılık gibi) 1959’da İstanbul’da Çevre Yayınevini kurmuştur. 1960 yılında Türk Dil Kurumu’na girmiş ve orada Yayın ve Tanıtma Kolu’nda uzman olarak çalışmıştır (1983 yılına kadar). Aynı yıl Kadirli'de Karacaoğlan adlı bir gazete çıkarmıştır. Bu yıllarda Türk Dil Kurumu adına radyo konuşmaları hazırlamıştır. Aynı şekilde 1962-1963 yılları arasında Ankara Radyosu’nda ve Türkiye Radyolarında dil üzerine programlar hazırlamıştır.

1981’de Nasreddin Hoca adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü’nü; 1983'te Gül, Sevgili Yurdum ile Toprak Şiir Ödülü'nü; Zamansız şiir kitabıyla da Yunus Nadi Şiir Ödülü'nü (2005) kazanmıştır.

Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularındandır. Hürgün gazetesinde serbest yazar olarak çalışmıştır (1985). Evli ve bir çocuk babası olan Ali Püsküllüoğlu 24 Haziran 2008'de Ankara'da vefat etmiştir.

Ali Püsküllüoğlu, ilk şiirlerini Kaynak, Varlık ve Hisar dergilerinde yayımlamıştır. Bu şiirlerinde halk şiirinin izleri görülmektedir. Türk dili konusundaki çalışmalarının yanı sıra Ulus ve Halkçı gazetelerinin sanat sayfalarını yönetmiştir. Kadirli’de Karacaoğlan adlı haftalık bir gazete çıkarmıştır. Bu gazete sadece 12 sayı yayımlanabilmiştir (Pulat-İğnecioğlu, 2018: 54). Şiirin sorunlarını gündeme getirmek amacıyla Yusufçuk (Ocak 1979- Aralık 1980, 24 sayı) adlı aylık dergiyi çıkarmıştır.

Püsküllüoğlu, 1960'lardan sonra Türk Dil Kurumu'nda çalıştığı yıllarda yine aynı kurum adına öz Türkçeyle ilgili radyo konuşmaları hazırlamıştır. "Ana Dilimiz" saatinde yer alan bu konuşmalarının Ocak 1965 ile Ekim 1965 günlerini kapsayan kısmını Konuşmalar adıyla (1966) yayımlamıştır. 1962-1963'te Ankara Radyosu’nda “Kitap Saati" ve Türkiye Radyolarında “Arı Dile Doğru", "Ana Dilimiz“, “Öz Dilimiz" programlarını hazırlamıştır. Türkiye Radyoları'nda bir yıl süreyle her akşam yayımlanan Atatürk’ün Söylev’ini günümüz diline aktararak sunmuştur.

Püsküllüoğlu'nun ilk şiir kitabı Pembe Beyaz adıyla yayımlanmıştır. Akartürk Karahan, onun ilk şiirlerinde yalın cümlelerin, halk söyleyişinden gelen ifadelerin yer aldığını ve bu şiirlerinde iyimserlik havasının hâkim olduğunu belirtir. Uzun Atlar Denizi kitabıyla birlikte şiirlerinde İkinci Yeni şiir anlayışının görüldüğünü, onun Unutma Onları kitabında yer alan “Bildiri” adlı şiiriyle birlikte şiirinde bir dönüm yaşadığını ve artık toplumsal konulara karşı daha duyarlı şiirler yazma arzusunu dile getirdiğini söyler. Püsküllüoğlu’nun zamanla, açık anlatımlı, halk duyarlılığı içinde bir şair haline geldiğini ve onun içten ve doğal kendi şiirini kurmuş bir şair olduğunu ifade eder (Karahan, 2010: 504). Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularından olan Püsküllüoğlu'nun Ulus, Vatan, Cumhuriyet, Halkçı, Yusufçuk, Miiliyet Sanat, Yazko Edebiyat, Oluşum gibi birçok gazete ve dergide şiir ve şairler, dil ve Türkçe üzerine değerlendirme ve eleştiri yazıları yayımlanmıştır. 1960- 1983 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda Yayın ve Tanıtma Kolu uzmanı olarak çalışmış, 1983'te Türk Dil Kurumu'na el konulması üzerine istifa etmiştir (Püsküllüoğlu, 2006).

Ali Püsküllüoğlu şairliğinden çok sözlük çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. Yirmiye yakın sözlük çalışması vardır. Ayrıca İngilizceden çevirdiği kısa oyunları da vardır: Açlar ve Merhaba Dışarıdaki (William Saroyan'dan), Atom Kızılı (N. Richard Nash'den), İçe Doğduğu Gibi (Tad Mosel’den), Kum Sandığı (Edward Albee’den) (Karahan, 2010: 505). Bu çevirilerinin bazılarında yazar ve oyun hakkında kısa bilgiler vermiş ve değerlendirmelerde bulunmuştur. Ali Püsküllüoğlu'nun sözlüklerinin, çevirilerinin ve çocuk kitaplarının yanı sıra başka çalışmaları da vardır. Örneğin Yaşar Kemal Sözlüğü (1974) adlı çalışmasında anılan yazarın romanlarında geçen bölgesel sözcükleri ve deyimleri yazı dilindeki anlamları karşılarında olacak şekilde ve romanda sözcüğün veya deyimin geçtiği cümle ile örneklendirerek verir. Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı Sözler Kitabı) (2005) adlı çalışması ise kendisinin sözlük çalışmaları sırasında rastladığı birtakım sanatlı söz dizilerini içerir. Atasözü veya deyime benzemeyen bu sözler, esprili ve hoş sözlerdir. Onu Öyle Yazmazlar (2007) adlı çalışması "Onu Öyle Demezler" ve "Onu Öyle Yazmazlar" başlıklarını taşıyan iki bölümden oluşur. İlk bölümde, kendisinin Milliyet gazetesinde haftada bir yayımlanmış olan fakat Milliyet gazetesinin isteği ile yazılarında yapılan dil ve yazım yanlışlarını ele aldığı makaleleri yer alır. İkinci bölümde ise yaygın olarak yanlış yazılan sözcükler için bir yanlış ve doğru dizini yer alır. Dile Karışılmaz Mı? (2008) adlı denemesi ise dil tartışmalarını, dilde yaşanan yozlaşmayı, dil ve siyaset ilişkisini, şiiri, çocuk yazınını, sözlük ve sözlükçülük gibi konulardaki fikirlerini içerir. Şiirleri İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İsveççe, Sırpça gibi dillere çevrilmiştir (Püsküllüoğlu, 2006). Çağdaş Türk Dili dergisi, Mayıs 2004'te Ali Püsküllüoğlu'nun özgeçmişini ve onunla ilgili geniş bir kaynakçayı yayımlamıştır. Ayrıca dergi Ekim 2008 sayısını da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlamıştır. Dize dergisinin Haziran 2004 sayısı da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlanmıştır.