Madde Detay
Ali Püsküllüoğlu
(d. 1 Ocak 1935 / ö. 24 Haziran 2008)
Şair, sözlük yazarı, eleştirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Çitfçi bir ailenin çocuğu olan Ali Püsküllüoğlu,
Adana'nın Kadirli ilçesinde doğmuştur. Mersin Lisesi’ndeki öğrenimini yarıda
bırakarak çalışmak zorunda kalmıştır. Çeşitli işler yaptıktan sonra (çiftçilik,
gazete satıcılığı, sinema biletçiliği, avukat yazmanlığı, redaktörlük,
gazetecilik, yayımcılık gibi) 1959’da İstanbul’da Çevre Yayınevini kurmuştur.
1960 yılında Türk Dil Kurumu’na girmiş ve orada Yayın ve Tanıtma Kolu’nda uzman
olarak çalışmıştır (1983 yılına kadar). Aynı yıl Kadirli'de Karacaoğlan
adlı bir gazete çıkarmıştır. Bu yıllarda Türk Dil Kurumu adına radyo
konuşmaları hazırlamıştır. Aynı şekilde 1962-1963 yılları arasında Ankara
Radyosu’nda ve Türkiye Radyolarında dil üzerine programlar hazırlamıştır.
1981’de Nasreddin Hoca adlı kitabıyla Türk Dil
Kurumu Çocuk Yazını Ödülü’nü; 1983'te Gül, Sevgili Yurdum ile Toprak
Şiir Ödülü'nü; Zamansız şiir kitabıyla da Yunus Nadi Şiir Ödülü'nü
(2005) kazanmıştır.
Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin
kurucularındandır. Hürgün gazetesinde serbest yazar olarak
çalışmıştır (1985). Evli ve bir çocuk babası olan Ali Püsküllüoğlu 24 Haziran
2008'de Ankara'da vefat etmiştir.
Ali Püsküllüoğlu, ilk şiirlerini Kaynak, Varlık ve
Hisar dergilerinde yayımlamıştır. Bu şiirlerinde halk şiirinin izleri
görülmektedir. Türk dili konusundaki çalışmalarının yanı sıra Ulus ve Halkçı
gazetelerinin sanat sayfalarını yönetmiştir. Kadirli’de Karacaoğlan
adlı haftalık bir gazete çıkarmıştır. Bu gazete sadece 12 sayı yayımlanabilmiştir
(Pulat-İğnecioğlu, 2018: 54). Şiirin sorunlarını gündeme getirmek amacıyla Yusufçuk
(Ocak 1979- Aralık 1980, 24 sayı) adlı aylık dergiyi çıkarmıştır.
Püsküllüoğlu, 1960'lardan sonra Türk Dil Kurumu'nda
çalıştığı yıllarda yine aynı kurum adına öz Türkçeyle ilgili radyo konuşmaları
hazırlamıştır. "Ana Dilimiz" saatinde yer alan bu konuşmalarının Ocak
1965 ile Ekim 1965 günlerini kapsayan kısmını Konuşmalar adıyla (1966) yayımlamıştır.
1962-1963'te Ankara Radyosu’nda “Kitap Saati" ve Türkiye Radyolarında “Arı
Dile Doğru", "Ana Dilimiz“, “Öz Dilimiz" programlarını
hazırlamıştır. Türkiye Radyoları'nda bir yıl süreyle her akşam yayımlanan
Atatürk’ün Söylev’ini günümüz diline aktararak sunmuştur.
Püsküllüoğlu'nun ilk şiir kitabı Pembe Beyaz
adıyla yayımlanmıştır. Akartürk Karahan, onun ilk şiirlerinde yalın cümlelerin,
halk söyleyişinden gelen ifadelerin yer aldığını ve bu şiirlerinde iyimserlik
havasının hâkim olduğunu belirtir. Uzun Atlar Denizi kitabıyla birlikte
şiirlerinde İkinci Yeni şiir anlayışının görüldüğünü, onun Unutma Onları
kitabında yer alan “Bildiri” adlı şiiriyle birlikte şiirinde bir dönüm
yaşadığını ve artık toplumsal konulara karşı daha duyarlı şiirler yazma
arzusunu dile getirdiğini söyler. Püsküllüoğlu’nun zamanla, açık anlatımlı,
halk duyarlılığı içinde bir şair haline geldiğini ve onun içten ve doğal kendi
şiirini kurmuş bir şair olduğunu ifade eder (Karahan, 2010: 504). Dil
Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularından olan Püsküllüoğlu'nun Ulus,
Vatan, Cumhuriyet, Halkçı, Yusufçuk, Miiliyet Sanat, Yazko Edebiyat, Oluşum gibi
birçok gazete ve dergide şiir ve şairler, dil ve Türkçe üzerine değerlendirme
ve eleştiri yazıları yayımlanmıştır. 1960- 1983 yılları arasında Türk Dil
Kurumu'nda Yayın ve Tanıtma Kolu uzmanı olarak çalışmış, 1983'te Türk Dil
Kurumu'na el konulması üzerine istifa etmiştir (Püsküllüoğlu, 2006).
Ali Püsküllüoğlu şairliğinden çok sözlük çalışmaları
ile ön plana çıkmıştır. Yirmiye yakın sözlük çalışması vardır. Ayrıca
İngilizceden çevirdiği kısa oyunları da vardır: Açlar ve Merhaba
Dışarıdaki (William Saroyan'dan), Atom Kızılı (N. Richard Nash'den),
İçe Doğduğu Gibi (Tad Mosel’den), Kum Sandığı (Edward Albee’den)
(Karahan, 2010: 505). Bu çevirilerinin bazılarında yazar ve oyun hakkında kısa
bilgiler vermiş ve değerlendirmelerde bulunmuştur. Ali Püsküllüoğlu'nun
sözlüklerinin, çevirilerinin ve çocuk kitaplarının yanı sıra başka çalışmaları
da vardır. Örneğin Yaşar Kemal Sözlüğü (1974) adlı çalışmasında anılan
yazarın romanlarında geçen bölgesel sözcükleri ve deyimleri yazı dilindeki
anlamları karşılarında olacak şekilde ve romanda sözcüğün veya deyimin geçtiği
cümle ile örneklendirerek verir. Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı
Sözler Kitabı) (2005) adlı çalışması ise kendisinin sözlük
çalışmaları sırasında rastladığı birtakım sanatlı söz dizilerini içerir.
Atasözü veya deyime benzemeyen bu sözler, esprili ve hoş sözlerdir. Onu Öyle
Yazmazlar (2007) adlı çalışması "Onu Öyle Demezler" ve "Onu
Öyle Yazmazlar" başlıklarını taşıyan iki bölümden oluşur. İlk
bölümde, kendisinin Milliyet gazetesinde haftada bir yayımlanmış olan
fakat Milliyet gazetesinin isteği ile yazılarında yapılan dil ve yazım
yanlışlarını ele aldığı makaleleri yer alır. İkinci bölümde ise yaygın olarak
yanlış yazılan sözcükler için bir yanlış ve doğru dizini yer alır. Dile
Karışılmaz Mı? (2008) adlı denemesi ise dil tartışmalarını, dilde yaşanan
yozlaşmayı, dil ve siyaset ilişkisini, şiiri, çocuk yazınını, sözlük ve
sözlükçülük gibi konulardaki fikirlerini içerir. Şiirleri İngilizce, Arapça,
Rusça, Fransızca, İsveççe, Sırpça gibi dillere çevrilmiştir (Püsküllüoğlu,
2006). Çağdaş Türk Dili dergisi, Mayıs 2004'te Ali Püsküllüoğlu'nun
özgeçmişini ve onunla ilgili geniş bir kaynakçayı yayımlamıştır. Ayrıca dergi
Ekim 2008 sayısını da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlamıştır.
Dize dergisinin Haziran 2004 sayısı da "Ali Püsküllüoğlu Özel
Sayısı" olarak yayımlanmıştır.
Kaynakça
İğnecioğlu, Sinem (2018). Ali Püsküllüoğlu'nun Hayatı ve Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi.
Karahan, Akartürk (2010). “Ali Püsküllüoğlu”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. (Özel Sayı: 700. Sayı). 700. Nisan: 503-506.
Pulat, Ali - İğnecioğlu, Sinem (2018). "Ali Püsküllüoğlu'nun Şiirlerinde Doğa Konusu", International Journal of Languages Education and Teaching. 6. (2). Haziran: 53- 71. [Erişim Linki: http://www.ijlet.com/Makaleler/1360752327_5-%2053-71%20Ali%20PULAT.pdf]
Püsküllüoğlu, Ali (2006).Türkçe Sözlük. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
Özkırımlı, Atilla (1982). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. C. IV, İstanbul: Cem Yayınevi: 978- 979
Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatmızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları. 24. basım: 359- 360.
http://www.dilimiz.com/kimkimdir/alipoglu.htm
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SÖNMEZYayın Tarihi: 09.03.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 09.03.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Pembe Beyaz | Türk Sanatı / İstanbul | 1955 | Şiir |
Sevgi Şiirleri Antolojisi | İstanbul Yayınevi Matbaası / İstanbul | 1955 | Antoloji |
Aydınlık İçinde | Sami Gürel Yayınları / İstanbul | 1956 | Şiir |
23 Nisan Çocuk Bayramı Çocuk Şiirleri Antolojisi-2 | Işıl / - | 1956 | Antoloji |
Karanfilli Saksı | Işıl Basımevi / İstanbul | 1958 | Şiir |
Şiirimizin Dört Ahmedi | Çevre Yayınları / İstanbul | 1959 | Antoloji |
Uzun Atlar Denizi | GİM Yayınları / Ankara | 1962 | Şiir |
Açlar | Ankara Üniversitesi Basımevi / Ankara | 1962 | Çeviri |
Sırtımızda Kızgın Güneş | AP Kitapları / Ankara | 1965 | Şiir |
Öz Dilimiz | Türk Dil Kurumu Yayınları / Ankara | 1966 | Diğer |
Öztürkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 1966 | Diğer |
Konuşmalar | Türk Dil Kurumu / Ankara | 1966 | Sohbet |
Yeni Türk Tiyatrosu Kısa Oyunlar Antolojisi- 1 | Nokta Yayınları / - | 1969 | Antoloji |
Yaşar Kemal Sözlüğü | Cem Yayınları / İstanbul | 1974 | Diğer |
Türk Halk Şiiri Antolojisi | Bilgi / Ankara | 1975 | Antoloji |
Okumaya Geçiş Kitabı | Ararat Yayınevi / İstanbul | 1976 | Diğer |
Unutma Onları | Bilgi Yayınevi / Ankara | 1976 | Şiir |
Okuma Sevinci | YA/PA / İstanbul | 1976 | Diğer |
Otuz Beş Ozandan Çocuklara Şakacı Şiirler | Derinlik / İstanbul | 1977 | Antoloji |
Yaz ve Yağmur | Bilgi Yayınevi / Ankara | 1978 | Şiir |
Kırlangıcın Kanat Vuruşu | Kültür Bakanlığı Yayınları / Ankara | 1979 | Diğer |
Çağdaş Türkçe Sözlük | Maya Yayınları / Ankara | 1980 | Diğer |
Nasrettin Hoca | Derinlik Yayınevi / İstanbul | 1980 | Diğer |
Ortaokullar ve Liseler İçin Büyük Türkçe Sözlük | - / - | 1980 | Diğer |
Türk Halk Öyküleri | Türk Dil Kurumu / Ankara | 1982 | Hikâye |
Anadolu Söylenceleri | Arkadaş / Ankara | 1983 | Efsane |
Gül, Sevgili Yurdum | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1984 | Şiir |
Bektaşi | Cem Yayınevi / İstanbul | 1987 | Diğer |
İlkokullar İçin Örnekli-Resimli Türkçe Sözlük | ABC / İstanbul | 1988 | Diğer |
Afacan Cem | Arkadaş / Ankara | 1990 | Hikâye |
Türkçenin Yazım Kılavuzu | Arkadaş Yayınevi / Ankara | 1991 | Diğer |
Eskidikçe | Cem Yayınevi / İstanbul | 1992 | Şiir |
Seçilmiş Çocuk Adları Sözlüğü | Özgür Yayınları / İstanbul | 1992 | Diğer |
Anadolu Söylenceleri | Milliyet Yayınları / İstanbul | 1993 | Diğer |
Öz Türkçe Klavuzu | Arkadaş / Ankara | 1994 | Diğer |
Türk Atasözleri Sözlüğü | Arkadaş Yayınevi / Ankara | 1995 | Diğer |
Türkçe Deyimler Sözlüğü | Arkadaş Yayınevi / Ankara | 1995 | Diğer |
Türkçe Sözlük | Yapı Kredi Yayınları / İstanbul | 1995 | Diğer |
Türkçe Deyimler Sözlüğü | Arkadaş / Ankara | 1995 | Diğer |
Seçilmiş Şiirler | Yapı Kredi / İstanbul | 1996 | Şiir |
Edebiyat Sözlüğü | Özgür / İstanbul | 1996 | Diğer |
Öğrenciler İçin Resimli Deyimler Sözlüğü | Alfa / İstanbul | 1996 | Diğer |
Türkçedeki Yabancı Sözcükler Sözlüğü | Arkadaş / Ankara | 1997 | Diğer |
Babadat (Toplu Şiirler, 1950- 1997) | Arkadaş / Ankara | 1998 | Şiir |
İlköğretim İçin Seçme Atasözleri Sözlüğü | Doğan Kitap / İstanbul | 2000 | Diğer |
İlköğretim İçin Temel Deyimler Sözlüğü | Doğan Kitap / İstanbul | 2000 | Diğer |
Türk Atasözleri Sözlüğü | Arkadaş / Ankara | 2002 | Diğer |
Türkçenin Argo Sözlüğü | Arkadaş / Ankara | 2004 | Diğer |
Zamansız | Özgür / İstanbul | 2005 | Şiir |
Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı Sözler Kitabı) | Can / İstanbul | 2005 | Diğer |
Türkçe Sözlük (Küçük) | Can / İstanbul | 2007 | Diğer |
Türkçe Sözlük (Büyük) | Can / İstanbul | 2007 | Diğer |
İlköğretim İçin Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü | Arkadaş / Ankara | 2007 | Diğer |
Onu Öyle Yazmazlar | Arkadaş / Ankara | 2007 | Diğer |
Edebiyat Sözlüğü | Can / İstanbul | 2008 | Diğer |
Dile Karışılmaz Mı? | Can / İstanbul | 2008 | Deneme |
Arkadaş Türkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 2010 | Diğer |
İlköğretim Türkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 2012 | Diğer |
Öğrenciler İçin Resimli Türkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 2012 | Diğer |
İlkokul Türkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 2014 | Diğer |
Ortaokul Türkçe Sözlük | Arkadaş / Ankara | 2014 | Diğer |
Efsaneler | Arkadaş / Ankara | 2018 | Efsane |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | KAÇIRAN, Hüseyin Kaçıran | d. 02.11.1929 - ö. 25.11.1989 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Yusuf Asal | d. 1973 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Levent Sunal | d. 25 Ekim 1960 - ö. 27 Ocak 2009 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | YETİMÎ, Demir Doğan Kandemir | d. 1935 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | SADİ ABBASOV | d. 1935 - ö. 1992 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SÜLEYMAN, Süleyman Uysal | d. 1935 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Erdem Bayazıt | d. 18 Aralık 1939 - ö. 8 Temmuz 2008 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Kriton Dinçmen | d. 1946 - ö. 28 Temmuz 2008 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Nikolay Baboğlu | d. 1928 - ö. 2008 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Atilla Uğur | d. 1950 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Mine Ömer | d. 10 Ağustos 1961 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Didar Kartal | d. 1953 - ö. - | Meslek | Görüntüle |
13 | Selçuk Baran | d. 7 Mart 1933 - ö. 4 Kasım 1999 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Yekta Kopan | d. 28 Mart 1968 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Meltem Ahıska | d. 22 Ocak 1958 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | NUTKÎ, ALİ DEDE | d. 27 Temmuz 1762 - ö. 11 Ağustos 1804 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Ali Nihad Tarlan | d. 1898 - ö. 30 Eylül 1978 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ALİ, Ali Aksoy | d. 1942 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |