Ali Püsküllüoğlu

(d. 1 Ocak 1935 / ö. 24 Haziran 2008)
Şair, sözlük yazarı, eleştirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Çitfçi bir ailenin çocuğu olan Ali Püsküllüoğlu, Adana'nın Kadirli ilçesinde doğmuştur. Mersin Lisesi’ndeki öğrenimini yarıda bırakarak çalışmak zorunda kalmıştır. Çeşitli işler yaptıktan sonra (çiftçilik, gazete satıcılığı, sinema biletçiliği, avukat yazmanlığı, redaktörlük, gazetecilik, yayımcılık gibi) 1959’da İstanbul’da Çevre Yayınevini kurmuştur. 1960 yılında Türk Dil Kurumu’na girmiş ve orada Yayın ve Tanıtma Kolu’nda uzman olarak çalışmıştır (1983 yılına kadar). Aynı yıl Kadirli'de Karacaoğlan adlı bir gazete çıkarmıştır. Bu yıllarda Türk Dil Kurumu adına radyo konuşmaları hazırlamıştır. Aynı şekilde 1962-1963 yılları arasında Ankara Radyosu’nda ve Türkiye Radyolarında dil üzerine programlar hazırlamıştır.

1981’de Nasreddin Hoca adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülü’nü; 1983'te Gül, Sevgili Yurdum ile Toprak Şiir Ödülü'nü; Zamansız şiir kitabıyla da Yunus Nadi Şiir Ödülü'nü (2005) kazanmıştır.

Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularındandır. Hürgün gazetesinde serbest yazar olarak çalışmıştır (1985). Evli ve bir çocuk babası olan Ali Püsküllüoğlu 24 Haziran 2008'de Ankara'da vefat etmiştir.

 

Ali Püsküllüoğlu, ilk şiirlerini Kaynak, Varlık ve Hisar dergilerinde yayımlamıştır. Bu şiirlerinde halk şiirinin izleri görülmektedir. Türk dili konusundaki çalışmalarının yanı sıra Ulus ve Halkçı gazetelerinin sanat sayfalarını yönetmiştir. Kadirli’de Karacaoğlan adlı haftalık bir gazete çıkarmıştır. Bu gazete sadece 12 sayı yayımlanabilmiştir (Pulat-İğnecioğlu, 2018: 54). Şiirin sorunlarını gündeme getirmek amacıyla Yusufçuk (Ocak 1979- Aralık 1980, 24 sayı) adlı aylık dergiyi çıkarmıştır.

Püsküllüoğlu, 1960'lardan sonra Türk Dil Kurumu'nda çalıştığı yıllarda yine aynı kurum adına öz Türkçeyle ilgili radyo konuşmaları hazırlamıştır. "Ana Dilimiz" saatinde yer alan bu konuşmalarının Ocak 1965 ile Ekim 1965 günlerini kapsayan kısmını Konuşmalar adıyla (1966) yayımlamıştır. 1962-1963'te Ankara Radyosu’nda “Kitap Saati" ve Türkiye Radyolarında “Arı Dile Doğru", "Ana Dilimiz“, “Öz Dilimiz" programlarını hazırlamıştır. Türkiye Radyoları'nda bir yıl süreyle her akşam yayımlanan Atatürk’ün Söylev’ini günümüz diline aktararak sunmuştur.

Püsküllüoğlu'nun ilk şiir kitabı Pembe Beyaz adıyla yayımlanmıştır. Akartürk Karahan, onun ilk şiirlerinde yalın cümlelerin, halk söyleyişinden gelen ifadelerin yer aldığını ve bu şiirlerinde iyimserlik havasının hâkim olduğunu belirtir. Uzun Atlar Denizi kitabıyla birlikte şiirlerinde İkinci Yeni şiir anlayışının görüldüğünü, onun Unutma Onları kitabında yer alan “Bildiri” adlı şiiriyle birlikte şiirinde bir dönüm yaşadığını ve artık toplumsal konulara karşı daha duyarlı şiirler yazma arzusunu dile getirdiğini söyler. Püsküllüoğlu’nun zamanla, açık anlatımlı, halk duyarlılığı içinde bir şair haline geldiğini ve onun içten ve doğal kendi şiirini kurmuş bir şair olduğunu ifade eder (Karahan, 2010: 504). Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularından olan Püsküllüoğlu'nun Ulus, Vatan, Cumhuriyet, Halkçı, Yusufçuk, Miiliyet Sanat, Yazko Edebiyat, Oluşum gibi birçok gazete ve dergide şiir ve şairler, dil ve Türkçe üzerine değerlendirme ve eleştiri yazıları yayımlanmıştır. 1960- 1983 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda Yayın ve Tanıtma Kolu uzmanı olarak çalışmış, 1983'te Türk Dil Kurumu'na el konulması üzerine istifa etmiştir (Püsküllüoğlu, 2006).

Ali Püsküllüoğlu şairliğinden çok sözlük çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. Yirmiye yakın sözlük çalışması vardır. Ayrıca İngilizceden çevirdiği kısa oyunları da vardır: Açlar ve Merhaba Dışarıdaki (William Saroyan'dan), Atom Kızılı (N. Richard Nash'den), İçe Doğduğu Gibi (Tad Mosel’den), Kum Sandığı (Edward Albee’den) (Karahan, 2010: 505). Bu çevirilerinin bazılarında yazar ve oyun hakkında kısa bilgiler vermiş ve değerlendirmelerde bulunmuştur. Ali Püsküllüoğlu'nun sözlüklerinin, çevirilerinin ve çocuk kitaplarının yanı sıra başka çalışmaları da vardır. Örneğin Yaşar Kemal Sözlüğü (1974) adlı çalışmasında anılan yazarın romanlarında geçen bölgesel sözcükleri ve deyimleri yazı dilindeki anlamları karşılarında olacak şekilde ve romanda sözcüğün veya deyimin geçtiği cümle ile örneklendirerek verir. Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı Sözler Kitabı) (2005) adlı çalışması ise kendisinin sözlük çalışmaları sırasında rastladığı birtakım sanatlı söz dizilerini içerir. Atasözü veya deyime benzemeyen bu sözler, esprili ve hoş sözlerdir. Onu Öyle Yazmazlar (2007) adlı çalışması "Onu Öyle Demezler" ve "Onu Öyle Yazmazlar" başlıklarını taşıyan iki bölümden oluşur. İlk bölümde, kendisinin Milliyet gazetesinde haftada bir yayımlanmış olan fakat Milliyet gazetesinin isteği ile yazılarında yapılan dil ve yazım yanlışlarını ele aldığı makaleleri yer alır. İkinci bölümde ise yaygın olarak yanlış yazılan sözcükler için bir yanlış ve doğru dizini yer alır. Dile Karışılmaz Mı? (2008) adlı denemesi ise dil tartışmalarını, dilde yaşanan yozlaşmayı, dil ve siyaset ilişkisini, şiiri, çocuk yazınını, sözlük ve sözlükçülük gibi konulardaki fikirlerini içerir. Şiirleri İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İsveççe, Sırpça gibi dillere çevrilmiştir (Püsküllüoğlu, 2006). Çağdaş Türk Dili dergisi, Mayıs 2004'te Ali Püsküllüoğlu'nun özgeçmişini ve onunla ilgili geniş bir kaynakçayı yayımlamıştır. Ayrıca dergi Ekim 2008 sayısını da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlamıştır. Dize dergisinin Haziran 2004 sayısı da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlanmıştır. 

Kaynakça

İğnecioğlu, Sinem (2018). Ali Püsküllüoğlu'nun Hayatı ve Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi.

Karahan, Akartürk (2010). “Ali Püsküllüoğlu”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. (Özel Sayı: 700. Sayı). 700. Nisan: 503-506.

Pulat, Ali - İğnecioğlu, Sinem (2018). "Ali Püsküllüoğlu'nun Şiirlerinde Doğa Konusu", International Journal of Languages Education and Teaching. 6. (2). Haziran: 53- 71. [Erişim Linki: http://www.ijlet.com/Makaleler/1360752327_5-%2053-71%20Ali%20PULAT.pdf]

Püsküllüoğlu, Ali (2006).Türkçe Sözlük. İstanbul: Can Sanat Yayınları.

Özkırımlı, Atilla (1982). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. C. IV, İstanbul: Cem Yayınevi: 978- 979
Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatmızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları. 24. basım: 359- 360.

http://www.dilimiz.com/kimkimdir/alipoglu.htm

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SÖNMEZ
Yayın Tarihi: 09.03.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Pembe BeyazTürk Sanatı / İstanbul1955Şiir
Sevgi Şiirleri Antolojisiİstanbul Yayınevi Matbaası / İstanbul1955Antoloji
Aydınlık İçindeSami Gürel Yayınları / İstanbul1956Şiir
23 Nisan Çocuk Bayramı Çocuk Şiirleri Antolojisi-2Işıl / -1956Antoloji
Karanfilli SaksıIşıl Basımevi / İstanbul1958Şiir
Şiirimizin Dört AhmediÇevre Yayınları / İstanbul1959Antoloji
Uzun Atlar DeniziGİM Yayınları / Ankara1962Şiir
AçlarAnkara Üniversitesi Basımevi / Ankara1962Çeviri
Sırtımızda Kızgın GüneşAP Kitapları / Ankara1965Şiir
Öz DilimizTürk Dil Kurumu Yayınları / Ankara1966Diğer
Öztürkçe SözlükArkadaş / Ankara1966Diğer
KonuşmalarTürk Dil Kurumu / Ankara1966Sohbet
Yeni Türk Tiyatrosu Kısa Oyunlar Antolojisi- 1Nokta Yayınları / -1969Antoloji
Yaşar Kemal SözlüğüCem Yayınları / İstanbul1974Diğer
Türk Halk Şiiri AntolojisiBilgi / Ankara1975Antoloji
Okumaya Geçiş KitabıArarat Yayınevi / İstanbul1976Diğer
Unutma OnlarıBilgi Yayınevi / Ankara1976Şiir
Okuma SevinciYA/PA / İstanbul1976Diğer
Otuz Beş Ozandan Çocuklara Şakacı ŞiirlerDerinlik / İstanbul1977Antoloji
Yaz ve YağmurBilgi Yayınevi / Ankara1978Şiir
Kırlangıcın Kanat VuruşuKültür Bakanlığı Yayınları / Ankara1979Diğer
Çağdaş Türkçe SözlükMaya Yayınları / Ankara1980Diğer
Nasrettin HocaDerinlik Yayınevi / İstanbul1980Diğer
Ortaokullar ve Liseler İçin Büyük Türkçe Sözlük- / -1980Diğer
Türk Halk ÖyküleriTürk Dil Kurumu / Ankara1982Hikâye
Anadolu SöylenceleriArkadaş / Ankara1983Efsane
Gül, Sevgili YurdumVarlık Yayınevi / İstanbul1984Şiir
BektaşiCem Yayınevi / İstanbul1987Diğer
İlkokullar İçin Örnekli-Resimli Türkçe SözlükABC / İstanbul1988Diğer
Afacan CemArkadaş / Ankara1990Hikâye
Türkçenin Yazım KılavuzuArkadaş Yayınevi / Ankara1991Diğer
EskidikçeCem Yayınevi / İstanbul1992Şiir
Seçilmiş Çocuk Adları SözlüğüÖzgür Yayınları / İstanbul1992Diğer
Anadolu SöylenceleriMilliyet Yayınları / İstanbul1993Diğer
Öz Türkçe KlavuzuArkadaş / Ankara1994Diğer
Türk Atasözleri SözlüğüArkadaş Yayınevi / Ankara1995Diğer
Türkçe Deyimler SözlüğüArkadaş Yayınevi / Ankara1995Diğer
Türkçe SözlükYapı Kredi Yayınları / İstanbul1995Diğer
Türkçe Deyimler SözlüğüArkadaş / Ankara1995Diğer
Seçilmiş ŞiirlerYapı Kredi / İstanbul1996Şiir
Edebiyat SözlüğüÖzgür / İstanbul1996Diğer
Öğrenciler İçin Resimli Deyimler SözlüğüAlfa / İstanbul1996Diğer
Türkçedeki Yabancı Sözcükler SözlüğüArkadaş / Ankara1997Diğer
Babadat (Toplu Şiirler, 1950- 1997)Arkadaş / Ankara1998Şiir
İlköğretim İçin Seçme Atasözleri SözlüğüDoğan Kitap / İstanbul2000Diğer
İlköğretim İçin Temel Deyimler SözlüğüDoğan Kitap / İstanbul2000Diğer
Türk Atasözleri SözlüğüArkadaş / Ankara2002Diğer
Türkçenin Argo SözlüğüArkadaş / Ankara2004Diğer
ZamansızÖzgür / İstanbul2005Şiir
Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı Sözler Kitabı)Can / İstanbul2005Diğer
Türkçe Sözlük (Küçük)Can / İstanbul2007Diğer
Türkçe Sözlük (Büyük)Can / İstanbul2007Diğer
İlköğretim İçin Atasözleri ve Deyimler SözlüğüArkadaş / Ankara2007Diğer
Onu Öyle YazmazlarArkadaş / Ankara2007Diğer
Edebiyat SözlüğüCan / İstanbul2008Diğer
Dile Karışılmaz Mı?Can / İstanbul2008Deneme
Arkadaş Türkçe SözlükArkadaş / Ankara2010Diğer
İlköğretim Türkçe SözlükArkadaş / Ankara2012Diğer
Öğrenciler İçin Resimli Türkçe SözlükArkadaş / Ankara2012Diğer
İlkokul Türkçe SözlükArkadaş / Ankara2014Diğer
Ortaokul Türkçe SözlükArkadaş / Ankara2014Diğer
EfsanelerArkadaş / Ankara2018Efsane

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KAÇIRAN, Hüseyin Kaçırand. 02.11.1929 - ö. 25.11.1989Doğum YeriGörüntüle
2Yusuf Asald. 1973 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Levent Sunald. 25 Ekim 1960 - ö. 27 Ocak 2009Doğum YeriGörüntüle
4YETİMÎ, Demir Doğan Kandemird. 1935 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5SADİ ABBASOVd. 1935 - ö. 1992Doğum YılıGörüntüle
6SÜLEYMAN, Süleyman Uysald. 1935 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Erdem Bayazıtd. 18 Aralık 1939 - ö. 8 Temmuz 2008Ölüm YılıGörüntüle
8Kriton Dinçmend. 1946 - ö. 28 Temmuz 2008Ölüm YılıGörüntüle
9Nikolay Baboğlud. 1928 - ö. 2008Ölüm YılıGörüntüle
10Atilla Uğurd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mine Ömerd. 10 Ağustos 1961 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Didar Kartald. 1953 - ö. -MeslekGörüntüle
13Selçuk Barand. 7 Mart 1933 - ö. 4 Kasım 1999Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Yekta Kopand. 28 Mart 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Meltem Ahıskad. 22 Ocak 1958 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NUTKÎ, ALİ DEDEd. 27 Temmuz 1762 - ö. 11 Ağustos 1804Madde AdıGörüntüle
17Ali Nihad Tarland. 1898 - ö. 30 Eylül 1978Madde AdıGörüntüle
18ALİ, Ali Aksoyd. 1942 - ö. ?Madde AdıGörüntüle