Madde Detay

Asıl adı Süleymân Nazîf Efendi’dir. 5 Zilhicce 1202/6 Eylül 1788 tarihinde Diyarbakır’da doğdu. Diyarbakır Müftüsü Seyyid Kasım Efendi'nin torunlarından ve Diyarbakır’ın edip ve eşrafından olan İbrâhim Cehdî Efendi’nin oğludur. Fatîn Tezkiresi’nde babasının adı yanlışlıkla Vecdî olarak geçmektedir (1271: 412). İlim tahsilinin ardından şer’iyye mahkemesi başkâtibi oldu. Diyarbakır valiliğine tayin olunan Behram Paşa’nın haksız uygulamalarına karşı şikâyetname yazdığından dolayı bir cezaya uğrayacağını düşünerek bir müddet vazifesinden ayrılarak gizlendi, sonra İstanbul’a gitti. Vali Behram Paşa’nın isteğiyle Rodos’a sürüldü. Altı ay kadar orada kaldıktan sonra İstanbul’a döndü. II. Mahmûd, onu divân-ı hümâyûn Âmedî kalemine tayin etti. Bosna Valisi Abdürrahîm Paşa’nın divan kâtibi olarak geçici bir müddet Viyana’ya gitti. Bu görevin ardından sırasıyla Niş Valisi Osman, Silistre Muhafızı Abdürrahîm, Sivas Valisi Koca Hakkı, İncebayrakdar-zâde Mehmed, Diyarbakır Valisi Sâlih ve Keban Maden Emini Osman Paşa’nın divan kâtibi oldu. 1244/1828 yılında Rus Harbi esnasında esir düşerek Tiflis cihetlerinde zindana atıldı. Çocukluğundan beri hizmetinde bulunmuş olan İnce adlı sadık Ermeni uşağının delaletiyle zindandan firar etti. Hastalığı sebebiyle Osman Paşa’nın kâtipliğinden istifa etti. Birkaç ay sonra 1248/1832 yılında vefat etti (Özcan 2000: 1515). Ölüm tarihi Fatîn’de 1260/1844 olarak gösterilmiştir (1271: 412).

Aynı zamanda Muş mutasarrıfı olan oğlu Sa’îd Paşa, babasının bulabildiği menzum ve mensur yazılarını bir araya getirerek 25 Zilkade 1290/14 Ocak 1874 Diyarbakır Vilayet Matbaası’nda Süleymân Nazîf Efendi'nin Manzum ve Mensur Âsârı adıyla bastırmıştır. Kitap, küçük boyda 74 sayfadan ibarettir. Mündericatında 43 gazel, bir tesdis, üç tahmis ve birkaç tane tarih manzumesi ile 11 mensur yazı vardır.

Ali Emîrî onun şiirlerinin nazif, inşasının ise latif olduğunu söylemektedir (Güner vd. 2003: 57). Ancak vefat ettiği zaman servetini varisleri yağma etmiş, ne kitapları ne de kendisiyle babasının şiirleri muhafaza edilebilmiştir.

Beysanoğlu, Şevket (1996). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. C. I. Ankara: San Matbaası.

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul: İstihkâm Alayları Litografya Destgâhı.

Güner, Galip, N. Güner (hzl). (2003). Al Emîrî, Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara: Anıl Matbaası.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî Divan Şairleirnin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyyâ. (1311). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matba’a-i Âmire.

Özcan, Hidayet (hzl.) (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. III. Ankara: AKM Yay.

Gazel

Hasretinle eşk-i hûnînim ki rîzân oldı hep

Sû-be-sû bahr-ı gamım emvâc-ı tûfân oldı hep

Çeşm-i merdüm-küş nigâh-ı hânmân-sûz-ı hired

Reh-zenânı hüsn ü ânı âfet-i cân oldı hep 

Gamzesi tîg-ı cefâ ebrûsı çeşm-i kazâ

Âyeti seyf-i Hudâ hüsnün nigeh-bân oldı hep

Düşdi dâm-ı vuslata Keyhüsrev-i matlab deyü

Pertev-i hüsnünle mülk-i dil çerâgân oldı hep

Gûş idelden nagme-i pür-sûz u sâz-ı hâmemi

Bülbülân yek-ser Nazîf-âsâ gazel-h’ân oldı hep

(Özcan, Hidayet (hzl.) (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. III. Ankara: AKM Yay. 1517.)