ÜLKER, Hümmet Elioğlu Elizade

(d. 1907 / ö. 1941)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Himmet Elizade, 1907 yılının baharında İran'ın Sulduz sehrinde dünyaya gelmistir (Ehmedov 1995: 524). 20. yüzyıl şairlerinden olan Hümmet Elioğlu Elizade’nin doğum yeri ile ilgili farklı bilgiler mevcuttur. Namazov, âşığın Hesensü bölgesinin Köçesker köyünde dünyaya geldiğine dair bilgiler vermektedir (1989: 6). İlk tahsilini Tovuz mahalli mektebinde bitirdikten sonra babasının ölümünden dolayı okulunu bırakmak zorunda kalmış ve hayatını idame ettirebilmek için küçük yaşta çalışmaya başlamıştır. Elizade, eğitimini Azerbaycan Merkezi Türk İşçi Fakültesine, Ali Pedagoji Enstitüsüne devam ederek tamamlamıştır. Eğitim hayatını tamamladıktan sonra Azerbaycan’ın köylerini tek tek dolaşarak halk edebiyatı ürünlerini bir araya getirmiştir. Toplamış olduğu bu folklor ürünlerini şu şekilde değerlendirir: “bazı kusurların görülmesi doğaldır, çünkü folklor toplama usullerini genç bir talebe inceden-inceye tatbik edemeyebilirdi” (Elizade 2013: 6). Azerbaycan Edebiyatının önde gelen şair ve yazarları içerisinde kendisine yer bulan Elizade, 1941 yılında Köçesker köyünde vefat etmiştir.

Hayatı boyunca yaşadığı bütün olumsuzluklar Elizade’nin şiirlerine de yansımıştır. Sadece yaşadığı olumsuzluklar değil doğayla iç içe olması da şiirlerini büyük ölçüde etkilemiş ve özellik koşma tarzında şiirler yazmasını sağlamıştır. «Ülker» mahlası ile şiir söylemeye başlayan Hümmet Elizade halk şiirine ait koşma, atışma türlerinde oldukça başarılı şiirler ortaya koymuştur. Şiirlerinde kullandığı kelimeler ve edebi sanatlara bakıldığında usta bir şair, halk şiiri türünde yazdığı eserlere bakıldığında ise usta bir âşık olduğu görülmektedir. Azerbaycan'ın halk edebiyatı ürünlerini derleyen Hümmet Elizade özellikle âşıklarla ilgili çok sayıda eser yazmıştır. Azerbaycan edebiyatına çok ciddi katkılar sağlayan eserlerini (Azerbaycan Âşıkları, Azerbaycan El Edebiyatı, Âşık Elesger, Dastanlar ve Nağıllar (Halk Hikâyeleri ve Masallar), Köroğlu, Azerbaycan Bayatıları/ Manileri) art arda yayımlamıştır. Yayımlamış olduğu bu eserler Azerbaycan halk edebiyatı ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadır. Elizade, “Azerbaycan Âşıkları” eserinin ön sözünde halk şairlerini yücelterek şu cümleyi sarf eder: “Halk içinden yetişmiş olan ve halkın istediği istidad ve yaratıcılığını temsil eden bu şairler kendi tesir ve ilhamlarını halktan almış, onunla beraber gülmüş onunla beraber inlemiş ve halkın heyecanlarını şiirlerinde ifade etmişlerdir" (1930: 8). Dikkat çeken çalışmalardan biri de ”Köroğlu”dur. Köroğlu ile ilgili pek çok derleme ve çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Köroğlu üzerine Azerbaycan’da Salman Mümtaz, Veli Huluflu ve Himmet Alizade gibi isimler değerli çalışmalar sunmuşlardır.

Kaynakça

Ehmedov, Téymur (1995). Azerbaycan Yazıçıları. Bakü: Öner Neşriyat.

Elizâde, Himmet (1936). Duman. Bakü: Azerneşr Tedris-Pedagoji Şubesi.

Elizade, Hümmet (1930). Azerbaycan Âşıkları. (I,II). Bakü: Azerneşr.

http://azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/hummet_elizade. [erişim tarihi: 28.02.2019].

Namazov, Qara (1989). Hümmet Elizâde, Bizim Yolumuz. Bakü: Gençlik Neşriyat.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (1986). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri. C. 2. İstanbul: Halk Kültürü Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: HANİFE YAMAN
Yayın Tarihi: 20.03.2019
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Azerbaycan ÂşıklarıAzerneşr Matbaası / Bakü1929-1930Antoloji
Azerbaycan El Edebiyatı (Nağıllar)İlim ve Tahsil Neşriyatı / Bakü2013Araştırma
Fatma? / Bakü1930Şiir
Âşık Elesger? / Bakü1934Biyografi
Dastanlar ve Nağıllar? / Bakü1937Derleme
Azerbaycan Bayatıları? / Bakü1938Derleme
KöroğluAzerneşr Matbaası / Bakü1941Derleme
Gülbala? / Bakü1935Masal
Dağ Kızı? / Bakü1930Roman
Yaz Sabahı? / Bakü1938Şiir
Duman? / Bakü1936Şiir
Aşıg Hüseyn Bozalganlı: Goşmalar? / Bakü1938Biyografi
Aşıg Esed? / Bakü1939Biyografi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HİDECİ, Hâkim Hacı Molla Muhammedd. 1853 - ö. 1928Doğum YeriGörüntüle
2YEDULLAH, Yedullah Eyvezpurd. 1938 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HAYDARÎ MAHMUDÎd. 1936 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Galip Naşit Arıd. 1907 - ö. 10 Kasım 1973Doğum YılıGörüntüle
5NÜSRET EHMEDOVd. 1907 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Aziz Behiç Serengild. 1907 - ö. 1962Doğum YılıGörüntüle
7MİSKİN HESENd. 1875 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
8Ahmet Hadi Maksudid. 1868 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
9İPEKNİSA MEŞEDİ MEHBALI KIZId. ? - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
10ELİFAĞA ELİ OĞLU SAİLOVd. 1943 - ö. ?MeslekGörüntüle
11NEBİ BORÇALId. 1877 - ö. ?MeslekGörüntüle
12KORKULUK, Ömer Bald. 1916 - ö. 1966MeslekGörüntüle
13SEDAKAT RESULOVd. 01.05.1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14OTAĞLI/DAĞLI, Ramiz Özlerd. 1925 - ö. 2018Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15NASREDDİN ABDULLAYEVd. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16İLTİFAT DAVUDÎd. 04.04.1967 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FUADÎ, Fuat Zorlud. 02.04.1945 - ö. 13.01.2011Madde AdıGörüntüle
18FESÂDÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle