ÜLKER, Hümmet Elioğlu Elizade

(d. 1907 / ö. 1941)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Himmet Elizade, 1907 yılının baharında İran'ın Sulduz sehrinde dünyaya gelmistir (Ehmedov 1995: 524). 20. yüzyıl şairlerinden olan Hümmet Elioğlu Elizade’nin doğum yeri ile ilgili farklı bilgiler mevcuttur. Namazov, âşığın Hesensü bölgesinin Köçesker köyünde dünyaya geldiğine dair bilgiler vermektedir (1989: 6). İlk tahsilini Tovuz mahalli mektebinde bitirdikten sonra babasının ölümünden dolayı okulunu bırakmak zorunda kalmış ve hayatını idame ettirebilmek için küçük yaşta çalışmaya başlamıştır. Elizade, eğitimini Azerbaycan Merkezi Türk İşçi Fakültesine, Ali Pedagoji Enstitüsüne devam ederek tamamlamıştır. Eğitim hayatını tamamladıktan sonra Azerbaycan’ın köylerini tek tek dolaşarak halk edebiyatı ürünlerini bir araya getirmiştir. Toplamış olduğu bu folklor ürünlerini şu şekilde değerlendirir: “bazı kusurların görülmesi doğaldır, çünkü folklor toplama usullerini genç bir talebe inceden-inceye tatbik edemeyebilirdi” (Elizade 2013: 6). Azerbaycan Edebiyatının önde gelen şair ve yazarları içerisinde kendisine yer bulan Elizade, 1941 yılında Köçesker köyünde vefat etmiştir.

Hayatı boyunca yaşadığı bütün olumsuzluklar Elizade’nin şiirlerine de yansımıştır. Sadece yaşadığı olumsuzluklar değil doğayla iç içe olması da şiirlerini büyük ölçüde etkilemiş ve özellik koşma tarzında şiirler yazmasını sağlamıştır. «Ülker» mahlası ile şiir söylemeye başlayan Hümmet Elizade halk şiirine ait koşma, atışma türlerinde oldukça başarılı şiirler ortaya koymuştur. Şiirlerinde kullandığı kelimeler ve edebi sanatlara bakıldığında usta bir şair, halk şiiri türünde yazdığı eserlere bakıldığında ise usta bir âşık olduğu görülmektedir. Azerbaycan'ın halk edebiyatı ürünlerini derleyen Hümmet Elizade özellikle âşıklarla ilgili çok sayıda eser yazmıştır. Azerbaycan edebiyatına çok ciddi katkılar sağlayan eserlerini (Azerbaycan Âşıkları, Azerbaycan El Edebiyatı, Âşık Elesger, Dastanlar ve Nağıllar (Halk Hikâyeleri ve Masallar), Köroğlu, Azerbaycan Bayatıları/ Manileri) art arda yayımlamıştır. Yayımlamış olduğu bu eserler Azerbaycan halk edebiyatı ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadır. Elizade, “Azerbaycan Âşıkları” eserinin ön sözünde halk şairlerini yücelterek şu cümleyi sarf eder: “Halk içinden yetişmiş olan ve halkın istediği istidad ve yaratıcılığını temsil eden bu şairler kendi tesir ve ilhamlarını halktan almış, onunla beraber gülmüş onunla beraber inlemiş ve halkın heyecanlarını şiirlerinde ifade etmişlerdir" (1930: 8). Dikkat çeken çalışmalardan biri de ”Köroğlu”dur. Köroğlu ile ilgili pek çok derleme ve çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Köroğlu üzerine Azerbaycan’da Salman Mümtaz, Veli Huluflu ve Himmet Alizade gibi isimler değerli çalışmalar sunmuşlardır.

Kaynakça

Ehmedov, Téymur (1995). Azerbaycan Yazıçıları. Bakü: Öner Neşriyat.

Elizâde, Himmet (1936). Duman. Bakü: Azerneşr Tedris-Pedagoji Şubesi.

Elizade, Hümmet (1930). Azerbaycan Âşıkları. (I,II). Bakü: Azerneşr.

http://azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/hummet_elizade. [erişim tarihi: 28.02.2019].

Namazov, Qara (1989). Hümmet Elizâde, Bizim Yolumuz. Bakü: Gençlik Neşriyat.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (1986). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri. C. 2. İstanbul: Halk Kültürü Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: HANİFE YAMAN
Yayın Tarihi: 20.03.2019
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Azerbaycan ÂşıklarıAzerneşr Matbaası / Bakü1929-1930Antoloji
Azerbaycan El Edebiyatı (Nağıllar)İlim ve Tahsil Neşriyatı / Bakü2013Araştırma
Fatma? / Bakü1930Şiir
Âşık Elesger? / Bakü1934Biyografi
Dastanlar ve Nağıllar? / Bakü1937Derleme
Azerbaycan Bayatıları? / Bakü1938Derleme
KöroğluAzerneşr Matbaası / Bakü1941Derleme
Gülbala? / Bakü1935Masal
Dağ Kızı? / Bakü1930Roman
Yaz Sabahı? / Bakü1938Şiir
Duman? / Bakü1936Şiir
Aşıg Hüseyn Bozalganlı: Goşmalar? / Bakü1938Biyografi
Aşıg Esed? / Bakü1939Biyografi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MEHDÎ, Şakâkîd. ? - ö. 1799/1800Doğum YeriGörüntüle
2GAŞEM/GÜNEYLİ GAŞEM, Gaşem Caferîd. 1901 - ö. 24.09.1989Doğum YeriGörüntüle
3GULU MUSUKİd. 1927 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4DELİ USTA/DEL USTA, Mustafa Toyd. 1907 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5VEYSEL/ VEYSEL CEHDİ/ VEYSEL KUT KEMTER, Veysel Cehdi Kutd. 1907 - ö. 1997Doğum YılıGörüntüle
6Aziz Behiç Serengild. 1907 - ö. 1962Doğum YılıGörüntüle
7PERVİN HANIM EHTİSAMİd. 1906 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
8PERVANE, Sinan Pervaned. 1866 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
9Mehmet Fikrid. 1908 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
10ABÜLFAT MEHRALİ OĞLU ALİYEVd. 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
11KOCAOĞLU, Ali Kocaoğlud. 09.03.1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
12MERDOĞLU, Mevlüt Culfad. 01.05.1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
13HASTA BAYRAMALİd. 1898 - ö. 1952Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KURBAN SADIHOVd. 1905 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HAFIZ, Hafız Purhesend. 21.03.1979 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEHMEDd. 1858 - ö. 1920Madde AdıGörüntüle
17RUFAÎ, Yusufd. ? - ö. 1878Madde AdıGörüntüle
18BAKİ, Baki Yıldırımd. 01.12.1945 - ö. ?Madde AdıGörüntüle