Madde Detay

Ülkü Ovat, Ankara'da doğdu. 1992 yılında kurulan Öğmel Atölyesi'ne katılarak burada yürüttüğü kuramsal ve uygulamalı çalışmalarla temel sanat eğitimini oluşturdu. Amatör olarak fotoğrafçılık yaptı. İlk çizimleri 1993 yılında Karikatür Dergisi'nde, ilk kapak resmi ise 1996 yılında Kırmızı Fare Çocuklar için Edebiyat Dergisi'nde yayımlandı. Ümit Öğmel ve on çocukla birlikte geliştirdikleri bir atölye çalışmasında, Öğmel ve Ovat'ın tasarladıkları yirmi beş satirik heykel ve çocukların yaptığı otuz resim 1994 yılında Kültür Bakanlığı Dünya Karikatür Galerisi'nde açılan "Kim İster Karanlığı" adlı sergide gösterildi. Aynı yıl İstanbul Çocuk Yayınları Derneğine üye oldu. 1994 ve 1997 yılları arasında Ovat ve Öğmel, Amsterdam'da (Hollanda) özellikle çocuklara yönelik etkinliklerini ve araştırmalarını sürdürdü. Atölye çalışmalarını giderek genişleten Öğmel ve Ovat, çocuk kitapları üzerine ortak çalışmalar yaptılar. Amsterda'da çeşitli çocuk vakıflarıyla yürütülen çocuklara yönelik çalışmaların yanı sıra Hollanda televizyonunda yer alan "Susam Sokağı" adlı çocuk programı için "Mavi ve Kırmızı Adamcıklar Tahterevallide" adlı bir çizgi film de tasarladılar. Hollanda Kütüphaneler Birliğinin merkez yayın organlarından biri olan (NBLC) Leesgoed dergisinde Stichting Kkijken Çocuk Vakfı yöneticisi ve yazar Roby Bellemans'ın bir tanıtım yazısında yer alan Öğmel ve Ovat ayrıca yerel basında da dikkat çekti (Sever 2016: 3). Kısa bir dönem Kültür Bakanlığı Güzel Sanatlar Müdürlüğü Dünya Karikatür Galerisi Seçici Kurul Üyeliği ve TOBAV Sanat Galerisi'nin sanat danışmanlığını da yapan Öğmel ve Ovat, Dobidik Yayınevi'ni kurdular. Ovat, TOBAV Sanat Galerisi'nde Amsterdam'da çekmiş olduğu sokak sanatçılarını konu alan fotoğraflarını "Amsteram Sokak Sanatçıları Fotoğraf Sergisi" başlığı altında sergiledi. Ovat ve Öğmel iki yıl süreyle Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Çocuk Yayınları Bölümü "Masal Bahçesi" programı ve yine aynı kurumda "Kahraman Minikler" adlı yarışma programına danışmanlık hizmeti verdiler (Şirin 2011: 124). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırladıkları çok sayıda kitap ve atölye çalışmasının yanı sıra yine çocuklara ve çocuk etkinliklerine yönelik afiş, kitap kapağı, dergi kapağı, broşür, katalog, kart, logo animasyon (canlandırma) gibi çeşitli çalışmalara da birlikte imza attılar. Ayrıca önce yurt dışında sonra da yurt içinde birçok okulda gerçekleştirdikleri özgün üretimleri olan "Karikatür Bul-Yap" ve "Masal Kahramanları Bul-Yap" adlarındaki ortak çalışma ve araştırmalarını da yeni tasarımlarıyla geliştirdiler. Çalışmalarını yap-bozlar üzerine yoğunlaştıran Öğmel ve Ovat ortak tasarımar üretmeye devam ediyorlar.

Ülkü Ovat, Ümit Öğmel'in sanat atölyesine girdikten sonra edebi kişiliğini oluşturmaya başladı. Çeşitli dergilerde çizimlerinin yayımlanmasının yanı sıra kitap resimlemeye Küçük Ekin'le başladı. Ülkü Ovat, bu kitabı Hollanda'ya ilk gidişinde kendisini misafir eden bir arkadaşının küçük kızından esinlenerek kaleme aldı. Eserlerini çevreyi gözlemleyerek oluşturan Ovat, Amsterdam'da bir yürüyüş sırasında karşılaştığı çöp kamyonunun arkasına asılmış olan eski bir oyuncaktan ilham alarak Eski Oyuncaklar adlı eseri Ümit Öğmel'le birlikte kaleme aldı (Sever 2016: 22-23). Bunları Fil Hapşırınca Ne Oldu? ve Kırmızıyı Yiyebilir miyim? gibi kitaplar takip etti. Yine Ümit Öğmel'le birlikte TED'e yaptığı Dört Arkadaş İz Peşinde adlı çizgi roman türü kitabıyla köpek olan kahramanların korkularını, sevinçlerini, cesaretlerini örtülü bir şekilde ipuçlarıyla anlattı (Sever 2016:21). Çocuklara her şeyin hazır bir şekilde verilmemesi gerektiğini savunan Ülkü Ovat, "yap-boz" ve "bul-dene-yap" tarzı çalışmalarını alışılmış yap-bozların aksine çocukları düşündürecek ve onları biraz zorlayacak şekilde tasarladı. Çocukların saflığı Ovat'ı bu alanda etkiledi ve eserlerini oluştururken de kendi çocukluk deneyimlerininden yararlandı (Sever 2016: 13). Hassas bir ruha sahip olan Ülkü Ovat, eserlerini keyifli olduğu anlarda ortaya çıkarmayı tercih etti (Sever 2016: 24). Türk dilinin korunması gerektiğine ve dil konusunda çocuklara karşı büyük sorumluluklarının olduğuna inanan Ülkü Ovat, eserlerini oluştururken sözcüklerin anlam özelliklerine, yazım ve noktalamaya özen gösterdi. Hayal kurmayı önemseyen, içindeki çocuk ruhunu korumaya çalışan yazar kısa, şaşırtmacalı ve mizah içeren eserler meydana getirdi. Didaktik bir tavırla öğüt vermek yerine iletileri üstü kapalı olarak sanatsal bir duyarlılık içerisinde aktardı, çıkarımları çocukların kendilerine bıraktı. Kitapları hakkında Ümit Öğmel'le beraber çocuklarla atölye çalışmaları yaptı, burada çocuklara eserler hakkında sorular sorarak amaca ulaşıp ulaşamadığını anlamaya çalıştı ve aldığı geri bildirimlerle eserde düzeltilmesi gerektiğini düşündüğü yerleri yeniden oluşturdu. Bu özelliğiyle de diğer çocuk kitabı yazarlarından ayrıldı. Görselleri, öyküyü tamamlayan ve onu zenginleştiren unsur olarak gördü. Çocukları edilgen bir davranış biçiminin sınırlayıcılığından uzaklaşıp oyunda olduğu gibi çocukların hayal güçlerini yetkinleştirmeyi önemsedi. Merak ögesini sıklıkla kullandı, çocukları meraklandırarak onları düşünmeye sevk etmeye çalıştı. Çocukların yaş gruplarına uygun sözcüklerden oluşan kısa, yalın bir anlatımı benimsedi. Gerek yazılarında gerekse çizimlerinde gereksiz ayrıntıya girmekten kaçındı. Çizimlerinde Türk halı ve kilimlerinde yer alan motiflerden esinlendi, evrensele ulaşmanın yolunun kendi kültürüne sahip çıkmakdan geçtiğine inandı. İnsanı doğanın bir parçası olarak gördü ve eserlerinde insanı bu bütünlük içerisinde sanatsal bir boyutla ele aldı. Konularını günlük yaşamdan aldı, gözlemlediği çocukların yaşantıları, oyunları, üzüntüleri eserlerine yansıdı. Eserinde doğal yaşamın korunması, çevre kirliliği, yardımlaşma gibi temalara değindi. Günlük hayattaki nesneler bir başka biçimde kullanıldığında başka bir bütünü tamamlar mı, sorusuna yanıt aradı, bu da özgün eserler ortaya koymasına yardımcı oldu. Gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki gelişmeleri yakından izledi. Ülkü Ovat, sanatçı kimliğini oluştururken Ümit Öğmel başta olmak üzere hat sanatçısı Mengü Ertel, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Nurullah Berk, Turgut Zaim, Turhan Selçuk, Yalçın Çetin, Sait Maden gibi Türk sanatçılardan ve Henri Matisse, Dick Bruna, Joan Miro, Fernand Leger (Sever 2016: 40) gibi yabancı sanatçılardan etkilendi.