Madde Detay
ZEYNÎ, Zeyne’l-‘Âbidîn Kâtib-zâde Zeynî Efendi
(d. ?/? - ö. 1011/1602)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl Adı Zeyne’l-‘Âbidîn’dir. Babası vezîr-i azâm Mehmed Paşa’nın sır kâtibidir. Bu yüzden Kâtib-zâde namıyla anılır. Şiirlerinde Zeynî mahlasını kullanmıştır. 984 rebiülevvelinde / 1576 mayısında, Sarı Muslihi’d-dîn yerine kırk akçe ile Pîrî Paşa Medresesi’ne müderris oldu. Bu görevinden 985 şevvalinde ayrılan Zeynî, 988 cumadiyelulasında / 1580 haziranında Lala Mustafa Paşa’nın emriyle Mahmûd Paşa Medresesi’ne Sun’ullah Efendi’nin yerine atandı. Zeynî’nin daha sırası gelmeden buraya atanması ulema arasında hoşnutsuzluğa ve itiraza neden oldu. Bundan sonra Osman Paşa’ya intisap eden Zeynî, 992 ramazanında / 1584 eylülünde Dukadin-zâde Osman Efendi yerine Kalender-hâne Medresesi’ne atandı. 996 şabanında Âhi-zâde Abdü’l-halîm Efendi yerine Sahn Medresesi’ne geldi. 1000 ramazanında / 1592 haziranında Üsküdar’da bulunan Vâlide Sultan Medresesine müderris olup bu görevinden 1003 / 1595 tarihinde azl edildi. 1005 / 1597 tarihinde Yahyâ Efendi yerine Mekke kadısı oldu. Zeynî, 1006 şabanında / 1598 martında bu görevinden alınıp emekli olan Bostân-zâde Mustafa Efendi yerine Medine kadılığına getirildi. Bundan sonra Süleyman Han Darü’l-hadîs’ine görevlendirilen Zeynî üç yüz akçe günlük ile emekliye ayrıldı.1011/ 1602 ramazanında vefa etti. Mezarı Şeyh Vefâ Camisi haziresindedir (Özcan 1989: 457).
Biyografik kaynaklar Zeynî’yi hiçbir kayda sığmayan, divâne meşrep ve lâubali bir kişi olarak gösterir. Hasan Çelebi (Eyduran-Sungurhan 2009 : 359) Zeynî “acâib güftârı ve garâ’ib eş’ârı ve şerh ü beyâna gelmez, takrîr ü tahrîre sığmaz evzâ u etvârı vardur” der. Bu sözlerden Zeynî’nin kişiliğinin eserlerine yansımış olduğunu anlıyoruz.
Kaynakça
Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014].
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Nevizâde Atâyi. Şakaik-i Nu’maniye ve Zeyilleri, Hadâiku’l-Hakayık fî Tekmiletü’ş-Şakâyık. İstanbul: Çağrı Yay.
Şemseddin Sâmî (1311). Kâmûsü'l-A’lâm. 4.C. İstanbul: Mihrân Matbaası.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. VOLKAN KARAGÖZLÜYayın Tarihi: 16.08.2014Güncelleme Tarihi: 03.11.2020Eserlerinden Örnekler
Belkis adlı kızı doğduğunda Zeynî’nin söylediği tarihdir:
Geh peder fevtiyle yanup yakılup
Geh gönül gam sarsarından yıkılup
Tâ ki evlâda düşürüp gönlümi
Egleyem dirdüm perîşân aklumı
Egleyem dîvâne gönlümi biraz
Tıfl-ı câna olalar anlar çerez
Çün tokuz yüz seksen altı senesi
Öşr-i zi’l-hicce anun terviyesi
Güni togdı bir kızum bir nâzenîn
Hakka çok hamd eyledüm bâ-sad enîn
Kendisine gönderilen yastığı beğenmeyerek yazdığı şiir:
Efendüm bana göndermiş munakkaş bir aceb yasdık
Ne yasdandık ne kullandık ne toldurdık ne hôd basdık
Anı kullanmayup aslâ temâşâ ecliçün halka
Ev ortasına bir iple katı muhkem çeküp asdık
Yusuf adlı bir dostundan at istemek için yazdığı şiir:
Ey semiyy-i ahsen-i peygamberân-ı bâ-necât
Cân bile yoluna degül ki bir arıcak at
(Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014]. 360.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 16.08.2014Güncelleme Tarihi: 03.11.2020Eserlerinden Örnekler
Belkis adlı kızı doğduğunda Zeynî’nin söylediği tarihdir:
Geh peder fevtiyle yanup yakılup
Geh gönül gam sarsarından yıkılup
Tâ ki evlâda düşürüp gönlümi
Egleyem dirdüm perîşân aklumı
Egleyem dîvâne gönlümi biraz
Tıfl-ı câna olalar anlar çerez
Çün tokuz yüz seksen altı senesi
Öşr-i zi’l-hicce anun terviyesi
Güni togdı bir kızum bir nâzenîn
Hakka çok hamd eyledüm bâ-sad enîn
Kendisine gönderilen yastığı beğenmeyerek yazdığı şiir:
Efendüm bana göndermiş munakkaş bir aceb yasdık
Ne yasdandık ne kullandık ne toldurdık ne hôd basdık
Anı kullanmayup aslâ temâşâ ecliçün halka
Ev ortasına bir iple katı muhkem çeküp asdık
Yusuf adlı bir dostundan at istemek için yazdığı şiir:
Ey semiyy-i ahsen-i peygamberân-ı bâ-necât
Cân bile yoluna degül ki bir arıcak at
(Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014]. 360.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 03.11.2020Eserlerinden Örnekler
Belkis adlı kızı doğduğunda Zeynî’nin söylediği tarihdir:
Geh peder fevtiyle yanup yakılup
Geh gönül gam sarsarından yıkılup
Tâ ki evlâda düşürüp gönlümi
Egleyem dirdüm perîşân aklumı
Egleyem dîvâne gönlümi biraz
Tıfl-ı câna olalar anlar çerez
Çün tokuz yüz seksen altı senesi
Öşr-i zi’l-hicce anun terviyesi
Güni togdı bir kızum bir nâzenîn
Hakka çok hamd eyledüm bâ-sad enîn
Kendisine gönderilen yastığı beğenmeyerek yazdığı şiir:
Efendüm bana göndermiş munakkaş bir aceb yasdık
Ne yasdandık ne kullandık ne toldurdık ne hôd basdık
Anı kullanmayup aslâ temâşâ ecliçün halka
Ev ortasına bir iple katı muhkem çeküp asdık
Yusuf adlı bir dostundan at istemek için yazdığı şiir:
Ey semiyy-i ahsen-i peygamberân-ı bâ-necât
Cân bile yoluna degül ki bir arıcak at
(Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014]. 360.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Belkis adlı kızı doğduğunda Zeynî’nin söylediği tarihdir:
Geh peder fevtiyle yanup yakılup
Geh gönül gam sarsarından yıkılup
Tâ ki evlâda düşürüp gönlümi
Egleyem dirdüm perîşân aklumı
Egleyem dîvâne gönlümi biraz
Tıfl-ı câna olalar anlar çerez
Çün tokuz yüz seksen altı senesi
Öşr-i zi’l-hicce anun terviyesi
Güni togdı bir kızum bir nâzenîn
Hakka çok hamd eyledüm bâ-sad enîn
Kendisine gönderilen yastığı beğenmeyerek yazdığı şiir:
Efendüm bana göndermiş munakkaş bir aceb yasdık
Ne yasdandık ne kullandık ne toldurdık ne hôd basdık
Anı kullanmayup aslâ temâşâ ecliçün halka
Ev ortasına bir iple katı muhkem çeküp asdık
Yusuf adlı bir dostundan at istemek için yazdığı şiir:
Ey semiyy-i ahsen-i peygamberân-ı bâ-necât
Cân bile yoluna degül ki bir arıcak at
(Eyduran-Sungurhan, Aysun (hzl.) (2009). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. B. Tenkitli Metin. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10739,tsmetinbpdf.pdf?0. [erişim tarihi 04.07.2014]. 360.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ŞEM'Î, Mustafa | d. ? - ö. 1602\\\'den sonra | Ölüm Yılı | Görüntüle |
2 | TARSUSÎ, Ebu Amr Et-Tarsusî, Ebu Amr Osman bin Abdullah | d. ? - ö. 1601/1602? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
3 | FEDÂ'Î, İsmâ'îl Çelebî | d. ? - ö. 1602 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
4 | SUN’Î, Debbağ-zâde, Sun'ullah Sun'î Efendi | d. ? - ö. 1688 | Meslek | Görüntüle |
5 | HÂŞİMÎ, Kudsî-zâde Emir, Seyyid Mehmed Hâşim Efendi | d. ? - ö. 23 Kasım 1677 | Meslek | Görüntüle |
6 | ÜNSÎ, Abdüllatif | d. ? - ö. 8 aralık 1664 | Meslek | Görüntüle |
7 | HAYREDDİN, Hayreddin Hızır Efendi | d. ? - ö. 1538 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
8 | SEYYİDÎ | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
9 | SÜYÛFÎ | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
10 | NÂMIK, Seb'a-zâde Ali Nâmık Efendi | d. ? - ö. 1853 | Madde Adı | Görüntüle |
11 | RUHÎ KEMTER | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
12 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Madde Adı | Görüntüle |