Madde Detay

1851 yılında Kütahya'nın Simav ilçesinde doğdu. Ümerâ-yı Askeriyye'den Vasfî Efendi'nin oğludur. Asıl adı Hasan Bedreddîn'dir. Babasının Arabistan Ordusu'na naklinde birlikte Şam'a gitti. Arapçayı Şam Emeviyye Camii'nde Attarzâde Ömer Efendi'den, Farsça'yı Şeyh Abdürresûl Efendi'den tahsil ettikten sonra Şam Askerî İdâdî'sine girdi. Daha sonra Mekteb-i Harbiye'de erkân-ı harp kısmında tahsilini tamamladı ve sınıf birincisi olarak mezun oldu. Harbiyeyi kurmay yüzbaşı olarak bitirdi. 1875'te kolağası sonra binbaşı, kaymakam ve miralay oldu. 1877 Rus seferinde Müşir Fuâd Paşa kumandasında kazanılan Elena zaferinde kıtanın erkân-ı harbiye reisliğini yaptı. Erkân-ı Harbiye yüzbaşılığı ile Hassa Ordusu Dördüncü Tabur'unda hizmet etti. Sekiz ay sonra Beşinci Ordu Süvari Alayı'na naklolundu. Burada Akka Redif Fırkası Erkân-ı Harbiye reisliği ile görevlendirildi. Senelerce Beşinci Ordu Erkân-ı Harbiyesi'nde bırakıldı. Devre arkadaşları mirlivâ, ferîk, müşîr oldukları halde o miralaylıkta kaldı. Beşinci Orduya gönderilerek İstanbul'dan uzaklaştırılmasının nedeni Sultan Abdülazîz'in tahttan indirilmesi sırasında arkadaşı Manastırlı Ri'fat Bey'le beraber Mekteb-i Harbiye muallimliğinde ve Askerî Okullar Nazırı Süleymân Paşa'nın maiyetinde bulunması ve harbiye talebesini işe karıştırması idi. Suriye ve Filistin'de uzun süre görev yaptı. 1908'de meşrutiyetin ilanından bir süre önce askerlikten çıkarılıp rütbeleri alınınca iki yıl Şam'da dava vekilliği ve hocalık yaparak geçimini sağladı. Dragon Alayı'nın teftişine atandı. Belçika'dan getirilen öğretmenlerin ders kitaplarını Türkçeye çevirmek üzere Harbiye'de öğretmenlik yaptı. Meşrutiyetin ilanından sonra İstanbul'a döndü. Rütbeleri iade edildikten başka önce mirlivalığa sonra ferikliğe terfi ettirildi. Paşa sıfatıyla İşkodra valiliği ve kumandanlığına tayin olundu. Hastalanınca valilikten ve İşkodra komutanlığından istifa edip İstanbul'a döndü. 1330/1912 yılında İstanbul'da öldü. Fatih Türbesi haziresine defnedildi.

Eserleri şunlardır:

1. Iskât-ı Cenîn: 104 sayfa hâlinde 1290 yılında İstanbul'da basılmıştır. Tiyatrodur.

2. Bir Günlük İkbâl: 118 sayfa hâlinde 1290 yılında İstanbul'da basılmıştır. Tiyatrodur.

3. Jirofle: Temâşâ Külliyatı'ndan. Manastırlı Mehmed Rif'at ile beraber A. Vanio ve A. Laterrier'den çevirdiği bir operettir. 1292 yılında İstanbul'da basılan külliyatın 461-538. sayfaları arasındadır.

4. Madam L'arşidük: Temâşâ külliyatından. 1292 yılında İstanbul'da basılmıştır. Operettir.

5. Kozmografya Yahut İlm-i Ahvâl-i Semâ: Gillemin - Brieux'tan çeviridir. 383 sayfa hâlinde 1299 yılında İstanbul'da basılmıştır.

6. Fenn-i Remy: Harp sanatında Balistik'e aittir. Ders kitabı olduğu bildirilen bu kitabın baskı yeri ve tarihi tespit edilememiştir.

Bedrî Paşa Arapça, Farsça ve Fransızcayı çok iyi konuşur ve yazardı. Türk edebiyatını da iyi bilirdi ve bu konuda çok güzel şiirleri de vardır. Gedik Paşa Tiyatrosu'nda oynanan Fransız operetlerinin bir kısmını tercüme edenlerdendi. Arkadaşı Manastırlı Rif'at Bey ile Temâşâ adı altında bir tiyatro külliyatı meydana getirdi. Arap ve İran şairlerinden tercümeleri olduğu da söyleniyor. Felsefede de güçlü imiş. Hattat derecesinde güzel yazı yazan Bedrî Paşa tırnağıyla kağıtlar üzerine de güzel yazılar yazardı. Bedenen ufak tefek, çok zayıf, pek de sağlıklı bir bünyeye sahip olmayan Bedrî Paşa şiirlerini pek düşünmeden kolayca söylermiş. Eski tarzda yazdığı şiirlerini bir kitap hâlinde toplamadı. Bu şiirler arasında Gâzî Giray'ın meşhur "yerine" redifli gazelini tahmisi çok tutulmuştur. Devrin önemli şairlerinden Deli Hikmet ile müştereken söylediği şiirleri de meşhurdu. Elde bulunan şiirlerinden güçlü bir şair olduğu ve zamanında tanındığı anlaşılıyor.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Cunbur, Müjgan (2002). "Bedri Paşa". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. II. Ankara: AKM Yay. 195.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul. Dergah Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ'ilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Tevfik (1290). Kâfile-i Şu'arâ. İstanbul. 47.

Selçuk, Hava (hzl.) (2008). Mehmed Zeki Pakalın - Sicill-i Osmânî Zeyli. C. IV. Ankara: TTK Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). "Bedri Paşa". C. I. İstanbul: Dergah Yay. 374.

Bedri Paşa'nın Deli Hikmet'le Müştereken Yazdıkları Müseddes Şeklindeki Münâcât'tan

B - Ey olan yokluk içinde dâ'imâ hayy ü ebed

H - Kâ'inâta zât-ı pâkinden gelir feyz ü meded

B - Yok şerîkin hâkim-i külsün büyüksün bî-künend

H - Kudretin her bir fem-i ta'rîzi etmiş sedd ü bend

B - Birliğin burhânı çünki kul hüvallâhu ahad

H - Senden özge Tanrı yokdur sensin Allâhu's-samed

B - İnkılâb-ı hâdisâta dâldir reybü'l-menûn

H - Fehm olunmaz nüsha-i esrâr-ı kudretdir şu'ûn

B - Dâ'im olmaz Bedriyâ bu gerdişinde çarh-ı dûn

H - Anı da Hikmet eder hükm-i ezel elbet zebûn

B - Birliğin burhânı çünki kul hüvallâhu ahad

H - Senden özge Tanrı yokdur sensin Allâhu's-samed

Gazel

Buyur serv-i revânım sâye-endâz ol çemen üzre

Salın feyz-i güşâyiş sal dil-i ehl-i mihen üzre

Münevver tal'atından anberîn-bû gîsuvânınla

Seni tercîh eder dil Yûsufu zerrîn resen üzre

Bahâr-ı ni'met-i hüsnündür üstâd-ı ezel dökmüş

O kara hâller kim vârdır çâh-ı zekan üzre

Hemîşe muttasıldır cism-i billûrîne ey fettân

Sezâ reşk-âver olsa âşıkân ol pîrehen üzre

Yine hakkıyla tavsîf edemezsin hüsn-i ruhsârı

Sakın lâf açma Bedrî midhat-ı şîrîn-dehen üzre

(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul. Dergah Yay. 163, 165.)