MEHMED FAHREDDÎN, Bursalı

(d. 1207/1792 - ö. 1271/1855)
biyografi yazarı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1792 yılında Bursa'da doğdu. Şeyh Seyyid Ahmed Şerefeddîn Efendi'nin oğludur. Dedesi Şeyh Seyyid Mehmed Bedreddîn'dir. Büyük dedesi Mehmed Sadreddîn (1704-1781) Celvetî şeyhi İsmail Hakkı Bursevî'nin ilim meclislerinde bulunmuş, meşhur mutasavvıf Niyâzî-i Mısrî'nin halifesi Ahmed-i Gazzî'ye intisap ederek icazet almış, Bursa Enârî Dergâhı şeyhi olmuş 30 seneye yakın bu görevi yürütmüştür. Bundan dolayı Mehmed Fahreddîn, Narlı veya Enarlı Şeyhi-zâde sanıyla tanındı. Dedesi Mehmed Bedreddîn hem âlim hem de hattat idi. Babası Şeyh Şerefeddîn (1768-1812) ise âlim bir zattır ve Enârî Dergâhı şeyhliği yapmış, 1810 senesinde 250 dervişiyle birlikte gönüllü olarak Rusya muharebesine katılmış ve gazilik rütbesine erişmiştir. Mehmed Fahreddîn'in hayatı ve tahsili ile ilgili yeterli bilgi bulunmuyor. Gazzî-zâde Şeyh Abdullatîf'in kızı Seyyide Hüsniye Hanım ile evlendiği ve hiç çocuğunun olmadığı biliniyor. 1812 yılında babasının ölümü üzerine Enârî Dergâhı şeyhi olan Mehmed Fahreddîn bu görevini 45 yıl sürdürdü. Tedavi için Çekirge'de bulunduğu sırada 1855 yılında vefat etti. Cenazesi Enârî Dergâhı'na getirilerek dedesi ve babasının civarında defnedilmiştir.

Bilinen tek eseri Gülzâr-ı İrfân'dır. Bu eserde Bursa'da yetişen önemli kimselerin hayatları yer almaktadır. Bursa vefeyatnameleri arasında en geniş hacim ve muhtevaya sahip bulunan bir eserdir. 360 sayfa kadardır. Mehmed Fahreddîn bu eseri Sultan Abdülmecîd namına tertip etmiş ve Bursa'yı teşriflerinde kendisine takdim etmiştir. Kitabının arkasına yazdığı bir takrizde Abdülmecîd'den viran olan tekkesinin tamirini istemiştir. Bunun üzerine dergâhı onarılmış ve kendisi de kayd-ı hayat şartıyla 500 kuruş atiyye ile taltif olunmuştur. 10 ravza ve 8 tabakaya ayrılmış olan eserde her sınıf ayrı ayrı ele alınmış, dergâhların seccade-nişînleri de biribirinin ardı sıra ölüm tarihleri itibariyle verilmiştir. Ravzalarda padişahlar, şehzâdeler, vezirler ve ümera, veliler ve hankah sahibi şeyhler, valiler, alimler ve müderrisler, abdallar ve meczuplar, dersiamlar, dedeler, diğer bazı zevat ve hatime yer almaktadır. Tabakalarda ise şeyhülislamlar, zaviye şeyhleri, hulefâ-i kirâm-ı tarîk-i aliyye, vaizler, imamlar ve hatipler, musikişinaslar, şairler bulunmaktadır.

Kaynakça

Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: Asa Kitabevi.

Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul.

Levend, Agah Sırrı (1984). Türk Edebiyatı Tarihi. C. I. Ankara: TTK Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 01.04.2014
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Huldî Mustafa Efendi (Gülzâr-ı İrfan'ın Şairler Bölümünden):

"Müşâbih-i huld-i berîn olan mahrûsa-i Burûsa'da Manâstır Mahallesi'nde sâha-i zuhûra karîn ve atebe-i ulemâ-i asrına tahsîl-i ilm ü kemâl içün vâzı'-ı cebîn olup tahsîl-i ulûm u ma'ârif ve nazm u nesre evkâtını sârif oldukda hâl-i pesendîde-hisâli Molla Ahmedzâde Mehmed Efendi'den ve Uryânî Ali Efendi nâm fuzalâdan telemmüz ve süfre-i ifâdelerinden tenâvül ü telezzüz edip ba'de ikmâli'l-fünûn Sultân Orhan imâret-i âmiresinde meşîhat ve muhâsebe kaleminde kitâbet hidmeti ile imrâr-ı vakt ü sâ'at üzere iken bin yüz otuz sekiz sâlinde zehârif-i dünyâdan rû-gerdân ve âlâyiş-i mâ-sivâdan dest-efşân olup Pınarbaşı'nda Mevlevîhâne hizasında bir mahall-i mürtefi'de defîn ve der-âgûş-ı havrâ-yı huld-ı berîndir. Mevlânâ-yı mezbûr ehl-i kelem-i hoş-nüvîs hattı gibi nazm u nesri dahi pâk u nefîs tarîk-külfet ü nîgû sûret ekseriyyâ kütüb-i tevârîh-i selef mütâla'asında olup şîrîn sohbet ü müşâ'are ve yegâne-i erbâb-ı nedâmet ü müsâhere idi".

(Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: Asa Kitabevi. 376.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SAFÎd. ? - ö. 1485/86Doğum YeriGörüntüle
2SA’ÎD, Babaefendi-zâde Şeyh Mehmed Sa’îd Efendid. ? - ö. 1871Doğum YeriGörüntüle
3İbrahim Balaband. 1921 - ö. 9 Haziran 2019Doğum YeriGörüntüle
4SADULLAH İZZET, Müderris-zâded. 1792 - ö. 1855Doğum YılıGörüntüle
5SÂMÎ, Abdurrahman Paşad. 1792 - ö. 1881Doğum YılıGörüntüle
6NEVRÛZ BİN ÎSÂd. 1792 - ö. 1860Doğum YılıGörüntüle
7ABDURRAHMAN, Hürüoğlu Abdurrahmand. 1803-1804? - ö. 1853-1855?Ölüm YılıGörüntüle
8ŞEM’Î, Mehmed Efendid. ? - ö. 1855-56Ölüm YılıGörüntüle
9FÂ'İK, Süleymân Fâ'ik Efendi, Bağdatlıd. 1815 - ö. 1855 ds.Ölüm YılıGörüntüle
10Murat Yalçınd. 24 Mart 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SÂLİK, Halild. ? - ö. 1625-26 veya 1722-23MeslekGörüntüle
12Fazıl Hayati Çorbacıoğlud. 1925 - ö. 31 Ocak 1990MeslekGörüntüle
13CÂMİ'Îd. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ÂSIM, Küçük Filibeli-zâded. 1856 - ö. 1904Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ALİ GÂLİB EFENDİd. ? - ö. 1844Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16VEDÂ’Î, Mehmed Vedâ’î Efendid. ? - ö. 1568\'de sağMadde AdıGörüntüle
17GULÂMÎ, Mehmed Gulâmî Efendid. ? - ö. 1544Madde AdıGörüntüle
18EMÎNÎ, Alaybeyi-zâde Mekkî Mehmed Emîn Efendid. 1611-12 - ö. Haziran-Temmuz 1680Madde AdıGörüntüle