Madde Detay

1792 yılında Bursa'da doğdu. Şeyh Seyyid Ahmed Şerefeddîn Efendi'nin oğludur. Dedesi Şeyh Seyyid Mehmed Bedreddîn'dir. Büyük dedesi Mehmed Sadreddîn (1704-1781) Celvetî şeyhi İsmail Hakkı Bursevî'nin ilim meclislerinde bulunmuş, meşhur mutasavvıf Niyâzî-i Mısrî'nin halifesi Ahmed-i Gazzî'ye intisap ederek icazet almış, Bursa Enârî Dergâhı şeyhi olmuş 30 seneye yakın bu görevi yürütmüştür. Bundan dolayı Mehmed Fahreddîn, Narlı veya Enarlı Şeyhi-zâde sanıyla tanındı. Dedesi Mehmed Bedreddîn hem âlim hem de hattat idi. Babası Şeyh Şerefeddîn (1768-1812) ise âlim bir zattır ve Enârî Dergâhı şeyhliği yapmış, 1810 senesinde 250 dervişiyle birlikte gönüllü olarak Rusya muharebesine katılmış ve gazilik rütbesine erişmiştir. Mehmed Fahreddîn'in hayatı ve tahsili ile ilgili yeterli bilgi bulunmuyor. Gazzî-zâde Şeyh Abdullatîf'in kızı Seyyide Hüsniye Hanım ile evlendiği ve hiç çocuğunun olmadığı biliniyor. 1812 yılında babasının ölümü üzerine Enârî Dergâhı şeyhi olan Mehmed Fahreddîn bu görevini 45 yıl sürdürdü. Tedavi için Çekirge'de bulunduğu sırada 1855 yılında vefat etti. Cenazesi Enârî Dergâhı'na getirilerek dedesi ve babasının civarında defnedilmiştir.

Bilinen tek eseri Gülzâr-ı İrfân'dır. Bu eserde Bursa'da yetişen önemli kimselerin hayatları yer almaktadır. Bursa vefeyatnameleri arasında en geniş hacim ve muhtevaya sahip bulunan bir eserdir. 360 sayfa kadardır. Mehmed Fahreddîn bu eseri Sultan Abdülmecîd namına tertip etmiş ve Bursa'yı teşriflerinde kendisine takdim etmiştir. Kitabının arkasına yazdığı bir takrizde Abdülmecîd'den viran olan tekkesinin tamirini istemiştir. Bunun üzerine dergâhı onarılmış ve kendisi de kayd-ı hayat şartıyla 500 kuruş atiyye ile taltif olunmuştur. 10 ravza ve 8 tabakaya ayrılmış olan eserde her sınıf ayrı ayrı ele alınmış, dergâhların seccade-nişînleri de biribirinin ardı sıra ölüm tarihleri itibariyle verilmiştir. Ravzalarda padişahlar, şehzâdeler, vezirler ve ümera, veliler ve hankah sahibi şeyhler, valiler, alimler ve müderrisler, abdallar ve meczuplar, dersiamlar, dedeler, diğer bazı zevat ve hatime yer almaktadır. Tabakalarda ise şeyhülislamlar, zaviye şeyhleri, hulefâ-i kirâm-ı tarîk-i aliyye, vaizler, imamlar ve hatipler, musikişinaslar, şairler bulunmaktadır.

Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: Asa Kitabevi.

Babinger, Franz (2000). Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri. çev. Coşkun Üçok. Ankara: KB Yay.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul.

Levend, Agah Sırrı (1984). Türk Edebiyatı Tarihi. C. I. Ankara: TTK Yay.

Huldî Mustafa Efendi (Gülzâr-ı İrfan'ın Şairler Bölümünden):

"Müşâbih-i huld-i berîn olan mahrûsa-i Burûsa'da Manâstır Mahallesi'nde sâha-i zuhûra karîn ve atebe-i ulemâ-i asrına tahsîl-i ilm ü kemâl içün vâzı'-ı cebîn olup tahsîl-i ulûm u ma'ârif ve nazm u nesre evkâtını sârif oldukda hâl-i pesendîde-hisâli Molla Ahmedzâde Mehmed Efendi'den ve Uryânî Ali Efendi nâm fuzalâdan telemmüz ve süfre-i ifâdelerinden tenâvül ü telezzüz edip ba'de ikmâli'l-fünûn Sultân Orhan imâret-i âmiresinde meşîhat ve muhâsebe kaleminde kitâbet hidmeti ile imrâr-ı vakt ü sâ'at üzere iken bin yüz otuz sekiz sâlinde zehârif-i dünyâdan rû-gerdân ve âlâyiş-i mâ-sivâdan dest-efşân olup Pınarbaşı'nda Mevlevîhâne hizasında bir mahall-i mürtefi'de defîn ve der-âgûş-ı havrâ-yı huld-ı berîndir. Mevlânâ-yı mezbûr ehl-i kelem-i hoş-nüvîs hattı gibi nazm u nesri dahi pâk u nefîs tarîk-külfet ü nîgû sûret ekseriyyâ kütüb-i tevârîh-i selef mütâla'asında olup şîrîn sohbet ü müşâ'are ve yegâne-i erbâb-ı nedâmet ü müsâhere idi".

(Atlansoy, Kadir (1998). Bursa Şairleri, Bursa Vefeyatnamelerindeki Şairlerin Biyografileri. Bursa: Asa Kitabevi. 376.)