MUSA, Musa Kargın

(d. 1966 / ö. -)
âşık, memur
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Musa Kargın, 1966 yılında Diyarbakır merkeze bağlı Büyükkadı köyünde dünyaya gelmiştir. Büyükkadı, yöredeki Alevi inancına mensup Türkmen köylerindendir. Musa Kargın’ın nüfusa kaydı iki yıl geç yapıldığından doğum tarihi resmiyette 1968 olarak kayda geçmiştir. Babası Dede Garkın Ocağı dedelerinden Feyzi Baba’dır. Annesi ise yine Dede Garkın Ocağı dedelerinden Haydar Dede’nin kızı Sultan’dır. İlkokulu Büyükkadı köyünde okuyan Musa Dede, ortaokulu Diyarbakır merkezde Ali Emîrî Ortaokulunda; liseyi ise Diyarbakır Ticaret Endüstri Meslek lisesinde tamamlamıştır. 1993 tarihinde evlenerek Diyarbakır merkeze yerleşmiş ve burada devlet memuru olarak çalışmaya başlamıştır. Eşi, İmam Zeynel Abidin Ocağı evlatlarından Bismil’e bağlı Darlı (Ulutürk) köyünden Ali Dede’nin kızı Sultan’dır (Akın 2011: 184). Hâlen Diyarbakır’da yaşayan ve bir kamu dairesinde devlet memuru olarak görev yapan Musa Kargın’ın bir erkek çocuğu vardır. Son on yıldır yörede Dede Garkın Ocağı dedesi olarak cemleri yöneten Musa Kargın, kendi şiirlerinin yanı sıra, yöredeki cem ritüellerinde icra edilen deyiş, nefes, düvaz imam, tevhid, mersiye, miraçnâme, semah gibi manzum metinler, cem duaları ve yöresel gülbenklere yer verdiği birkaç erkân defteri ile mensubu olduğu Dede Garkın Ocağı’na ait iki adet şecerenâme ve bir adet “Maktel-i Hüseyin” yazmasını şahsi arşivinde bugüne kadar muhafaza etmiştir. Musa Kargın, çocukluk yıllarını, Dede Garkın Ocağı mensubu bir Alevi dedesi olan büyük babası Mustafa Dede’nin dizi dibinde geçirmiştir. Kendi deyimiyle Alevî-Bektaşî edep ve erkânını büyük ölçüde öğrendiği Mustafa Dede’den oldukça etkilenmiştir. Çocukluk yıllarından itibaren Mustafa Dede’nin Muharrem aylarında okuduğu maktelleri dinlemiş, onun yönettiği Cuma Akşamı Cemi, Bayram Cemi, Mihman Cemi, Görgü Cemi ve Kuşanma/İrşat Cemi gibi ritüellere iştirak etmiştir (Akın 2011: 184).

Çocukluk yıllarında saz çalmaya merak saran Musa, ilkokul beşinci sınıfa giderken (11-12 yaşlarındayken) ağabeyi İbrahim’in divan sazıyla saz çalmayı öğrenmeye başlamıştır. Kendisi solak olduğu için sağ akortlu bu divan sazında, saz çalmayı öğrenmesi hayli güç olmuş, sonunda sağ eliyle saz çalmayı öğrenmek zorunda kalmıştır. Musa Kargın ilk şiirini yirmi yaşında askere gitmeden hemen önce kaleme almıştır. Küçük yaşlarından itibaren cemlerin içerisinde büyüyen Musa Kargın, dedesi Mustafa dışında, kendi yöresinden yine Dede Garkın Ocağı dedelerinden olan Ali Ağa’nın söylediği Alevi-Bektaşi âşıklara ve şairlere ait usta malı deyişlerden ve onun icra tarzından çok etkilenmiştir. Yine bu cemlerde icra edilen Seyyid Nesimî, Fuzulî, Viranî, Yeminî, Şah Hatayî, Pir Sultan Abdal ve Kul Himmet gibi önde gelen Alevi inancına mensup âşıkların şiirleri onun âşıklığa ve zâkirliğe yönelmesinde oldukça etkili olmuştur (Akın 2011: 185).

Şiirlerinin büyük çoğunluğu düvaz imam ve deyişlerden oluşan Musa Dede, daha önce de belirttiğimiz gibi büyük ölçüde Alevî-Bektaşî âşıklarından ve şairlerinden etkilenmiştir. Şiirlerinde beşeri konuları oldukça az işleyen âşık, daha ziyade Alevî-Bektaşî inancı etrafında şekillenen konulara yer vermiştir. Musa Dede, şiirlerini 8’li ve 11’li hece ölçüleriyle kaleme almıştır. Musa Dede’nin şiirlerinde konu çeşitliliği yöredeki diğer âşıklara göre daha azdır. Genelde şiirleri Alevî-Bektaşî inancı üzerinde yoğunlaşmıştır. Allah-Muhammed-Ali üçlemesi, yol ulularının methi ve onlardan medet-himmet isteme, Ehlibeyt, On İki İmam sevgisi ve Kerbelâ olayı şiirlerinde yer verdiği konuların başında gelmiştir (Akın 2011: 186-187).

Kaynakça

Akın, Bülent (2011). Diyarbakırlı Türkmen Alevi Âşıklar. Köln: Önel Verlag.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. BÜLENT AKIN
Yayın Tarihi: 03.01.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÂHÛ BABA, Ali, Karaoğlud. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2CÂZİB, Surreemîni-zâde Halîl Câzibd. 1834 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3AĞALAR MİKAYILOVd. 1913 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Demirhan Kadıoğlud. 20 Aralık 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5MENSUBÎ, Dilaver Eroğlud. 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Metin Turand. 10 Ocak 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7RUHANİ, İosep-Mose Beridzed. ? - ö. 1857 ?MeslekGörüntüle
8ZÜBEYDE SUNGUROĞLUd. 28.10.1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
9SEYYİD FİGÂNÎd. 1884 - ö. 1929MeslekGörüntüle
10HACI ŞAHİNd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MUHLİSÎ, Alid. 1880\\\'ler - ö. 1950\\\'lerAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12CEYHAN, Rukiye Özdemird. 1931 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13FEYZULLÂH, Kevâkibî-zâde Feyzullâh Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14NEDÎM, İbrâhimd. ? - ö. Şubat-Mart 1776Madde AdıGörüntüle
15AHMED FAKÎHd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle