Madde Detay

1242/1826 yılında İşkodra'da doğdu. Asıl adı Hasan Hakkı'dır. Şeyhülharem İşkodralı Vezir Mustafa Şerîfî Paşa'nın oğludur. 1829 yılında üç yaşında iken rütbe-i mîr-i mîrânî tevcih olundu. Babası yirmi yıl süren İşkodra valiliğinden İstanbul'a çağrılınca Hasan Hakkı babasıyla birlikte İstanbul'a geldi. Öğrenimini tamamladıktan sonra 1846 senesinde kendi isteği üzerine mîr-i mirânlık rütbesi yarbaylık rütbesine değiştirilerek Sadâret Mektûbî kalemine memur edildi. 1861 senesinde Midilli, 1863'te Rodos kaymakamlıklarına; sonra sırasıyla Hayfa, Biga, Varna, Kütahya, İzmit, Hersek, Filibe, Yenipazar; 1876 yılında rütbe-i bâlâ ile Mamuretülaziz/Elazığ mutasarrıflıklarına; 1877 senesinde vezir rütbesiyle Van, sonra Selanik valiliklerine, Umûr-ı Nâfi'a Komisyonu üyeliğine ve ilki 1888 ikincisi 1894'te iki defa Halep valiliğine tayin edildi. Kifayetsizliği sebep gösterilerek Halep valiliğinden azlolundu. İstanbul'a geldi ve 1313/1896 yılında İstanbul'da vefat etti. Kabri Ebû Eyyûb-ı Ensârî Hazretleri'nin türbesi yakınındadır.

Muhtelif tarihlerde I. Rütbe Osmânî ve Mecîdî nişanlarını, imtiyaz nişanının altın ve gümüş madalyalarını, İran hükümetinin I. Rütbe Şîr ü Hurşîd ve Papa'nın I. Rütbe Pi Nöf nişanlarını kazandı. Hayatı boyunca hiç evlenmemişti, bekâr yaşar ve kadınlardan kaçardı. Vaktiyle kendisine saraydan bir sultan bile teklif olunmuş fakat kabul etmemişti.

Hakkı Paşa'nın ailesi ülkemizin pek çok kitaba sahip soylu ailelerindendi. Kitaplarının arkasında "Hasan Hakkî-i Mevlevî" imzası vardır (İnal 1988: 488). Pederinin Konya valiliğinde bulunduğu esnada Hemdem Çelebi Efendi'den inabet almış, İstanbul'a döndüğünde Galata Mevlevîhânesi şeyhi Kudretullah Efendi'den inabetini yenilemiştir. Daha sonra Safvet Çelebi Efendi tarafından hilâfet-i Mevleviyye verilmiş ve destâr-ı gîsûdâr ile süslü sikke gönderilmiştir. Hazret-i Mevlânâ'nın Dîvân'ı ile Mesnevî'sini yanından ayırmaz daima onları mütâlaa ederdi (İnal 1988: 488, 487). İbnü'l-Emin'e göre asil, müstakim, edebiyata ve tasavvufa; Arap, Acem, Fransız, Arnavud lisanlarına vakıf; boyu kısa vücudu küçük idi (İnal 1988: 488, 487). Ali Kemal Bey Ömrüm adlı hatıratında Hasan Hakkı Paşa'dan fevkalade namuslu, rüşvet ve rüşvetçiden uzak, zühd ve takvâ ehli, Mevlânâ hayranı bir şahıs olarak bahseder. Padişaha gayet bağlı olmasına ve diğer faziletlerine rağmen bir sızıltı çıkarmadan idareyi döndürmeyi gaye edinmesi de onu sıradan bir vali yapmıştır (İnal 1988: 488, 489).

Hasan Hakkı Paşa'nın bir mürettep Dîvân'ı olduğundan bahsediliyorsa da bu Dîvân ele geçmemiştir. İbnü'l-Emin'in kütüphanesinde Hakkı Paşa'nın kendi el yazısıyla yazılmış bir mecmuada pek çok şiiri vardır. Fatîn'e göre ise "bir şâ'ir-i pâkîze-edâ olup Dîvânçe olacak mikdâr eş'âr-ı belâgat-şi'ârı ve haylice tevârîh-i fesâhat-disârı vardır" (1271: 66, 67). Şiirlerine örnek Son Asır Türk Şairleri'nde ve Fatîn Tezkiresi'ndedir.

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l‑Eş‘âr. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emİn Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2004). "Hakkı Paşa". C. IV. Ankara: AKM Yay.

Ünal, Ayhan Afşin (hz.) (2008). Mehmed Zeki Pakalın-Sicill-i Osmânî Zeyli. "Hasan Paşa". Ankara: TTK Yay.

Gazel

Sâkî ne dem ki bâde-i nahvetle mest olur

Uşşâk-ı hûn-feşânı o dem mey-perest olur

Hüsn-i nüvâziş ile kabûl etmez iltiyâm

Seng-i girân-ı ta'n ile dil ki şikest olur

Kem-kadr gâh mesned-i izzetde ser-firâz

Gâhî bülend-mertebe zilletde pest olur

Erbâb-ı mânsıbın hele ahvâlin anladım

Ma'zûl olunca ekseri mescid-nişest olur

Câm-ı mey-i mahabbetle zinde-dil olan

Hakkî sakarda olsa da mest-i elest olur

Gazel

Demlenür her dem hevâ-yı aşk ile dîvâne ney

Neyle seyr et arz eder sûz-ı dilin cânâne ney

Bülbül-i nâliş-geri hâmûş eder gülzârda

Başlayınca nağme-i dil-sûz ile efgâna ney

Dem urur her dem makâm-ı âlem-i lâhûtdan

Râz-ı aşkın perdesin keşf eylemez nâdâna ney

Sînesi sûzân dili pür-dâğ muhrik nâlesi

Gûyiyâ aşk ile yandı âteş-i hicrâna ney

Nâvek-i dil-dûz-ı çeşm-i ney-zen-i mahbûbdan

Şerhalar çekmiş ser-â-pâ sîne-i sûzâna ney

Başka bir hâlet verir ser-mest-i bezm-i vahdete

Neş'e-bahşâ-yı safâdır meclis-i rindâna ney

Bende-i Mollâ-yı Rûm'um çok mudur Hakkî eger

Her nefes dem-sâz olursa bu dil-i nâlâna ney

(İnal, İbnü'l-Emİn Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay. 489.)