Madde Detay

Bakü’nün (Şamahı) Gökçay kazasının Zerdâb köyünde doğdu. iİk öğrenimine Zerdâb Medresesi’nde başladı,1852’de Şamahı Rus-Tatar mektebini üstün başarı ile bitirdi.1858'de Tiflis’teki I.Tiflis Jimnası’nın beşinci sınıfına kaydedildi. 1865 yılında Moskova Üniversitesi Fizik-Matematik Fakültesi’nden mezun oldu.

Tiflis Borçalı Mejevoya Palata (Toprak Komisyonu) İdaresi’nde çalıştı,Kuba şehri mahkemesinde kâtiplik yaptı. Şamahı’da Halk Mahkemesinde dava vekilliği yaptı. Necef Bey Vezirof’la Mirza Feth Ali Ahundzâde’nin Sergüzeşt-i Vezîr-i Hân-ı Lenkeran adlı komedisini sahneye koyarak, Azerbaycan tiyatrosunun temelini attı.

Azerbaycan’dan ve öğrencilerinden uzaklaştırılmak için,1878’de Kırım yakınlarındaki Yekaterinodar (Krasnodar) Lisesi’ne tayin edildi ancak Hesen Bey Kırım’a gitmedi ve istifa edip ailesiyle birlikte Zerdâb köyüne dönmek zorunda kaldı.

Bakü şehir meclisine üyeliği sırasında Bakü ve civarındaki köy okullarının yönetimini üstlendi. Neriman Nerimanof’la birlikte 1906’da Bakü’de toplanmasında büyük rol oynadığı Azerbaycan Muallimleri I. Kurultayı’nın başkanlığına seçildi.

28 Kasım 1907’de bir felç geçirdikten sonra vefat eden Hasan Beyin mezarı daha sonra Bakü’de kurulan Fahrî Hıyâbân’a nakledilmiştir.

Azerbaycanlı gazeteci-yazar Hesen Bey Melikzâde Zerdâbî, Rusya’da ilk Türkçe gazeteyi çıkarmayı başaran, gazeteci yazardır 3 Ağustos 1875’te Rusya’da neşredilen ilk Türkçe gazete olan iki ayda bir yayınlanan (400 adet basılan) Ekinçi’yi çıkarmayı başardı. Gazete, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Türkiye lehine yayın yaptığı gerekçesiyle, 11 Ekim 1877 tarihinde kapatıldı. 1975 yılında on iki, 1976 yılında yirmi dört ve 1977 yılında da yirmi sayı olmak üzere toplam elli altı sayı çıkabilen Ekinçi, düşük tirajına rağmen, bütün Rusya Türklüğü tarafından büyük bir ilgiyle takip edildi; sadece Kafkasya’da değil, Kırım ve İdil-Ural bölgelerinde de etkili oldu.

Tiflis’te çıkan Kavkaz, Novoye Obozreniye, Ziyâ, Ziyâ-yı Kavkaz ve Bakü’de yayımlanan Kaspi gibi gazete ve dergilerde makaleler yayımladı. 1896'da Bakü’ye dönen Hesen Bey, sosyal amaçlı bazı derneklerde görev aldı. Yazılarını, Kafkasya Türklüğü’nün bu yıllarda Rusça neşredilen Kaspi gazetesinde yayımlamaya başladı.