Madde Detay
SOFU-ZÂDE MEHMED TEVFÎK EFENDİ
(d. 1290/1873 - ö. ?/1960)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Mehmed
Tevfîk Efendi, 1290/1873 yılında Kastamonu’da dünyaya gelmiştir. Hafız Abdullah
Sıdkı Efendi’nin oğludur. Şair, Hoca Tevfîk, Hoca Tevfîk Efendi ve Sofuzade
Hoca Tevfîk adları ile tanınmış, soy isim kanunundan sonra Safoğlu soyadını almıştır.
Şiirlerinde Tevfîk mahlasını kullanmıştır. Mehmed
Tevfîk, eğitime Kastamonu Rüşdiye’sinde başlamış burayı bitirdikten sonra
Balıklı-zâde Ahmed Mâhir Efendi’den 1313/1895 yılında icazet almış bu sırada
Arapça ve Farsçayı ileri derecede öğrenmiştir. Şair, babasının vefatından sonra
ticarete atılmış bir yandan da ilmi ve edebi çalışmalarına devam etmiştir. Mehmed
Tevfîk, Kastamonu Pirinç Pazarı Mescidi’nde on altı yıl tefsir dersleri vermiş
ve Buhârî okutmuştur. 1906 yılında Kastamonu Sanat Mektebi’ne müdür olmuş bu
görevi dört yıl sürdürmüştür. Şair, Kastamonu’da Zafer adında bir gazete
çıkartmıştır.
Mehmed
Tevfîk Efendi, Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı yıllarında Kastamonu’da çeşitli
politik görevlerde bulunmuştur. Şair, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra hacca gitmiş daha
sonra politikadan uzaklaşarak ticaret hayatına devam ederek uzun yıllar demir
tüccarlığı yapmıştır. Şair, Dârü’l-hilâfe Medresesi’nde mantık, felsefe, dinler
tarihi, usûl-i münazara ve muhâdara dersleri okutmuştur. Mevlevî Dergâhı’nda da
beş yıl Mesnevî okutmuştur. Mehmed Tevfîk Efendi 16 Nisan 1960 tarihinde
vefat etmiştir.
Eserleri:
1.Hulviyyât:
Mehmed Tevfîk Efendi’nin şiirlerinin bazılarının yer aldığı mecmuadır. Şair
1306/1888-1328/1910 yılları arasında yazdığı şiirleri bu eserinde toplamıştır.
Eser, 1328/1910 yılında Kastamonu Vilayet Matbaası’nda basılmıştır.
2.
Beyânü’l-Hak ve el-Medâris Mecmûaları’nda çıkan Yazıları: Yazarın
adı geçen dergilerde otuz civarında makalesi bulunmaktadır. Yazılar dinî
içeriklidir.
3.
Mevlânâ’nın Yüz Rübâîsinin Şerh ve İzahları: Rubâiyyât-ı Mevlânâ olarak
da bilinen eserin bugün nüshası elde değildir.
4.
Kendi el yazısı ile yazılmış gayrı matbu dokuz adet şiir defteri: Aziz
Demircioğlu’nda bulunan bu defterler hakkında Abdülkerim Abdülkadiroğlu bilgi
vermiştir(1997:358). Buna göre defterlerde 1928-1943 yılları arasında yazılmış
şiirler yer almaktadır. Şiirlerin hemen hepsinden sonra aylı günlü tarihler
yazılmıştır. Şairin hemen hemen her gün bir şiir yazdığı görülmüştür. Şiirlerde gündelik hayata dair şiirler de yer
almaktadır(1997:358).
5.
Vahdet-i Vücûda ve ahlaka dair iki eseri: Son Asır Türk Şairleri’nde
varlığı bildirilen( İnal 1969 :1893) bu eserlerin nüshası kayıptır.
Şair,
hayatının büyük bir bölümünü 20.yüzyılda yaşamış olmasına rağmen Divan şiiri
tarzında şiir yazmayı tercih etmiştir. Mehmed Tevfîk, Divan şiirin önemli
şairlerinden Fuzûlî, Nâbî, Nedîm, Şeyh Gâlib gibi şairlere nazireler yazmıştır.
Şiirlerinde
daha çok dinî konulara yer veren şair sosyal hayattan güncel konuları da işlemiştir.
Kaynakça
Abdulkadiroğlu,
Abdülkerim(1997). “Sofuzâde Mehmed Tevfik Efendi ve Şiirleri”. Kültürümüzden
Esintiler. Ankara: Akademi Dağıtım Kitabevi. 354-379.
Abdulkadiroğlu,
Abdülkerim(1997). “Divan Şiirinde Aktüalite Sofuzâde’nin On İki Manzumesi”. Kültürümüzden
Esintiler. Ankara: Akademi Dağıtım Kitabevi. 42-54.
İbnülemin
Mahmud Kemâl(1969). Son Asır Türk
Şairleri. C.4. MEB Yay., İstanbul.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Dîvân Şâirlerinin Muhtasar
Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 133.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: Dr. Bilal GüzelYayın Tarihi: Güncelleme Tarihi: 14.09.2022Eserlerinden Örnekler
NİSVÂN-I MİLLETE ÂRIZ OLAN MODA HAKKINDA
Pek fenâ oynadı endâmını sûrette moda
Çehrede başta dudaklarda kıyâfette moda
Saçta tırnakta bacaklarda ayaklarda bile
Kalçada belde omuzlardaki aprette moda
Nedir ol yaz günü boynundaki tilki derisi
Bu mudur ey budala vakt-i harârette moda
Her evin bir günü var etmek için toplantı
Gelmede gitmede sohbette ziyârette moda
Günün ahvâline bin türlü yalan ekleyerek
Taşımak evden eve oldu siyâsette moda
Hele ısmarladığa karşı kırık lâf u edâ
Kapı ardındaki taltîf ü selâmette moda
Bir takım züppe biçim rengi cihân maskarası
Arıyor zannedilir la’net ü şöhrette moda
Gâh yelpâzeli gâh(îce) kesik kıvrılma
Saçın üstünde olan cürm ü cinâyette moda
Kimseye benzememek illet-i akliyesidir
Oturup söylemede gezmede zîynette moda
Dizilip yolda gezerken gülerek söylenerek
Takılıp kol kola i’lân-ı rezâlette moda
Örtünüp sakladığı her aralıktan görünür
Her açık gözlülere ince işârette moda
Aç gezer süslü gezer son moda islarpinler
Böyledir âdet-i zîbâ-yı sefâlette moda
Seyredip züppelerin şekl ü kıyâfetlerini
Sanırım kaldı te’essüf dolu hayrette moda
Ettiler doğrusu rüsvây bu suretler ile
Modayı geldi moda gitti felakette moda
Oldu envâ’ı belirsiz modanın şöyle ki bak
Hiddetinden bu biçimsizlere la’nette moda (Abdülkadiroğlu 1997: 54)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: Güncelleme Tarihi: 14.09.2022Eserlerinden Örnekler
NİSVÂN-I MİLLETE ÂRIZ OLAN MODA HAKKINDA
Pek fenâ oynadı endâmını sûrette moda
Çehrede başta dudaklarda kıyâfette moda
Saçta tırnakta bacaklarda ayaklarda bile
Kalçada belde omuzlardaki aprette moda
Nedir ol yaz günü boynundaki tilki derisi
Bu mudur ey budala vakt-i harârette moda
Her evin bir günü var etmek için toplantı
Gelmede gitmede sohbette ziyârette moda
Günün ahvâline bin türlü yalan ekleyerek
Taşımak evden eve oldu siyâsette moda
Hele ısmarladığa karşı kırık lâf u edâ
Kapı ardındaki taltîf ü selâmette moda
Bir takım züppe biçim rengi cihân maskarası
Arıyor zannedilir la’net ü şöhrette moda
Gâh yelpâzeli gâh(îce) kesik kıvrılma
Saçın üstünde olan cürm ü cinâyette moda
Kimseye benzememek illet-i akliyesidir
Oturup söylemede gezmede zîynette moda
Dizilip yolda gezerken gülerek söylenerek
Takılıp kol kola i’lân-ı rezâlette moda
Örtünüp sakladığı her aralıktan görünür
Her açık gözlülere ince işârette moda
Aç gezer süslü gezer son moda islarpinler
Böyledir âdet-i zîbâ-yı sefâlette moda
Seyredip züppelerin şekl ü kıyâfetlerini
Sanırım kaldı te’essüf dolu hayrette moda
Ettiler doğrusu rüsvây bu suretler ile
Modayı geldi moda gitti felakette moda
Oldu envâ’ı belirsiz modanın şöyle ki bak
Hiddetinden bu biçimsizlere la’nette moda (Abdülkadiroğlu 1997: 54)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 14.09.2022Eserlerinden Örnekler
NİSVÂN-I MİLLETE ÂRIZ OLAN MODA HAKKINDA
Pek fenâ oynadı endâmını sûrette moda
Çehrede başta dudaklarda kıyâfette moda
Saçta tırnakta bacaklarda ayaklarda bile
Kalçada belde omuzlardaki aprette moda
Nedir ol yaz günü boynundaki tilki derisi
Bu mudur ey budala vakt-i harârette moda
Her evin bir günü var etmek için toplantı
Gelmede gitmede sohbette ziyârette moda
Günün ahvâline bin türlü yalan ekleyerek
Taşımak evden eve oldu siyâsette moda
Hele ısmarladığa karşı kırık lâf u edâ
Kapı ardındaki taltîf ü selâmette moda
Bir takım züppe biçim rengi cihân maskarası
Arıyor zannedilir la’net ü şöhrette moda
Gâh yelpâzeli gâh(îce) kesik kıvrılma
Saçın üstünde olan cürm ü cinâyette moda
Kimseye benzememek illet-i akliyesidir
Oturup söylemede gezmede zîynette moda
Dizilip yolda gezerken gülerek söylenerek
Takılıp kol kola i’lân-ı rezâlette moda
Örtünüp sakladığı her aralıktan görünür
Her açık gözlülere ince işârette moda
Aç gezer süslü gezer son moda islarpinler
Böyledir âdet-i zîbâ-yı sefâlette moda
Seyredip züppelerin şekl ü kıyâfetlerini
Sanırım kaldı te’essüf dolu hayrette moda
Ettiler doğrusu rüsvây bu suretler ile
Modayı geldi moda gitti felakette moda
Oldu envâ’ı belirsiz modanın şöyle ki bak
Hiddetinden bu biçimsizlere la’nette moda (Abdülkadiroğlu 1997: 54)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
NİSVÂN-I MİLLETE ÂRIZ OLAN MODA HAKKINDA
Pek fenâ oynadı endâmını sûrette moda
Çehrede başta dudaklarda kıyâfette moda
Saçta tırnakta bacaklarda ayaklarda bile
Kalçada belde omuzlardaki aprette moda
Nedir ol yaz günü boynundaki tilki derisi
Bu mudur ey budala vakt-i harârette moda
Her evin bir günü var etmek için toplantı
Gelmede gitmede sohbette ziyârette moda
Günün ahvâline bin türlü yalan ekleyerek
Taşımak evden eve oldu siyâsette moda
Hele ısmarladığa karşı kırık lâf u edâ
Kapı ardındaki taltîf ü selâmette moda
Bir takım züppe biçim rengi cihân maskarası
Arıyor zannedilir la’net ü şöhrette moda
Gâh yelpâzeli gâh(îce) kesik kıvrılma
Saçın üstünde olan cürm ü cinâyette moda
Kimseye benzememek illet-i akliyesidir
Oturup söylemede gezmede zîynette moda
Dizilip yolda gezerken gülerek söylenerek
Takılıp kol kola i’lân-ı rezâlette moda
Örtünüp sakladığı her aralıktan görünür
Her açık gözlülere ince işârette moda
Aç gezer süslü gezer son moda islarpinler
Böyledir âdet-i zîbâ-yı sefâlette moda
Seyredip züppelerin şekl ü kıyâfetlerini
Sanırım kaldı te’essüf dolu hayrette moda
Ettiler doğrusu rüsvây bu suretler ile
Modayı geldi moda gitti felakette moda
Oldu envâ’ı belirsiz modanın şöyle ki bak
Hiddetinden bu biçimsizlere la’nette moda (Abdülkadiroğlu 1997: 54)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Özdilek Erdem | d. 27 Nisan 1933 - ö. 14 Nisan 1999 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Vefa Taşdelen | d. 25 Eylül 1966 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HASAN | d. 1865 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | İbrahim Aşkî Tanık | d. 1873 - ö. 25 Ocak 1977 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ZÜLÂLÎ, Yusuf Kökten | d. 1873 - ö. 18.12.1956 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | AVNÎ, Avni Konuk | d. 1873 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | TURAN/ÖMER TURAN/HACI BAYRAM, Ömer Turan Eyüboğlu | d. 1927 - ö. 15.06.1960 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Asım İsmet Kültür | d. 1898 - ö. 5 Eylül 1960 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Selahattin Şimşek | d. 1928 - ö. 3 Mayıs 1960 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | YAŞAR ŞADİ BEY, İsmail | d. 16.09.1888 - ö. 29.06.1923 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | AHMED CAZİM | d. 10.06.1879 - ö. 26.01.1926 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | BEDRİ YÜCESU, Mehmet Bedri Yücesu | d. 1901 - ö. 12.11.1998 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | ÂKİF, Yahya Beyzâde Âkif Bey | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | CEMÂLÎ BABA | d. 1836/7 - ö. 1915 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | SELÎM, Mehmed Takî Selîm Efendi | d. ? - ö. 1765-66 | Madde Adı | Görüntüle |