Madde Detay
Aliasgar Kemal
Galiesgar Kamal
(d. 25 Aralık 1878 / ö. 16 Haziran 1933)
Dramaturg, Oyun Yazarı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Kazan'da Aliekber Kemaletdinov ile Mevgıyze Hanım çiftinin ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Önce sırasıyla Kazan'daki Osmaniye ve Halidiye medreselerinde, sonra da A. Barudî'nin Muhammediye Medresesinde eğitim aldı. Ş. Mercanî, K. Nasırî gibi ileri görüşlü yazarların eserlerini okuyan Kemal, Rusça öğrendi ve Rus edebiyatını tanıdı (1893-1900) (Kamal 1979: 3-17; Türkoğlu 2002: 224; Karakılıç Akı 2013: 28-31).
Aliasgar, 1901 yılında Megarif adlı bir kitabevi açtı. Türkiye’yi ziyaretinin ardından Kazan’da Terekkıy, Azat, Azat Halık, Kazan Mühbiri ve Yuldız gazetelerinde yazdı. 1908’de A. Tukay ile sırasıyla Yeşin, Yeşin kapatılınca da Yalt-Yult adlı dergide hicvî ve mizahî yazılar yazdı. Bu dergiler de yasaklanınca, yeniden Yuldız gazetesine geçti. Daha sonra Megarif Kitabevi’nden ayrılarak yalnızca oyun yazarlığı yaptı (Karakılıç Akı 2013: 31-34).
Balkan Savaşı nedeniyle 1911'de Yuldız gazetesi Kemal’i muhabir olarak Türkiye’ye yolladı. Türkiye’de hastalanarak felç oldu. Tedaviye rağmen Kazan yakınlarında hayatını kaybetti (Karakılıç Akı 2013: 39-40).
1898'de yazdığı Behitsiz Yigit adlı eseri 1899'da, ikinci eseri Üç Bedbehit ise 1899’da yayımlandı. Kemal, başta Rus ve Türk olmak üzere klasikleşmiş tiyatro eserlerinin tercümesinde öncü olmasıyla ve özgün eserleriyle Tatar millî tiyatro tarihinde çok önemlidir. Örnek aldığı yazarların başında Gogol ve Gorki gelmekteydi. Ekim Devriminden sonra Bolşevikleri takip etti ve Bolşevik partisinin yayın organı olan gazetelerde çalıştı. Şiirlerinde ve diğer sanat faaliyetlerinde bu siyasî çizgiyi korudu. Tatar tiyatrosunun babası sayılan Kemal’e, hizmetleri için Tatar tiyatrosunun 20. yılı onuruna Tatar halk dramaturgu unvanı verildi (Gıyzzet 1978: 387; Türkoğlu 2002: 224; Karakılıç Akı 2013: 31-37).
Kaynakça
Galiesgar Kamal, Eserler I-II-III (1978-1982). Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
Gaynullin, Mehemmet (1978). Galiesgar Kamal, Turmış hem İcat Yulı. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
Gıyzzet, Beyan (1978). “Galiesgar Kamalnıŋ Revolyutsiyege Kadergi İcatı”. Galiesgar Kamal. C. 1. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı. 383- 397.
Gıyzzet, Beyan (1986) “Galiesgar Kamal”. Tatar Edebiyatı Tarihi. C. III. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı. 383–402.
Hismetullin, Hey (1969). Galiesgar Kamal. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.
Kamal, Gabdrahman (1979). “Galiesgar Kamal”. Galiesgar Kamal Turında İstelikler. Yay. Haz.: R. Davutov. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı, s. 3-17.
Karakılıç Akı, Serap (2013). Aliasgar Kemal’in Tiyatro Eserlerinde Dil ve Üslup. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Türkoğlu, İsmail (2002). “KEMAL, Aliasker”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 25. 224-225.
http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=250224&idno2=c250152#1 [erişim tarihi: 09.06.2018]
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: HÜSNÜ ÇAĞDAŞ ARSLANYayın Tarihi: 09.09.2018Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Yayın Tarihi: 09.09.2018Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Behitsiz İgit | - / Kazan | 1899 | Tiyatro |
Kızganıç Bala | - / Kazan | 1900 | Tiyatro |
Üç Bedbehit | - / Kazan | 1899 | Tiyatro |
Birinçi Teatr | - / Kazan | 1908 | Tiyatro |
Bülek Üçin | - / Kazan | 1909 | Tiyatro |
Bankrot | - / Kazan | 1912 | Tiyatro |
Deccal | - / Kazan | 1912 | Tiyatro |
Kayiniş | - / Kazan | 1913 | Tiyatro |
Biznin Şehernin Sirleri | - / Kazan | 1913 | Tiyatro |
Üylenem... Nik Üylendim | - / Kazan | 1915 | Tiyatro |
Kündeş | - / Kazan | 1918 | Tiyatro |
Hafizalam İrkem | - / Kazan | 1929 | Tiyatro |
Üç Turmış | - / Kazan | 1933 | Tiyatro |
Gali Mozaffer | - / Kazan | 1901 | Hikâye |
Sabir Hezret | - / Kazan | 1903 | Hikâye |
Balalarga Bülek | - / Kazan | 1904 | Hikâye |
Kügergen Altınnar | - / Kazan | 1909 | Hikâye |
Buhgalteriya | - / Kazan | 1910 | Çeviri |
Eserler I. Cilt: P'easalar | Tataristan Kitap Neşriyatı / Kazan | 1978 | Tiyatro |
Eserler II. Cilt: P'easalar, Estrada Eserleri | Tataristan Kitap Neşriyatı / Kazan | 1979 | Tiyatro |
Eserler III. Cilt: Hikeyeler, Mekaleler, Melikler | Tataristan Kitap Neşriyatı / Kazan | 1981 | Diğer |
Uynaş | - / Kazan | - | Tiyatro |
Isulı Kadimçi | - / Kazan | - | Tiyatro |
Tekıy Gacep Yaki Ahırı Zaman | - / Kazan | - | Tiyatro |
Mugciza | - / Kazan | - | Tiyatro |
Küzsiz Masterlar | - / Kazan | - | Tiyatro |
Buzaw | - / Kazan | - | Tiyatro |
Cantahir Bilen Canzühre | - / Kazan | - | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | DİZÂRÎ, Mehmet | d. 1878 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
2 | HASAN FEHMÎ, Zaîm-zâde Hasan Fehmî Bey | d. 1878 - ö. 1916 | Doğum Yılı | Görüntüle |
3 | ZİYADİN CEMAY | d. 1878 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
4 | Şinasi Gündoğdu | d. 1906 - ö. 1933 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
5 | Süleyman Sudi | d. 1890 - ö. 1933 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
6 | VELİ BOZALGANLI | d. 1880 - ö. 1933 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
7 | Safveti Ziya | d. 1875 - ö. 25 Temmuz 1929 | Meslek | Görüntüle |
8 | Ülkü Ayvaz | d. 5 Mayıs 1955 - ö. 23 Nisan 2016 | Meslek | Görüntüle |
9 | Behçet Aysan | d. 28 Temmuz 1949 - ö. 02 Temmuz 1993 | Meslek | Görüntüle |
10 | Abbas Zamanov | d. 10 Ekim 1911 - ö. 1 Nisan 1993 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Tölögön Kasımbekov | d. 15 Ocak 1931 - ö. 16 Haziran 2011 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Cambıl Cabayev | d. 1846 - ö. 22 Haziran 1945 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Haşim (Yenişehirli) | d. 1860 - ö. 25 Kasım 1920 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Kemal Bunarcıev | d. 1923 - ö. 2000 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Ali Kemal Yılmaz | d. 18 Mayıs 1955 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |