Aliasgar Kemal

Galiesgar Kamal
(d. 25 Aralık 1878 / ö. 16 Haziran 1933)
Dramaturg, Oyun Yazarı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kazan'da Aliekber Kemaletdinov ile Mevgıyze Hanım çiftinin ilk çocuğu olarak dünyaya geldi. Önce sırasıyla Kazan'daki Osmaniye ve Halidiye medreselerinde, sonra da A. Barudî'nin Muhammediye Medresesinde eğitim aldı. Ş. Mercanî, K. Nasırî gibi ileri görüşlü yazarların eserlerini okuyan Kemal, Rusça öğrendi ve Rus edebiyatını tanıdı (1893-1900) (Kamal 1979: 3-17; Türkoğlu 2002: 224; Karakılıç Akı 2013: 28-31).

Aliasgar, 1901 yılında Megarif adlı bir kitabevi açtı. Türkiye’yi ziyaretinin ardından Kazan’da Terekkıy, Azat, Azat Halık, Kazan Mühbiri ve Yuldız gazetelerinde yazdı. 1908’de A. Tukay ile sırasıyla Yeşin, Yeşin kapatılınca da Yalt-Yult adlı dergide hicvî ve mizahî yazılar yazdı. Bu dergiler de yasaklanınca, yeniden Yuldız gazetesine geçti. Daha sonra Megarif Kitabevi’nden ayrılarak yalnızca oyun yazarlığı yaptı (Karakılıç Akı 2013: 31-34).

Balkan Savaşı nedeniyle 1911'de Yuldız gazetesi Kemal’i muhabir olarak Türkiye’ye yolladı. Türkiye’de hastalanarak felç oldu. Tedaviye rağmen Kazan yakınlarında hayatını kaybetti (Karakılıç Akı 2013: 39-40).

1898'de yazdığı Behitsiz Yigit adlı eseri 1899'da, ikinci eseri Üç Bedbehit ise 1899’da yayımlandı. Kemal, başta Rus ve Türk olmak üzere klasikleşmiş tiyatro eserlerinin tercümesinde öncü olmasıyla ve özgün eserleriyle Tatar millî tiyatro tarihinde çok önemlidir. Örnek aldığı yazarların başında Gogol ve Gorki gelmekteydi. Ekim Devriminden sonra Bolşevikleri takip etti ve Bolşevik partisinin yayın organı olan gazetelerde çalıştı. Şiirlerinde ve diğer sanat faaliyetlerinde bu siyasî çizgiyi korudu. Tatar tiyatrosunun babası sayılan Kemal’e, hizmetleri için Tatar tiyatrosunun 20. yılı onuruna Tatar halk dramaturgu unvanı verildi (Gıyzzet 1978: 387; Türkoğlu 2002: 224; Karakılıç Akı 2013: 31-37).

Kaynakça

Galiesgar Kamal, Eserler I-II-III (1978-1982). Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.

Gaynullin, Mehemmet (1978). Galiesgar Kamal, Turmış hem İcat Yulı. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.

Gıyzzet, Beyan (1978). “Galiesgar Kamalnıŋ Revolyutsiyege Kadergi İcatı”. Galiesgar Kamal. C. 1. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı. 383- 397.

Gıyzzet, Beyan (1986) “Galiesgar Kamal”. Tatar Edebiyatı Tarihi. C. III. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı. 383–402.

Hismetullin, Hey (1969). Galiesgar Kamal. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı.

Kamal, Gabdrahman (1979). “Galiesgar Kamal”. Galiesgar Kamal Turında İstelikler. Yay. Haz.: R. Davutov. Kazan: Tataristan Kitap Neşriyatı, s. 3-17.

Karakılıç Akı, Serap (2013). Aliasgar Kemal’in Tiyatro Eserlerinde Dil ve Üslup. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Türkoğlu, İsmail (2002). “KEMAL, Aliasker”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 25. 224-225.

http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=250224&idno2=c250152#1 [erişim tarihi: 09.06.2018]

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: HÜSNÜ ÇAĞDAŞ ARSLAN
Yayın Tarihi: 09.09.2018
Güncelleme Tarihi: 28.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Behitsiz İgit- / Kazan1899Tiyatro
Kızganıç Bala- / Kazan1900Tiyatro
Üç Bedbehit- / Kazan1899Tiyatro
Birinçi Teatr- / Kazan1908Tiyatro
Bülek Üçin- / Kazan1909Tiyatro
Bankrot- / Kazan1912Tiyatro
Deccal- / Kazan1912Tiyatro
Kayiniş- / Kazan1913Tiyatro
Biznin Şehernin Sirleri- / Kazan1913Tiyatro
Üylenem... Nik Üylendim- / Kazan1915Tiyatro
Kündeş- / Kazan1918Tiyatro
Hafizalam İrkem- / Kazan1929Tiyatro
Üç Turmış- / Kazan1933Tiyatro
Gali Mozaffer- / Kazan1901Hikâye
Sabir Hezret- / Kazan1903Hikâye
Balalarga Bülek- / Kazan1904Hikâye
Kügergen Altınnar- / Kazan1909Hikâye
Buhgalteriya- / Kazan1910Çeviri
Eserler I. Cilt: P'easalarTataristan Kitap Neşriyatı / Kazan1978Tiyatro
Eserler II. Cilt: P'easalar, Estrada EserleriTataristan Kitap Neşriyatı / Kazan1979Tiyatro
Eserler III. Cilt: Hikeyeler, Mekaleler, MeliklerTataristan Kitap Neşriyatı / Kazan1981Diğer
Uynaş- / Kazan-Tiyatro
Isulı Kadimçi- / Kazan-Tiyatro
Tekıy Gacep Yaki Ahırı Zaman- / Kazan-Tiyatro
Mugciza- / Kazan-Tiyatro
Küzsiz Masterlar- / Kazan-Tiyatro
Buzaw- / Kazan-Tiyatro
Cantahir Bilen Canzühre- / Kazan-Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BAŞHANIM ŞEFİ GIZId. 1878 - ö. 1949Doğum YılıGörüntüle
2ÖMER NÂCÎd. 1878 - ö. 1916Doğum YılıGörüntüle
3HASAN FEHMÎ, Zaîm-zâde Hasan Fehmî Beyd. 1878 - ö. 1916Doğum YılıGörüntüle
4SEFİL NECMİ, Mehmetd. 1860 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
5Toktogul Satılganovd. 1864 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
6Şinasi Gündoğdud. 1906 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
7Ferhan Oğuzkand. 1921 - ö. 1999MeslekGörüntüle
8Gülayşe Koçakd. 27 Mart 1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
9A. Aydın Hatipoğlud. 11 Aralık 1940 - ö. 11 Kasım 2010MeslekGörüntüle
10Nikolay Tufard. 1935 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Turhan Rasievd. 1940 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Ahmet Emin Atasoyd. 1944 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13KEMAL DEVRANÎ, Kemal Arpaçayd. 01.12.1939 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14KEMAL, Kemal Gündüzd. 1943 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15KAVAKLIOĞLU/KEMÂLÎ BÜLBÜL/BÜLBÜL/KEMÂLÎ, Kemal Bülbüld. 1928 - ö. 23.09.2012Madde AdıGörüntüle