DERVİŞ EDNA, Mehmet Ercelep

(d. 1878 / ö. 1928)
?
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmet Ercelep olan âşık Çorum’un Karahisar köyünde 1878 yılında doğdu. Bektaş ve Fadik’in evliliklerinden dünyaya gelen Derviş Edna'nın bir erkek bir kız olmak üzere iki kardeşi vardır. Köyde çobanlık yaparak geçimini sağlamaktadır. Okuma yazmayı bilmediği deyişinden anlaşılmaktadır: “Derviş Edna’m doğru gider yolumuz/ Aktan okur kara bilmez dilimiz.” Âşığın kara diye ifade ettiği mürekkep yani yazıdır. Çevresindekilere iyiliği öğütleyerek kötülükten uzak durmaları konusunda nasihatlerde bulunan âşık köyünden ziyade civar köylerde sevilir. Tarikat ehli olan âşığın çeşitli kerametlerde bulunduğu rivayet edilir. Derviş Edna iki kez evlenmiştir. İlk evliliği halasının kızı Satı Hanım ile gerçekleşmiş ikinci evliliği ise Zeynep Hanım ile olmuştur. İlk evliliğinden çocuğu olmayan Derviş Edna’nın ikinci evliliğinden ise Behiya adında kızı vardır. Derviş Edna 1928 yılında vefat etmiş ve vasiyeti üzerine köyünde bulunan Akkubbe isimli türbeye defnedilmiştir (Onar ve Işık 2016: 171-207).

Derviş Edna mahlasını kullanmıştır. Cem erkânlarında bulunan âşık sesinin güzelliği ve deyişleriyle tanınır. Gerek deyişlerinde gerekse muhabbet ortamlarındaki konuşmalarında insanları hak yoluna çağırmıştır. Ustası, Kul Fakir (1873-1938), mürşidi Ali Haydar Ulusoy’ dur (Akbulut 2010: 97-102). Derviş Edna’da Kul Fakir’in etkisi görülmektedir. Örneğin; Derviş Edna’nın “Derviş Edna’m doğru gider yolumuz/ Aktan okur kara bilmez dilimiz/ Yaramaza tutturmasın salımız/ Cenazem tutmaya dört de kulu var” ifadesi Kul Fakir’in; “Aktan okur kara bilmez pirimiz/ Musa-yı Kâzım’a âyân halımız/ İmam İrıza’ya teslim varımız/ Cihan’ı ışıtan nur olmadı mı?” ifadesiyle söyleyiş ve konu itibariyle benzerlik göstermektedir. Deyişleri genellikle Alevi inanç yapısını anlatan nefes tarzındadır. Şah Abbas’ı (Şah Abbası'ın Çorum sınırları içerisinde İran Şahı Üçüncü Abbas unvanıyla ayaklanan Abbas olduğu tahmin edilmektedir) konu edindiği deyişleri bulunmaktadır (Gürel 1980:160). Âşığın deyişleri yaşadığı bölge ve civarında kulaktan kulağa ve yazılı olarak yayılmıştır. Sözlü ortamda deyişlerin var olması âşığın nefeslerinde kullandığı dilin anlaşılır ve ezberde kolay kalacak nitelikte olduğunu göstermektedir. Yazıya aktarımı ise çocuğu vasıtasıyla olmuştur. Çocukları deyişleri deftere yazarak günümüze değin ulaştırmışlardır. Ayrıca Hasan Yüceer’de de babası tarafından Derviş Edna’nın deyişlerinin yazıldığı bir defter bulunmaktadır (Onar ve Işık 2016: 171-207).

Kaynakça

Akbulut, Ali Cem (2010). Gazilerovacığı Âşıkları. İstanbul: Kara Mavi Yay.

Gürel, Ziya (1980). Hak Âşıklarından Deyişler. Ankara: Olgaç Matbaası.

Onar, A., Işık C. (2016). “Gaziler Ovacığı’ndan Bir Eren: Derviş Edna’nın Hayatı ve Deyişleri”. Alevilik Araştırma Dergisi. Aralık. 12: 171-207.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: BİLGE TÜZEL
Yayın Tarihi: 21.08.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SELVİNAZ, Hatice Altuk Keşoğlud. 1969 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2BEYLER KADİROV (BEYLER KADİROV HACI REŞİDOĞLU)d. 25.05.1914 - ö. 03.06.1991Doğum YeriGörüntüle
3TAĞI VELİYEVd. 1888 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MEHMEDd. 1877-1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Sadreddin Aynid. 15 Nisan 1878 - ö. 15 Temmuz 1954Doğum YılıGörüntüle
6SIRRI, Salih Sırrı Aktand. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Hacı Ömer Lütfid. 1870 - ö. 1928Ölüm YılıGörüntüle
8ŞÜKÜR BAHŞİd. 1831 - ö. 1928Ölüm YılıGörüntüle
9GÜLSÜM, Gülsüm Bacıd. 1853 - ö. 1928?Ölüm YılıGörüntüle
10SEFİL ALİ, Ali Tombakoğlud. 1885 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11İKRARÎ, Memiş Ayd. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HADİYE SARId. 1950 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ZİYÂ'Î, Yusuf Can/ Ziyâ'î Yusufd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14MAHGÜL, Mehmet Kılıçoğlud. 1919 - ö. 09.09.2004Madde AdıGörüntüle
15ALÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle