Mağcan Cumabayulı

(d. 25 Haziran 1893 / ö. 11 Mart 1938)
Eğitimci, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kuzey Kazakistan’ın Kızılyar şehri yakınlarında Bulaev kasabasında varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir (Kapağan 2015: 191). Babası, yaşadığı ilçede idarecilik yapmış, aydın ve ileri görüşlü bir şahsiyet olan Beken; annesi Gülsim hanımdır. Eğitimine Âliye Medresesinde başlamış daha sonra Kazak eğitim, edebiyat ve siyaset dünyasının pek çok önemli ismi ile tanışarak onlardan dersler almış, fikirlerinden etkilenmiştir. (Özdemir 1996: 200). 1917 yılında ise Rus Öğretmen Okulunu birincilikle bitirmiştir (Tamir 1993: 14).

Genç yaştan itibaren Rusya’da farklı bölgelerde redaktörlük, öğretmenlik, gazetecilik yapmış; şiirler ve eğitim-öğretim konularında yazılar yayımlayarak halkı eğitmeye ve milli şuuru canlı tutmaya gayret etmiştir. Bu nedenle pek çok kez tutuklanmış ve sürgün edilmiştir (Abdujaparkızı 2013: 253; Tamir 1993: 13-15). Stalin’in iktidara gelmesinden sonra ise üzerindeki baskılar daha da artmış, 1929 tarihinde tutuklanarak 10 yıl sürgün ve hapis cezasına çarptırılmış, fakat ünlü Rus yazarı Maksim Gorki’nin gayretleri sonucu 1936’da serbest bırakılmışsa da 11 Mart 1938’de kurşuna dizilerek öldürülmüştür (Tamir 1998: 440).

Başta şiirleri, eğitim ile ilgili olan Pedagogika ve milli birlik üzerine makaleleri onun milli ruh ve hislerini açıkça göstermektedir (Hayit 1971: 47). Bu eserlerinde aşk, tabiat gibi lirik konuları da işlemekle beraber en çok vatan, kurtuluş, birlik, Türk medeniyetinin eski güçlü zamanları ve bugünkü durumu gibi konularla dil bilinci, zenginliği ve dilin korunmasının önemi üzerinde durmuştur.

Kaynakça

Abdujaparkızı, Ospanova Akhur (2013). Mağcan Cumabay ve Döneminin Diğer Şairlerinde Milli Ülkü, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları , 49, 251-260.

Hayit, Baymirza (1971). Türkistan’da Öldürülen Türk Şairleri. Ankara: Kardeş Matbaası.

Kapağan, Enver (2015). Kazak Şiirinde Tematik Değişimler (Mağcan Cumabaev’in Şiirleri Örneğinde), Türklük Bilimi Araştırmaları, 37, 189-218.

Özdemir, Aşur (1996). Büyük Kazak Şairi Mağjan Jumabay, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, 4, 199-213.

Tamir, Ferhat (1993). Mağcan Cumabayef Şiirleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.

Tamir, Ferhat (1998). “Kazak Türkleri Edebiyatı”. Türk Dünyası El Kitabı, Cilt 4, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LOKMAN TAŞKESENLİOĞLU
Yayın Tarihi: 19.11.2018
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Çolpan- / Kazan1912Şiir
Ölender- / Kazan1922Şiir
Mağcan Cumabayef ÖlenderiTürkistan Respublikası Bilim Kamisiyası / Taşkent1923Şiir
Pedagogika- / Orenburg1922Araştırma
Sunkar Cırı- / Moskova1924Çeviri
Akboz At- / -1926Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ahmet Baytursınulıd. 1873 - ö. 8 Aralık 1937Doğum YeriGörüntüle
2Gabit Müsirepovd. 22 Mart 1902 - ö. 31 Aralık 1985Doğum YeriGörüntüle
3Muhtar Şahanovd. 1942 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ŞEMİSTAN PAŞAYEVd. 1893 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Melek Hiçd. 1893? - ö. 6 Ocak 1964Doğum YılıGörüntüle
6Tarık Mümtaz Gözteped. 1893 - ö. 24 Ocak 1977Doğum YılıGörüntüle
7Kasım Tınıstanovd. 1901 - ö. 6 Kasım 1938Ölüm YılıGörüntüle
8ELES ŞİRİN OĞLU/ELES BOZALKANLId. 1870 - ö. 1938Ölüm YılıGörüntüle
9YEDİHARF, Hasan Hüseyin Şahind. 1884 - ö. 1938Ölüm YılıGörüntüle
10Avni Özgüreld. 1 Ocak 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mehmet Necati Öngayd. 1914 - ö. 1992MeslekGörüntüle
12Basri İmeced. 1924 - ö. 1977MeslekGörüntüle
13Rıfat Emind. 1974 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nigar Refibeylid. 29 Haziran 1913 - ö. 9 Ekim 1981Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Mustafa Kahvecievd. 1922 - ö. 1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle