Ümit Deniz

(d. 1922 / ö. 14 Mayıs 1975)
Yazar, Gazeteci, Şair, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. Babası Müfit Necdet Bey, annesi Müzeyyen Hanım'dır. Kadıköy 7. İlkokulu'ndan mezun olduktan sonra sırasıyla Yel Değirmeni Ortaokulu ve Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdi (1940). İstanbul Üniversitesi'nin hem Hukuk Fakültesi'ne hem de Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne devam etti. Gazeteciliğe başlayınca eğitimi yarıda kaldı ve 1941'den sonra Son Telgraf, Gece Postası, Tan, Tasvir, Yeni Sabah, Milliyet, Cumhuriyet, Son Saat, Demirkırat, Yeni Türkiye, Her Gün, Zafer, İstanbul Ekspres, Hürriyet gibi gazetelerde çeşitli görevler üstlendi. Sinema alanında da çalıştı; bazı filmlerde oyunculuk ve seslendirme yaptı. 1975'te İstanbul Hilton Oteli'nde düzenlenen bir sergide kalp krizi geçirerek vefat etti.

Edebiyata polisiye roman çevirileriyle adım atmıştır. 1954 ve 1955'te Mickey Spillane, Mike Roseoe, Henry Kane, James Hadley Chase, Peter Cheyney gibi isimlerden polisiye roman çevirileri yapmıştır. Çevirilerden sonra kendisi de telif polisiye eserler yazmış ve ölümüne kadar çoğunluğu polisiye olan on beş eser kaleme almıştır. Bu eserlerden bazıları sinemaya uyarlanmıştır. Polisiyelerin ortak yönü Murat Davman adlı bir gazeteciyi başkişi olarak ön plana çıkarmasıdır. Gazeteci olması ve kimi özellikleriyle yazarın kendinden hareketle oluşturduğu bu başkişi, dedektif olarak olayların merkezindedir. Yazar bu eserlerde bir gazeteci olarak gördüğü ve gözlemlediği olaylardan hareket ederek eserlerini oluşturmaktadır. Bu polisiyelerin bir özelliği de yer yer toplumsal eleştiriye yer vermesidir. Bu hususiyetleriyle Ümit Deniz, Peyami Safa'nın Cingöz Recai'si hariç Türk edebiyatında daha önce sınırlı örnekleri olan, polisiye romanı kendisinin temel uğraşı hâline getirmiş, bu yolda öncü rolü üstlenmiş isimlerden olmuştur. Sanatçının roman dışında ölümünden sonra şiirlerinin toplanmasıyla oluşmuş Elenika başlıklı bir şiir kitabı da bulunmaktadır.

Kaynakça

(2001). "Deniz, Ümit ". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. Cilt No: I. İstanbul: Yapı Kredi Yay. s. 318-319.

Bağsız, Emrah (2015). Türk Polisiye Edebiyatı Temsilcisi Ümit Deniz'in Polisiye Romanlarında Kurgu. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Mersin Üniversitesi.

Demirkol, Gökhan (2009). Türkiye'de Tefrika Polisiye Romanlarda Siyasal Kültür Motiflerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Koçu, Reşad Ekrem (1966). "Deniz, Ümit". İstanbul Ansiklopedisi. Cit No: VIII. İstanbul: Koçu Yay.s. 4394.

Ulutaş, Nurullah; Süphandağı, İsmail; Abukan, Memet (2012). "Polisiye Roman Temsilcisi Ümit Deniz'in Romanlarında Cinayet Kurgusu". Turkish Studies. Volume: 7/3. s. 2515-2529.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HASAN YÜREK
Yayın Tarihi: 15.02.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Ölüm ÇemberiEkicigil / İstanbul1954Çeviri
Cezanı ÇekeceksinEkicigil / İstanbul1954Çeviri
Kanlı MuammaEkicigil / İstanbul1954Çeviri
Karanlık SokakEkicigil / İstanbul1954Çeviri
Katil AramızdaEkicigil / İstanbul1954Çeviri
Lemmi Kouşun'un Son Macerası: Casus ÇarpışıyorEkicigil / İstanbul1955Çeviri
Ölüm PerdesiTürkiye / İstanbul1957Roman
Yalvarırım YetişinTürkiye / İstanbul1959Roman
Sessiz HarpTürkiye / İstanbul1960Roman
Yakut Gözlü KediTürkiye / İstanbul1961Roman
Kanlı KolyelerTürkiye / İstanbul1962Roman
Çapkın İlahÜ. / İstanbul1962Roman
Talihsiz AdamTürkiye / İstanbul1963Roman
Azrail'in HabercisiTürkiye / İstanbul1963Roman
Gece Gelen ÖlüTürkiye / İstanbul1964Roman
Casuslar SavaşıDeniz / İstanbul1966Roman
Ahlâksız: Bir Masörün Hatıra Defteriİtimat / İstanbul1970Roman
İstanbul TehlikedeAltın Kitaplar / İstanbul1970Roman
2 Kere 2 Eder 12Milliyet / İstanbul1971Roman
Tanrının GözyaşlarıK / İstanbul1974Roman
Beyaz Ölüm- / İstanbul-Roman
ElenikaSavaş Ofset / Bursa1977Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂ'ÎDÂ, Hâfız Sa'îd Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Şeyda Koçd. 1975 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ABDÜLKERİM CELVETÎd. ? - ö. 1688Doğum YeriGörüntüle
4Mustafa Kahvecievd. 1922 - ö. 1998Doğum YılıGörüntüle
5KARAHANLI, Murat Yıldızd. 1922 - ö. 25.09.1999Doğum YılıGörüntüle
6Cavidan Tümerkand. 12 Mart 1922 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Server R. İskitd. 8 Nisan 1894 - ö. 18 Nisan 1975Ölüm YılıGörüntüle
8ZÜLFİKAR, Zülfikar Açıkalınd. 1923 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
9SANATÎ, Abdurrahman Dursund. 1902 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
10Ali Haydard. 1836 - ö. 1914MeslekGörüntüle
11Ayhan İnald. 7 Haziran 1933 - ö. 13 Şubat 2021MeslekGörüntüle
12Ata Atacanovd. 15 Aralık 1922 - ö. 10 Temmuz 1989MeslekGörüntüle
13Yaşar Ürükd. 11 Ağustos 1952 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Halide Nusret Zorlutunad. 1901 - ö. 10 Haziran 1984Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ayşe Armand. 09 Aralık 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ümit Fehmi Sorgunlud. 01 Ocak 1949 - ö. 26 Haziran 2010Madde AdıGörüntüle
17Nazlı Deniz Gülerd. 1983 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Ümit Zeynep Kayabaşd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle