Kerim Tinçurin

(d. 15 Eylül 1887 / ö. 15 Kasım 1938)
Dram yazarı, sahne sanatçısı, tiyatro yönetmeni, öğretmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kerim Gali oğlu Tinçurin, Penza ili Bednıy Demyan ilçesi Tarakan (Beloozörka) Tatar köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. 1900-1906 yıllarında Kazan’da Muhammediye medresesinde eğitim gördü. 1910-1911’de sanatçı ve yönetmen Abdullah Kariev’in daveti üzerine Seyyar tiyatro topluluğuna katıldı. Sahne sanatçılığı yanında 1915 yılında bu topluluğun yönetmeni de oldu (Dautov, Raxmani 2009: 432). 1918-1919’da Kızıl Ordu 13. Tiyatro topluluğunda ve 1920’da Samara 1. Tatar Tiyatrosunda Tatar tiyatro studyosunda baş yönetmen, 1921’de Orenburg Tatar Proletaryat Grubunda yönetici, 1922’de Kazan’da Kızıl Oktyabr adıyla ilk Tatar Akademi Tiyatrosunda (günümüzde Aliasker Kamal Tatar Devlet Akademi Tiyatrosu) ve 1928-1929’da Astrahan Tatar Tiyatrosu’nda baş yönetmen, 1933’te günümüzde adını taşıyan Tatar Devlet Dram ve Komedi Tiyatrosu kurucusu oldu (Xanzafarov 1989: 452-469)

17 Eylül 1937 yılında Tinçurin, Stalin rejimi tarafından tutuklandı, “milliyetçi, Japonya yararına ispiyonculuk, medeni cephede zarar getirme” gibi maddelerle yargılanıp 15 Kasım 1938 yılında kurşuna dizildi. 1955 yılında suçsuz olduğu ispatlandı (Ganieva vb. 2007: 219).

Bǐrǐnçǐ Çeçekler, Nazlı Kiyev, Soñgı Selem gibi ilk piyesleri halka hizmet, halk mutluluğu için mücadele motifleri içerir. Sakla, Şartlamasın!, Kazan Sölgǐsǐ, Amǐrikan adlı piyeslerinde ise keskin komik çatışmalı çeşitli sosyal tabakaların belli tarihi şartlardaki siyasi platformlarını, mücadele motiflerini, zenginler cephesinin yıkılış sürecini hicivli bir şekilde anlatır. 1923-1926 yıllarında kaleme aldığı Süngen Yıldızlar, Zeñger Şel, Cilkensǐzler gibi piyeslerde, insanın iç dünyası, işçi sınıfı azatlığı için mücadele veren kahramanlar ön plana çıkar. Xikmetlǐ Doklad, Kandır Boyu, Alar Öçev İdǐ adlı piyeslerinde Sovyet devletinin güncel sorunları, toplu hayat ve şahıs, aktif yönetmen tipi, yeni insanın şekillenmesi gibi konular işlenir. Tinçurin, dram ustası olmakla beraber hikaye ustası olarak da tanındı (Xanzafarov 1989: 452-469). Tatar tiyatro ve dram sanatı tarihinde derin iz bıraktı, Sovyet dönemi Tatar hicvi komedi ve yeni tip melodram türlerinin şekillenmesinde büyük rol oynadı.

K. Tinçurin'in Albina Garifullina tarafından Türkçeye çevrilen Süngen Yıldızlar ("Sönmüş Yıldızlar") adlı dram eserini Ankara Devlet Tiyatrosu 2011 yılında sahnede sergiledi.

Kaynakça

Dautov, R.H., Raxmani, R.F. (2009). “Kerim Tinçurin (1887-1938).” Ediplerǐbǐz: Biobibliografik Bǐlǐşmelǐk: 2 Tomda, 2 Tom. Kazan: Tatar.kit.neşr., s. 432-435.

Xanzafarov, N. (1989). “Kerim Tinçurin.” Tatar Edebiyatı Tarihı. Altı Tomda. 4 Tom. Tatar Sovet Edebiyatı (1917-1941). Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı, s. 452-469.

Ganieva, Flöra., Yarullina, Ramilya., Sattarova, Alsu (2007). Tatar Dramaturgları. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. ÇULPAN ZARIPOVA ÇETIN
Yayın Tarihi: 20.06.2018
Güncelleme Tarihi: 07.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Drama EserlerǐTatgosizdat / Kazan1935Tiyatro
Saylanma EserlerTatknigoizdat / Kazan1956Tiyatro
Mercenner: XikayelerTatar.kit.neşr. / Kazan1960Hikâye
Saylanma XikayelerTatar.kit.neşr. / Kazan1967Hikâye
Tiyatro Almanağı II. Düzenleyen ve Yayına Hazırlayan Elçin Gafarlı (Türksoy Azerbaycan Ülke Temsilcisi)Türksoy / Ankara2015Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KUL DURAK, Şahin Durakd. 1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Annaguli Nurmemmetd. 25 Mayıs 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ÜLFETÎ, Muharrem Aktaşd. 01.07.1922 - ö. 25.02.1969Doğum YeriGörüntüle
4BABA SALİM, Mehmet Salim Öğütçend. 15.03.1887 - ö. 29.12.1956Doğum YılıGörüntüle
5HASAN İRİSd. 1887 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Yılmaz Dokuzoğuzd. 1887 - ö. 04 Ekim 1977Doğum YılıGörüntüle
7Bekir Fahri İdizd. 1876 - ö. 1938Ölüm YılıGörüntüle
8YEDİHARF, Hasan Hüseyin Şahind. 1884 - ö. 1938Ölüm YılıGörüntüle
9Abdulla Kadirîd. 10 Nisan 1894 - ö. 4 Kasım 1938Ölüm YılıGörüntüle
10Ziya Samedid. 15 Nisan 1914 - ö. 20 Kasım 2000MeslekGörüntüle
11Murat Başekimd. 13 Haziran 1975 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Vedat Günyold. 16 Mart 1911 - ö. 9 Temmuz 2004MeslekGörüntüle
13Mülazim Çavuşevd. 1927 - ö. 1995Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Güllü Karanfild. 1972 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Şefika Refikd. 1978 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Kerim Aydın Erdemd. 24 Eylül 1936 - ö. 14 Eylül 2004Madde AdıGörüntüle
17MÜCRİM, Kerîm Vardânîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18KENZÎ, Kerim, Keremd. ? - ö. 1882/1883Madde AdıGörüntüle