Madde Detay
Ebüzziya Tevfik
(d. 1849 / ö. 27 Ocak 1913)
Gazeteci, Hattat
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
10 Şubat 1849 günü, İstanbul’da doğdu. Asıl adı, Mehmed Tevfik’tir. Ebüzziyâ
yazılarında kullandığı addır. Ailesi, 13. yüzyılda Horasan’dan Anadolu’ya gelip
o dönem Konya’ya bağlı bir kaza olan Koçhisar’a yerleşen ve buraya
Şereflikoçhisar adını veren “Şereflü” aşiretinden Atçeken (Esbkeşân) Hacı
Hasanoğlu ailesindendir. Babası Maliye Sergi Kalemi memurlarından Hasan Kâmil
Efendi'dir. İlköğrenimine beş yaşında Sultanahmet Cevrî Kalfa Sıbyan Mektebinde
başladı. Babasının 1857’de ölümü üzerine, “peder-mande” adı verilen yöntem
uyarınca onun yerine aynı daireye çırak memur olarak girdi. Bu tarihten sonra
kurumsal bir eğitim görmedi, memuriyet yaşamının ve kurduğu dostlukların
sayesinde kendi kendini yetiştirdi. On yedi yaşına kadar Maliye Nezaretinin
çeşitli kalemlerinde çalıştı. 1868’de Mithat Paşa’nın himmetiyle Şûra-yı Devlet
ikinci sınıf mülkiye mülazımlığına atandı. 1872’de yönetici kadrosunun
değişmesi nedeniyle görevinden azledildi. Bundan sonra kendini bütünüyle
yayıncılığa adadı.
Maliye'de iken aynı kalemde memurluk yapan Abdülhak Hâmid ile beraber Hacı
Edhem Paşa-zâde Kadri Bey'den Arapça, Farsça ve edebiyat dersleri aldı. Bu
arada Cem'iyyet-i İlmiyye-i Osmâniyye tarafından verilen halka açık derslere
devam etti. Basın yaşamına 1864’te Ruzname-i Ceride-i Havadis gazetesinde
yayımladığı yazılarla başladı. Bu sayede Namık Kemal ve Şinasi’yle tanıştı.
1865’te Tasvir-i Efkâr’a geçti. 1866’da Yeni Osmanlılar Cemiyetine
girdi. 1868’de yirmi yaşlarında Terakkî gazetesinin yazı
işleri müdürü olan Ebüzziyâ, böylece gazetecilik hayatına başladı. Gazetenin
ilaveleri olarak Terakki-yi Muhadderat adlı ilk kadın
dergisiyle Terakki Eğlencesi ve Letaif-i Âsâr adıyla
iki mizah dergisini yayımlayanlar arasında yer aldı. Hakaiku’l-vekâyi, Diyojen, Çıngıraklı
Tatar ve Hayal gibi süreli yayınlarda çalıştı.
Şinasi’nin 1871’deki ölümü üzerine Tasvir-i Efkâr Matbaasını
satın alan Mustafa Fazıl Paşa’nın matbaayı Yeni Osmanlılar Cemiyetine
bağışlaması ve Namık Kemal'le Menâpir-zâde Nûrî ve Kaya-zâde Reşâd Beyler'in haklarından
feragat etmesi üzerine Ebüzziya matbaanın sahibi oldu. 1872’de ilk telif yapıtı
olan Ecel-i Kaza piyesini bastı. Kısa bir süre sonra
1289/1872 yılının ortalarında Nâmık Kemâl'in başmuharrirlik yaptığı İbret gazetesi
de burada yayımlanmaya başlandı. İbret'in tirajının kısa sürede
yükselmesi hükümeti ürküttü ve İbret 19. sayısında dört ay süreyle
kapatıldı. Ebüzziyâ İstanbul'dan uzaklaştırılmak istendi ve İzmir'de yeni
kurulan Muhâkeme-i Kebîre-i Merkeziyye başkâtipliğine tayin edildiyse de buraya
hareketini geciktirdi, bu arada hükümet değişti ve sürgünden kurtuldu. Hadîka adlı
bir ziraat gazetesinin imtiyazını aldı. Bir süre sonra bunu siyasi bir gazete
hâlinde yayımlamaya başladı. 1873’te Hadika iki ay süreyle
kapatılınca Cüzdan adıyla bir dergi çıkarma girişiminde
bulunduysa da bu yayın, ilk sayısında toplatıldı ve kapatıldı. Aynı zamanda Tasvîr-i
Efkâr Matba'ası'nda da kitaplar neşretmeye devam ediyordu. Önceki hükümet
tarafından reddedilen Sirac için izin verilince gazeteciliği
bu yayında sürdürdü. Sirac’ın onuncu sayısında Hadika’nın
ceza süresinin dolması üzerine, Hadika’yı da haftalık bir yayın
hâline getirerek yayımladı. Salname-i Hadika adıyla ilk
yıllığını bastı. Namık Kemal’in Vatan yahut Silistre adlı
piyesinin sahnelenmesinin ardından İbret ve Sirac tekrar
kapatıldı. Ebüzziya, arkadaşlarıyla beraber Rodos’a sürgüne gönderildi. Rodos’ta
sürgündeyken mahkûmların eğitimiyle ilgilendi, yayıncılık etkinliğini sürdürdü,
birçok yapıtının taslağını oluşturdu, bir süre sonra adanın mutasarrıfı Maşuk
Paşa'nın yardımıyla kütüphaneye gitme izni aldı. Geçimini sağlayabilmek için de
hapishanede hazırladığı yazıları İstanbul’da matbaasını teslim ettiği Şemsettin
Sami’ye göndererek Muharrir adıyla bir dergi yayımlattı
(1875). Bu tarihe kadar yazılarında Mehmed Tevfîk imzasını kullanırken, bir
mahbus ve sürgünün kendi adıyla yazı yazması yasak olduğundan, bundan sonra
büyük oğlu Ziyâ'ya nisbetle Ebüzziyâ takma adını kullanmaya başladı. 1876’da
Abdülaziz’in tahttan indirilmesi üzerine ilan edilen genel afla İstanbul’a
döndükten sonra bundan böyle bu takma adı isim olarak kullanacağını açıkladı.
Bu ad, daha sonra ailesine soyadı oldu.
İstanbul’da Mithat Paşa’nın yürüttüğü Kanun-ı Esasi çalışmalarına katıldı.
Meclis-i Mebusan'ın tatil edilmesi üzerine önce Kosova mektupçuluğuna atandı.
Bu göreve gitmeyerek istifa edince Bosna mektupçuluğuna atandı (1877). Bosna’da
vilayet gazetesinin idaresini üzerine aldı. Bosna Vilayeti Salnamesi’nin
1878 yılına ait 13. sayısını yeni bir teknik olan tipografya baskısıyla
çıkardı. Bosna-Hersek’in Avusturya tarafından geçici işgali üzerine 1879’da
İstanbul’a döndü. Ertesi yıl, düzenli olarak yayımlayacağı yıllıkların basımına
başladı ve döneminin önemli bir yayın organı hâline gelecek olan Mecmua-i
Ebüzziya’yı yayın dünyasına kazandırdı (Mayıs 1880). Almanya’dan getirttiği
yeni makinelerle kurduğu kendine ait Matbaa-i Ebüzziya’da “Kitabhane-i Meşahir”
ve “Kitabhane-i Ebüzziya” başlıkları altında telif ve tercüme yüzü aşkın kitap
yayımladı. 1888’de fasiküller hâlinde Lügat-ı Ebüzziya başlıklı
Türkçeden Türkçeye sözlüğünü basmaya başladı.
1891’de II. Abdülhamid tarafından Mekteb-i Sanayi müdürlüğüne getirildi.
Aleyhinde verilen jurnal nedeniyle ertesi yıl görevinden alınarak Şûrâ-yı
Devlet üyeliğine atandı. Bu dönemde, siyasetten uzak durmaya çalışarak Servet, Malumat, Hazine-i
Fünun, İrtika, Musavver Fen ve Edeb gibi yayınlarda
değişik konularda yazılar yazdı. Buna karşın, 1893-1900 yılları arasında on
defa tutuklandı. Devam eden soruşturmalar ve aleyhinde verilen jurnallerin
sonucunda, oğlu Talha'yla Konya’ya sürgüne gönderildi (Nisan 1900).
Sürgündeyken Konya vilayet gazetesine imzasız yazılar yazdı, süslemeciliği ve
hattatlığı ilerletti, halı dokumacılığıyla meşgul oldu.
II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine çıkarılan genel afla İstanbul’a döndü. Bu
dönemde fiilen politikaya atılarak İttihat ve Terakki Fırkası’na girdi, Antalya
sancağından mebus seçildi. Matbaasını faaliyete geçirdi, Mecmua-i
Ebüzziya’yı yeniden yayımlamaya başladı. Kendisi Konya’da iken ölen, Yeni
Osmanlıların yakın dostu Fransız gazeteci G. Giampiétri’nin Le Courrier
d’Orient (Doğu Postası) adlı gazetesini Fransızca olarak yayımlamayı
sürdürdü (Nisan 1909). Şinasi’nin varislerinden Tasvir-i Efkâr gazetesinin
imtiyazını satın alarak bunu Yeni Tasvir-i Efkâr adıyla
çıkarmaya başladı (Mayıs 1909). Siyasi istikrarsızlık nedeniyle defalarca
kapatılan gazeteyi, her defasında isim değiştirerek yayımlamaya devam etti.
Zaman zaman tutuklandı, matbaası mühürlendi ve hapse atıldı. Bu olaylar
sağlığının giderek bozulmasına yol açtı. Bir sorgu sonrasında hükümetçe serbest
bırakıldığının ertesi günü evine dönerken Kadıköy vapurunda kalp krizi
geçirerek öldü (27 Ocak 1913). Bakırköy Mezarlığı’ndaki aile kabristanına, genç
yaşta yitirdiği oğlu Ziya’nın yanına defnedildi.
Edebî eserlerinden ziyade edebiyat çevreleriyle olan yakınlığı ve
yayıncılığıyla tanınmış olan Ebüzziya Tevfik, düzenli bir eğitim görmediği
hâlde Arapça, Farsça, Fransızca, Almanca ve Rumca öğrendi; Almanya, Avusturya
ve İngiltere’ye seyahat etti, ansiklopedik bilgisini yayınlarına aktardı. Az
sayıda şiir kaleme aldı, üç oyun yazdı, asıl etkinliğini düzyazıda sağladı.
Süreli yayınlarda yayımladığı makale türündeki eserlerinde Türkçenin gelişimine
hizmet etti; yazım ve noktalamada standartlaşmayı getirdi, üslupta yalın dili
yerleştirdi. Kurmaca dışı edebî türler olarak adlandırılan biyografi, anı, gezi
yazısı gibi türlerde modern örnekleri Türkçeye kazandırdı. Yeni
Osmanlılar Tarihi’nde devrine ışık tuttu. Biyografileriyle yerli ve
yabancı, çağdaş ve tarihî birçok kişiliğin tanınmasını ve edebiyat tarihine mal
olmasını sağladı. Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye adındaki
edebiyat antolojisi, kanon kurucu bir etki yarattı. İçerik ve baskı tekniği
açısından türünün önde gelen örnekleri olan takvimli, ansiklopedik yıllıkları
(salname, almanak) ile Mecmua-i Ebüzziya ve Yeni
Tasvir-i Efkâr gibi süreli yayınlarıyla ülkenin siyasi ve kültürel
yaşamına katkı sağladı.
Modern tekniklerle estetik ve temiz baskı yapma işini başlattı. Almanya’da
düzenlenen uluslararası sanat baskıları (édition de lux) yarışmalarına
katılarak her yıl birkaç eseri ile dereceye girdi, Internationale
Graphische Muster-Austausch adlı yıllıkta yer aldı. Bu başarılarından
dolayı kendisine Fransa tarafından kültür hizmeti liyakat madalyası verildi
(Ebüzziya).
Kûfî hatta kendine özgü bir üslup geliştirdi, Türk tarzı arabesk süslemede
döneminin ustaları arasına katıldı. Aralarında Yıldız Sarayı ve Camii ile
bugünkü Arkeoloji Müzesinin de bulunduğu birçok resmî ve özel kuruluşun
binasının yazılarını ve süslemelerini yaptı. Çini mürekkebiyle yaptığı “eau
forte” olarak adlandırılan desenler ve suluboya çalışmaları bugün özel
koleksiyonlardadır (Ebüzziya). Dolmabahçe Sarayı Müzesi'nde ve Konya Mevlana
Müzesi'nde örnekleri bulunan halıları da sanat eseri niteliğindedir.
Kaynakça
Akgün, Adnan (1987). Ebüzziyâ Tevfik’in Mecmûa-i Ebüzziyâ’daki
Hâtıraları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Akgün, Adnan (2005). “Ebüzziya Tevfik’in Sultan II. Abdülhamid ile
İlişkileri”. Journal of Turkish Studies 30 (I): 97-106.
Canelli, Mustafa (1994). Tanzimat Aydınlarından Renkli bir Sima:
Ebüzziyâ Tevfik Bey. Ankara: Kariyer Matbaacılık.
Ebüzziya, Ziyad (1994). “Ebüzziyâ Mehmed Tevfik”. TDV İslâm
Ansiklopedisi. Cilt 10. https://islamansiklopedisi.org.tr/ebuzziya-mehmed-tevfik
[erişim tarihi: 29.01.2019]
“Ebüzziya Tevfik” (2003). Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar
Ansiklopedisi. Cilt 1. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 343-345.
Gündoğdu, Fahriye (1983). “Ebüzziya Tevfik’in Türk Basımcılığına Getirdiği
Yenilikler”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni XXXII (1):
5-1.
Gür, Âlim (1998). Ebüzziya Tevfik: Hayatı; Dil, Edebiyat, Basın,
Yayın ve Matbaacılığa Katkıları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Kahraman, Âlim (2003). “Mecmâa-i Ebüzziyâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi.
Cilt 28. https://islamansiklopedisi.org.tr/mecmua-i-ebuzziya [erişim
tarihi: 29.01.2019]
Kut, Turgut (2003). “Matbaa-i Ebüzziyâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi.
Cilt 28. https://islamansiklopedisi.org.tr/matbaa-i-ebuzziya [erişim tarihi:
29.01.2019]
Necatigil, Behçet (1999). “Ebüzziya Tevfik”. Edebiyatımızda İsimler
Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yay. 135.
Okutan, G. (2003). "Ebüzziya Mehmed Tevfik". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. III. Ankara: AKM Yay. 242-244.
Öztürk, Banu (2013). “D’Ebüzziya Tevfik: Mémoires oú récit
historique? Yeni Osmanlılar Tarihi (Histoire des Jeunes Ottomans)”. Folklor
/ Edebiyat 19 (74): 217-224.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1977). “Unutulmuş Bir Eser”. Edebiyat
Üzerine Makaleler. hzl. Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yay. 244-247. Yeni
Osmanlılar Tarihi hakkında.
“Tanzimat Döneminde Jön Türk Bir Tasarımcı: Ebuzziya Tevfik”. Kültür ve
Turizm Bakanlığı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-80291/tanzimat-doneminde-jon-turk-bir-tasarimci-ebuzziya-tevf-.html
[erişim tarihi: 29.01.2019]
Türesay, Özgür (2004). “Bir Osmanlı Matbaacısının Sergüzeşti: Ebüzziya
Tevfik’in Matbaa-i Ebüzziya’sı”. Toplumsal Tarih (128): 36-43
Türesay, Özgür (2004). “Contribution à l’histoire de l’édition ottomane:
les almanachs Ebüzziya (1880-1899)”. Printing and Publishing in the
Middle East: Papers from the Second Symposium on the History of Printing and
Publishing in the Languages and Countries of the Middle East, Bibliotheque
nationale de France, Paris 2-4 November 2005. ed. Philip Sadgrove. Londra:
Oxford University Press. 129-154.
Türesay, Özgür (2008). Être intellectuel à la fin de l’Empire ottoman: Ebüzziya Tevfik (1849-1913) et son temps. Doktora tezi. Paris: Institut National des Langues et Civilisations Orientales.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN - DOÇ. DR. GUNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBEYayın Tarihi: 13.02.2019Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Yayın Tarihi: 13.02.2019Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Ecel-i Kaza | Tasvir-i Efkâr Matbaası / İstanbul | 1288 / 1871 | Tiyatro |
Reşid Paşa Merhumun Bazı Âsâr-ı Siyasiyesi | Tasvir-i Efkâr Matbaası / İstanbul | 1289 / 1872 | Derleme |
Salname-i Hadika | Hadika Matbaası / İstanbul | 1290 / 1873 | Diğer |
İstanbul Gazetecileri | - / - | [1873] | Tiyatro |
Habibe yahut Semahat-ı Aşk | Hayal Matbaası / İstanbul | 1291 / 1874 | Tiyatro |
Üç Yüzlü Bir Karı | Mihran Matbaası / İstanbul | 1294 / 1877 | Çeviri |
Bosna Vilayeti Salnamesi | Bosna Vilayet Matbaası / Saraybosna | 1295 / 1878 | Diğer |
Numune-i Edebiyat-ı Osmaniye | Mihran Matbaası / İstanbul | 1296 / 1879 | Antoloji |
Salname-i Ebüzziya | Mihran Matbaası / İstanbul | 1296 / 1879 | Diğer |
Salname-i Kameri | Mihran Matbaası / İstanbul | 1297 / 1880 | Diğer |
Cümel-i Müntehabe-i Kemâl | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Derleme |
Benjamin Franklin | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Büfon | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Diyojen | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Galile | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Gutenberg ve İhtira-ı Fenn-i Tab | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
İbn-i Sina | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Napolyon | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1299 / 1882 | Biyografi |
Ezop | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1300 / 1883 | Biyografi |
Harunü'r-Reşid | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1300 / 1883 | Biyografi |
Hasan bin Sabbah | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1300 / 1883 | Biyografi |
Yahya (bin Halid bin Bermek) | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1300 / 1883 | Biyografi |
Muharrerat-ı Hususiye-i Âkif Paşa | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1301 / 1884 | Derleme |
Durub-ı Emsal-i Osmaniye | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1302 / 1884 | Derleme |
Jan Jak Russo | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1303 / 1886 | Biyografi |
Millet-i İsrailiye | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | İnceleme |
İmparator Vilhelm | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | Biyografi |
Nef'î | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | Biyografi |
Nikola Şamfor | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | Biyografi |
Sururi-i Müverrrih | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | Biyografi |
Tazarruat-ı Sinan Paşa | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1305 / 1888 | Derleme |
Namık Kemal | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1306 / 1888 | Biyografi |
Lugat-ı Ebüzziya | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1306 / 1888 | Diğer |
Ne Edat-ı Nefyi Hakkında Tetebbuat | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1309 / 1892 | İnceleme |
Makame-i Tevkifiye | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1311 / 1894 | Hatıra |
Takvim-i Nisa | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1317 / 1889 | Diğer |
Kemal Bey'in Tercüme-i Hâli | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1326 / 1908 | Biyografi |
Rebi-i Marifet-Salname-i Ebüzziya-Takvim-i Ebüzziya | Mihran Matbaası - Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1297-1310 / 1880-1900 | Diğer |
Müntehabat-ı Tasvir-i Efkâr | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1301-1311 / 1884-1894 | Derleme |
Muallim Doktor Dozy'nin Tarih-i İslamiyet Unvanlı Kitabı ve Mütercimi Hakkında Tenvir-i Efkâr | Matbaa-i Ebüzziya / İstanbul | 1910? | İnceleme |
Şinasi'nin Son Günleri ve Ölümü | Sunar Tiyatrosu / İstanbul | [1911] 1971 | Biyografi |
Yeni Osmanlılar Tarihi | Hürriyet / İstanbul | [1909-1910] 1973-1974 | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Hüsamettin Bozok | d. 20 Şubat 1916 - ö. 28 Ekim 2008 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | AHMED MÜNİB, Bandırmalı-zâde | d. 1858 - ö. 1918 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Çiğdem Talu | d. 31 Ekim 1939 - ö. 28 Mayıs 1983 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MEHMED NÂZIM [PAŞA] | d. 1849 - ö. 17 Aralık 1926 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | TAŞÇI ALİ (USTA), Ali | d. 1849 - ö. 1904 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SAFDERÎ, Salih | d. 1849 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | HAYRET, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi | d. 1847-48 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ali Nusret | d. 23 Mart 1872 - ö. 13 Şubat 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ÂSAF, Süleymân Âsaf Bey | d. 1839 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Nazan Öçalır | d. 1963 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Ünal Bolat | d. 22 Temmuz 1960 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Petri Yalıncı | d. 1964 - ö. 2002 | Meslek | Görüntüle |
13 | Tahir Olgun | d. 14 Eylül 1877 - ö. 20 Haziran 1951 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MEHMED EMÎN FEYZÎ | d. 1862 - ö. 1929 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Ruşen Eşref Ünaydın | d. 18 Mart 1892 - ö. 21 Eylül 1959 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | TEVFİK | d. 1870 - ö. 1914 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | TEVFİK, Abdullah | d. ? - ö. 1854-1855 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MEHMED TEVFÎK, Diyarbakırlı | d. 1865 - ö. 1905 | Madde Adı | Görüntüle |