Madde Detay
ESED, Esed Rızayev
(d. 1874 / ö. 1951)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Esed Rızayev olan âşık 1874 yılında Basarkeçer bölgesinin Büyük Garagoyunlu köyünde doğmuştur. Babasının asıl memleketi Tovuz bölgesinin Bozalganlı köyüdür. Daha sonraları buradan ayrılarak Büyük Garagoyunlu köyüne yerleşmiştir. Esed 12 yaşlarına geldiğinde ise babasını kaybetmiştir. Babasının ölümünden sonra 5 yıl kadar müdürlük yapan Esed, bu süre içerisinde âşıklığa karşı da ilgi duymaya başlamıştır. Bunun üzerine âşıklık eğitimine başlayan Esed, Elesker’e çırak olmuş ve onun yanında dört yıl kadar çalıp söylemiştir. Halk şiirinin hemen hemen bütün türlerinde çalıp söyleyebilen Âşık Esed, âşıklık yeteneğinin yanı sıra Köroğlu hikâyesini de çok güzel anlatan usta bir meddahtır. Âşık Esed, âşıklık meziyeti yanında birçok özelliği ile de ön plana çıkmaktadır. 1928 ve 1938 yıllarında yapılan Azerbaycan Âşıkları Kurultayı’na katılmış ve âşıkların çeşitli meseleleri ile ilgilenmesi sonucunda “şeref nişanı” ile taltif edilmiştir. 1951 yılında vefat etmiştir (Sakaoğlu vd. 1986: 141).
Esed’in sanatı oldukça güçlüdür. Hece vezninin dışında klasik tarzda da çok güzel şiirler söylemiştir. Özellikle geraylı, koşma, deyişme (atışma) ve muhammes şekillerinde oldukça büyük bir başarı göstermiştir. Âşık Esed, bazı şiirlerinde yoksulluktan şikâyet etmiş, bazılarında ise sevgiliye olan aşkını dile getirmiştir. “Ermeni Gızı” isimli zincirleme muhammesi onun sanat yönünü gösteren en önemli şiirdir. Bu şiirin yanı sıra Âşık Esed’in deyişmeleri (atışmaları) de oldukça dikkat çekicidir. Ahundov’un verdiği bilgiye göre âşığın ustası olan Esed, “Nizami ve Afag” adlı bir de halk hikâyesi tasnif etmiştir. Âşık Esed ile ilgili olarak Himmet Elizade 1939 yılında küçük bir kitap yayımlamıştır. Ayrıca R. Abdullayev ve R. Helilov da 1979 yılında Aşıg Esed Seçilmiş Şe’rler adlı bir kitap yayımlayarak âşığın seçme şiirlerini bir araya toplamışlardır (Sakaoğlu vd. 1986: 141-142).
Kaynakça
Axundov, Ehliman, Abbaslı İsrafil, Hüseyn İsmalıyov (2005). Azerbaycan Aşıq Şiirinden Seçmeler II. Bakü: Şerq-Qerb.
http://www.azerbaycanedebiyati.com/index.php/sayfa/detay/asik_esed_ [Erişim Tarihi: 25.08.2019].
Sakaoğlu, Saim, A. Berat Alptekin, Esma Şimşek (1986). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri II . İstanbul: Halk Kültürü.
Sakaoğlu, Saim, A. Berat Alptekin, Esma Şimşek (1986). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Sakaoğlu, Saim, A. Berat Alptekin, Esma Şimşek, Vilayet Muharoğlu (1993). "Âşıq Penah". Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Nesir-Nazım) - Azerbaycan Türk Edebiyatı. akt. Rıdvan Öztürk, Ali Duymaz. C. 3. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 77-78.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSNA KAVAKLIÇEŞMEYayın Tarihi: 25.03.2019Güncelleme Tarihi: 02.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 25.03.2019Güncelleme Tarihi: 02.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | HOSROV SEFEROV | d. 1936 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | SELİMÎ, Ali Selimî | d. 1952 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | BAKİ, Baki Arslan | d. 1934 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NESİP | d. 1874 - ö. 1944 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Samih Rifat | d. 16 Nisan 1874 - ö. 3 Aralık 1932 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÖMER, Ömer Lütfi Veli | d. 1874 - ö. 1957 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | HUZURÎ, Ali Coşkun | d. 19.04.1886 - ö. 23.09.1951 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | SELİM SAMİ, Selim Sami Efendi | d. ? - ö. 1951 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MERYEM, Meryem Kavaklı | d. ? - ö. 1951 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | AVDI İSE OĞLU AVDIYEV | d. 1910 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | BAYRAM BAYRAMLI | d. 1937 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | ALİ RIZA SÜLEYMANİ | d. 1953 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | BAHŞİOĞLU | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | MERYEM, Meryem Kavaklı | d. ? - ö. 1951 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | MEKNÛNÎ, Niğdeli | d. ? - ö. 1879/1882? | Madde Adı | Görüntüle |