Madde Detay

Çorum’da doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini Samsun, Urfa, Konya ve Ankara’da; lisans eğitimini Gazi Eğitim Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalında tamamlamıştır. Aynı yıl, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın hocalık yaptığı kürsüde asistan olabilmek amacıyla İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümüne kaydolmuş ancak bu bölümü tamamlamadan son sınıfta ayrılmıştır. Bu süreçte öğretmenlik yapan Kaplan; okulu bırakmasının ardından öğretmenliği de bırakmış ve 1984 yılında gazeteciliğe başlamıştır. Aktüel dergisinde yazdığı bir yazı dolayısıyla mahkûm olduğu için 1995'te Londra’da gitmiş, beş yıl sonra (2000) Türkiye'ye geri dönerek gazeteciliğe devam etmiştir. Uzun süre Hürriyet'te çalışmış; burada kültür, sanat, siyaset gibi alanlara dair yazılar yayımlamış; kitap tanıtımları yapmış, dosya editörlükleri üstlenmiştir. Kaplan, 2016'dan itibaren T24'ün kültür sanat portalı K24'te sanat ve edebiyat konulu yazılar yazmayı sürdürmüştür.

Şiirlerinin yanında yazdığı diğer eserlerinde gazeteci kimliğinin getirisi olarak siyasi liderlerin biyografilerini, ülke gündeminin önemli satır başlarını anlattı. Yazar, hayatını İstanbul'da sürdürmektedir.

İlk şiiri 1978 yılında Türk Edebiyatı dergisinde yayımlanmıştır. 1980 Kuşağı şiirinin geleneği önemsediğine dair genel kanının aksine Sefa Kaplan, 1980 Kuşağı’nın geleneğin birikimine eğildiği, ondan yararlanma yoluna gittiği, kimi şairlerin de geleneği poetikasının merkezine aldığı düşünce ve tespitlerinin aksini söyleyerek aykırı duruş sergileyen bir şairdir: “Maalesef, günün şairi; vahiy geleneğini, Batının putlarına peşkeş çektiğini zannederek yeni bir güç elde etmeyi umarken, başını ‘anti-şiir sloganlarının’ taşlarına vurmaktadır. Üstelik bu durumu; çarpıcı zaaflarını gizleyerek yansıttığını umduğu halde, ortalığa dökülmekte ve ‘şiir /okurunu’ (nitelikli okur elbette) bir defa daha hayal kırıklığına uğratmaktadır. Neden derseniz, şair, kendisine bu kimliği veren geleneğin ısrarla dışında kalmak ve farkına varmamak istemekte ve bu itibarla yazdıkları karşılık bulamamaktadır. Bu durum ise onu –yani şairi– benmerkezciliğin yine gelenekte karşılıksız olan sokaklarına itmekte ve Batılı bencilliğin iptidai eteklerinde dolaştırmaktadır”
(Asiltürk, 2013: 84). Şairin bu bakış açısı, onun şiirlerindeki konu ve izleklerde kendisini bireye ve topluma doğru açılan bir eleştiri olarak da gösterir. Eleştirilenin karşısınaysa tabii olarak bize, geleneğe, özümüze ait olanı koyar. Böylece, kuru slogancı ve bir fikrin taklitçisi olmayan şair, söz konusu bakışını şiirlerinde poetikasının fikrî yanı olarak ortaya koyar.

İnsan Bir Yalnızlıktır adlı kitabıyla 1990 yılında “Behçet Necatigil Şiir Ödülü”nü de alan Sefa Kaplan, geçmiş şiirin bilgisine ve zihniyetine oldukça hâkimdir. Ancak şair, bunun kendi şiirine yansımasını modernle harmanlayarak sağlar. Sürekli bir yenilik peşindedir. Bunu gerek “öz” gerek “dil” ve “biçim” boyutlarında örneklendirir. Onda birçok şaire göre farklı olan taraf, geleneği duyumsayışını sezgici yanıyla açık etmesidir. Onun sezgici yanı, en çok da anlamı öteleyerek duygu ve duyumsamayı öne çıkardığı, okurla şiirde verdiği anlamın ötesinde bir iletişim yolu seçme eğilimi gösterdiği yerlerde kendini gösterir. Bu nitelik, şairle okur arasında samimi ve sağlam bir bağ kurar. Zira bu bağın bir ucu buradayken diğer ucu, eski şiire, önceye ve ustalara uzanır. Burada bilinçle sezgi ve duygulanım buluşur. Sefa Kaplan da Osman Hakan A., ve V. B. Bayrıl gibi Yahya Kemal / Ahmet Haşim, Ahmet Muhip Dıranas, Asaf Hâlet Çelebi, Behçet Necatigil, Hilmi Yavuz çizgisinde durur. Saf şiir anlayışının cumhuriyetin ilk dönemlerindeki bu takipçilerinden etkilenmesi, kullandığı dili de etkilemiş kendi çağdaş okuruyla belli noktalarda ayrılıklar yaşamasına sebep olmuştur. Ek olarak Bâki Asiltürk, Sefa Kaplan’ın “bir yandan Attilâ İlhan, bir yandan da Necatigil ve Hilmi Yavuz üzerinden kendine mal ettiği geleneksel söylemi dönüştürme iddiasında ol(duğunu)” (Asiltürk, 2013: 311) söyler. Nitekim şairin, bu söylemi gerçekten dönüştürdüğü ve özgünlüğünü daha çok da bu noktada elde ettiği görülür.

Sefa Kaplan, hüznü yaşayan ve yazan bir şairdir. Onun şiirlerindeki konu ve izlekler, şair-bireyin süzgecinden geçerek şiire dâhil olur. Hayat, bütün genişliğini onun kendi perspektifinden alır. Bu yüzden ağırlıklı olarak bireyin dünyası işlenir. Tabii sosyal konular da vardır ama bunlar da bireyin bakışıyla yorumlanır, şekillenir, görünürlük kazanır. Ancak bunlar, şairin basit bir değerlendirmeyle “bireyci” sayılmasını gerektirmez. “Mistik ve materyalist deneyimlerden uzak şiiri daha çok can yankısı niteliğindedir. Onun şiirlerinden tedirgin bir ruhun sonu gelmez çığlıkları yükselir” (Özcan, 2011: 27-36). Kaplan, hüznü geniş bir perspektifte, herkesin hüznü olarak duyar ama münzevi bir şairdir.
Sürgün Sevdaları’nda daha çok aşk, hatıra, hatırlama, çocukluk, geçmişe özlem, ölüm düşüncesi, hüzün, tedirginlik, durağanlaşan-tekdüze hayat, sevda, modern hayat/çağ eleştirisi, yalnızlık, fakirlik-yoksulluk ve zenginlik-lüks hayat çatışması gibi konu, tema ve izlekler işlenir. Daha çok bireyin dünyasına yönelik bu konu ve izleklerle beraber kitabın sonlarına doğru kimi şiirlerden anlaşıldığına göre, şairin sosyal-siyasal durumlara da kayıtsız kalmadığı görülür. Kaplan’ın üzerinde en çok durduğu konulardan biri aşktır. Ancak aşk, daima acı ve hüzünle beraber gelir. Çoğu zaman, geçmiş düşüncesi de bu acıyı katlar. Şiirlerinde sürekli yaşanmış ama memnun olunmamış o geçmişte kalan "an"a bir dönüş isteği göze çarpar. Yarım kalan, tamamlanmamış bir yaşantının özlemini duyar. Bu yüzden şiirlerinin oturduğu yapı olumsuz bir dünya görüşü üzerine kuruludur.

Gazeteci kimliğiyle yazdığı diğer eserlerine bakıldığında şiirlerinde böylesi kapalı bir anlatımı tercih etmesi, onun türlerin anlatım gücüne ne ölçüde önem verdiğini de gösterir niteliktedir. Şiirleri kadar yaptığı ve yayımladığı araştırmalarla tanınmış, edebiyat ve bilim ortamlarında adından söz ettirmeyi başarmış bir şahsiyettir. Siyasi liderlerin ve önemli edebiyat adamlarının biyografilerini yazarken kullandığı üsluplar arasındaki fark da göze çarpmaktadır. Siyaset adamlarını anlattığı eserlerinde daha bilimsel ve belgesel anlatı yoğunluktayken (Mehmet Ağar, Recep Tayyip Erdoğan); yazar ve şairlerin hayatını kaleme aldığı eserlerinde ise (Geç Kalan Adam Ahmet Hamdi Tanpınar, Geleceği Elinden Alınan Adam Oğuz Atay) şair kimliğinin etkisi altında kullandığı dilde de farklılıklar görülmektedir.