Madde Detay

İstanbul’un Küçükmustafapaşa semtindeki Zeyrek’te doğdu. Babası Mehmet Emin Paşa, bir jandarma generalidir. Kâzım Karabekir, ortaokul yıllarında başladığı günlük tutmaya meslek hayatının son dönemlerine kadar devam etti. Kâzım Karabekir, okula beş yaşında mahallelerindeki sıbyan mektebinde başladı. Sırasıyla Fatih Askerî Rüşdiyesi'ni, Kuleli Askerî Lisesi'ni ve 1902 yılında Kara Harp Okulu'nu bitirdi. 1905’te ise Kara Harp Akademisi'nden mezun oldu. Karabekir, iyi keman çalan, beste denemeleri yapan, Fransızca konuşabilen ve okuyan, yağlıboya resim yapan, öğrenmeye aşırı merakı olan, serbeste kaçan manzumeler yazan, içki ve kötü alışkanlıkları olmayan, çok terbiyeli bir genç olarak öğrenim gördüğü tüm okullarda öğretmenlerinin dikkatini ve beğenisini kazandı. Kâzım Karabekir, askerlik hayatı boyunca imparatorluğun çok çeşitli bölgelerinde değişik rütbelerle görev yaptı, Balkan, I. Dünya ve Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Doğu Cephesi komutanı olarak birçok önemli başarı kazandı ve Türk-Ermeni sınırını çizen anlaşmaları imzaladı. Büyük Zafer'in ardından, Edirne Milletvekilliği, İzmir İktisat Kongresi Başkanlığı, II. Dönem TBMM’de İstanbul Milletvekilliği yapan Karabekir, ‘Yeşil ve Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası’ ile ödüllendirildi.

21 Ekim 1923’te Ankara’da bulunan I. Ordu Müfettişliğine atanan Kâzım Karabekir, 11 Temmuz 1924’te İzmir’de İclâl Hanım’la evlendi. Bu görevi bir yıl devam ettiren Karabekir, askerlerin aynı zamanda milletvekilliği yapamayacağını öngören kanunun kabulü üzerine 26 Ekim 1924’te bu görevinden istifa ederek siyasete atıldı. Kâzım Karabekir, 17 Kasım 1924’te Hüseyin Rauf Orbay, Refet Bele, Dr. Adnan Adıvar gibi isimlerle Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu, kapatılma kararına kadar bu partinin genel başkanlığını yürüttü. 22 Haziran 1926’da Mustafa Kemal Atatürk’e yönelik İzmir suikastının hazırlığında rol aldığı gerekçesiyle Ankara’da tutuklandı. Bir aylık tutukluluktan sonra beraat eden Kâzım Karabekir, bu olayın ardından İstanbul Erenköy’deki evinde inziva hayatına çekildi. Kasım 1938’de Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan İstanbul milletvekili olarak Meclise giren Karabekir, 23 Temmuz 1946’da TBMM Başkanlığına seçildi ve ölümüne kadar bu görevde bulundu. Ankara’da geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etti. Cenazesi Ankara Hava Şehitleri Kabristanı’nda toprağa verildi. Timsal, Hayat ve Emel isminde üç kız çocuğu vardır.

Kâzım Karabekir’in kaleme aldığı Çocuklara Öğütlerim adlı eser bu konuda oldukça dikkat çekici bir metindir. Beş bölümden oluşan bu kitapta Karabekir, hemen hepsi bugün de geçerli olan görgü kurallarını, bireyin eğitim, çalışma ve özel hayatında uyması gereken temel kural ve kaideleri sohbet tarzında bir üslupla anlatır. Ayrıca eserde Karabekir’in yazdığı "Sabah Duası" ve "Akşam Duası" adlı iki de şiir bulunmaktadır.

Kâzım Karabekir, çocuklara yönelik kaleme aldığı metinlerde tiyatro türünü tercih etmiştir. Bunun o dönem tiyatroya olumlu bakmayan halkın tepkisini çekmemesi için yazdığı eserlere “ibret” adını vermiştir. Eserlerinde cahilliğin zararları, eğitimin önemi, ezberci eğitimin yanlışlığı, meslek sahibi olmanın ve meslek seçiminin önemi, beden ve ruh sağlığına önem verilmesi gerektiği, bağımsızlığın Türk milletinin vazgeçilmez karakteri olduğu, hava, deniz ve demiryolu taşımacılığının milletlerin gelişmesinde önemli bir rol oynadığı gibi iletilerini okuyucuya sunan Karabekir, bu oyunları açtığı okullarda öğrenim gören çocukların halk karşısında oynamasını sağlamıştır. Bunun yanında çağı yakalamak için sanayileşmenin ve teknolojiye ayak uydurmanın bir gereklilik olduğu, çocukların görerek, yaparak ve yaşayarak daha çabuk ve kalıcı şekilde öğrendikleri, başarı için birlik ve beraberliğin şart olduğu da eserlerinde vurgulanır. Karabekir, eserlerinde izlek olarak şirketler kurarak sermaye ve gücü birleştirmenin ekonomik kalkınma için gerekli olduğu, hurafelere inanmanın, öğrenmeye kapalı kalmanın gelişme ve ilerlemenin önündeki en büyük engel olduğu gibi günlük hayata yönelik birtakım iletileri de kullanır. Ayrıca okuyucuya ve izleyiciye vermek istediği iletilerin etkisini artırmak ve kalıcılığını sağlamak için tiyatro oyunları için şarkılar ve marşlar da yazarak bestelemiştir. Özellikle Şarkılı İbret adlı eserdeki tüm oyunlar için bestelenmiş marş ve şarkılar bulunmaktadır.

Karabekir, yazdığı eserlerde muhatap olarak aldığı yaş grubuna çok dikkat eder. Kitabın iç kapağında mutlaka hangi yaş grubu için kaleme alındığı kayıtlıdır. Örneğin Şarkılı İbret adlı eserin iç kapağında ilk üç oyunun on, on bir yaşına kadar olan çocuklar tarafından oynanabileceği; diğer oyunların ise her yaştaki çocuklar tarafından oynanabileceği ifadesi yer alır. Ancak burada dikkat çeken bir nokta, oyunların gerek kurgulanışında gerekse oyunlarla ilgili eserde yer alan fotoğraflarda sadece erkek çocukların bulunmasıdır. Bu durum, bugün için anlaşılması zor bir durum olsa da eserlerin yazıldığı döneme bakılınca (1922) anlaşılabilir niteliktedir.

Eserlerde karakter olarak belirgin bir çerçeveden bahsetmek zordur. Bunun nedeni oyunlardan birçoğunun toplu olarak sergilenmesi dolayısıyla belirgin karakterlerin yer almamasıdır. Bir diğer nedeni ise karakter sayısı fazla olmayan az sayıdaki oyunun ise karakter ağırlıklı değil, ileti ağırlıklı olarak kurgulanmasıdır.

Karabekir’in çocuklar için kaleme aldığı eserler kurgu olarak değerlendirildiğinde sanatsal kaygıdan çok ileti kaygısının ön plana çıktığı görülür. Eserler kolay anlaşılabilecek ve sahneye konulabilecek şekilde kurgulanmıştır. Bu da hem yazar, hem de dönem şartları bakımından anlaşılabilecek bir durumdur. Çünkü Karabekir’in kaleme aldığı oyunlar çoğu zaman açık alanda halkın önünde oynanmıştır. Bu nedenle de rahatlıkla sahnelenebilecek bir kurgu tercih edilmiştir. Ayrıca eserlerin yazıldığı dönemde ülkenin içinde bulunduğu durum da ileti kaygısının ön plana çıkmasını anlaşılabilir kılmaktadır.

Eserler çocuklar için kaleme alındığı için Karabekir’in anlaşılır bir dil kullandığı görülmektedir. Uzun, ağır tasvirler ve ağdalı bir üslup yerine yazıldığı döneme göre daha rahat okunabilir ve anlaşılabilir bir dilin tercih edildiği görülmektedir. Gerek kapak gerekse iç baskısında fotoğraf, resim gibi görsellerin kullanılması hitap ettiği yaş grubunun özelliklerinin dikkate alındığını göstermektedir. Tiyatro oyunlarının birçoğunda oyunların nasıl oynanacağı ile ilgili bilgilerin verilmesi bu bilgilerin de görsellerle desteklenmesi dikkat çekici bir özelliktir. Bu da yazarın hitap ettiği yaş grubu noktasındaki hassasiyetini göstermektedir.