KEN'ÂN, Yûsuf Ken'ân Bey, Maraşlı

(d. 1246/1830 - ö. 1293/1876)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Maraş'ta 1246/1830 tarihinde doğdu. Asıl adı Yûsuf Ken'ân Bey'dir. Şiirlerinde Ken'ân mahlasını kullandı. Bayezidoğullarından Maraş valisi Maraşlı Vezir Kalender Paşa'nın torunu, Diyarbakır valisi Vezir Süleymân Paşa'nın oğludur. Annesi Şerîfe Hanım Dulkadiroğulları soyundandır. Babasının ölümüyle henüz çocuk yaşında iken mîrü'l-ümerâlık rütbesi verilerek paşa oldu. İlk tahsilini Maraş'ta yaptı. Sonra öğrenimini tamamlamak amacıyla annesi ile beraber İstanbul'a gitti. Dilekçesi üzerine 1262/1845 senesinde rütbesi rütbe-i sâliseye çevrilerek Sadâret Mektûbî Odası'na memur edildi. Daha sonra Hâriciye Mektûbî Odası'na girdi. 1277/1860 senesinde ûlâ sınıf-ı sânîsi rütbesiyle Hâriciye Mektupçuluğu'na, yine aynı yıl içinde Sadâret Mektupçuluğu'na tayin olundu. 1279/1862 yılında ûlâ sınıf-ı evveli ve ikinci rütbe Mecîdî nişanı verildi. 1284-1867 senesinde Tunus Kapukethudâlığı da mektupçuluk görevine eklendi. 1285/1868 yılında rütbe-i bâlâ ile Dâhiliye müsteşarlığına ve 1286/1869 senesinde Mahkeme-i Nizâmiye üyeliğine atandı. 1288/1871 senesinde Mahmûd Nedîm Paşa'nın sadaretinde ikinci defa Sadaret mektupçuluğuna, akabinde Dîvân-ı Hümâyûn âmedciliğine, Hüseyin Avni Paşa'nın sadaretinde 1291/1874 yılında Şûrâ-yı Devlet üyeliğine, dört ay sonra tekrar âmedciliğe, Mahmûd Nedîm Paşa'nın ikinci sadaretinde ise 1292/1875 senesinde Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliye Muhâkemât Dairesi üyeliğine getirildi. Bu görevdeyken bir yıl kadar sonra 1293/1876 senesinde İstanbul'da vefat etti. Merkezefendi Kabristanı'na defnedildi.

İbnü'l-Emin, Ken'ân Bey hakkında şunları söyler: Uzun boylu, esmer, seyrek sakallı idi. Şairlikten ziyade nâsirlikle tanınırdı. Bâbiâli'nin en güçlü kâtibi sayılırdı. İçki ve işrete düşkündü. Meclis-i Vükelâ'nın mühim mazbatalarını ve arz tezkirelerini içerek yazdığı rivayet edilir. Evinde şiir ve musiki sohbetleri yapılırdı ve çok cömert bir insandı. Şiirleri medhiye ve yeni yıl tarihleri kabilinden manzumelerle şarkılardan ibarettir. Kaside, gazel, kıt'a, rubâi söylememiştir, söylemiş ise ben görmedim ve işitmedim (İnal 1988: 861, 862).

Ken'ân Bey'in eserleri şunlardır:

1. Ken'ân Bey Âsârı: Şiir ve inşalarından oluşan bu eser İstanbul'da 1289/1872 senesinde 143 sayfa hâlinde basıldı. Bazı şiirlerini ve özellikle şarkılarını ihtiva etmektedir.

2. Gülşen-i Sühan (Âsâr-ı Ken'ân Bey): İstanbul'da 1293/1876 senesinde 32 sayfa hâlinde basıldı. İnşa türünün örneklerinden ve mektuplarından oluşmaktadır.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Çiftçi, Cemil (2000). Maraşlı Şairler Yazarlar Alimler. İstanbul: Kitabevi Yay.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. II. İstanbul: Dergah Yay.

Ken'ân Bey (1293). Gülşen-i Sühan (Âsâr-ı Ken'ân Bey). İstanbul.

Ken'ân Bey (1289). Ken'ân Bey Âsârı. İstanbul.

Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul.

Ünver, Niyazi (2004). "Ken'ân". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. V. Ankara: AKM Yay. 447.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 31.12.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Şarkı

Ol kaşı kemân cevr ü cefâ yayını kurdu

Tîr-i nigehi murg-ı dil-i zârımı urdu

Peykân-ı gamı geçdi ciger-gâhıma durdu

Âşıklığımı nâlelerim halka duyurdu

Sultân-ı kader neyleyim böyle buyurdu

Mehcûr olalı ol gül-i nâdîde-edâdan

Kurtulmadı bî-çâre gönül hâr-ı cefâdan

Feryâdımın aksi geliyor semt-i semâdan

Âşıklığımı nâlelerim halka duyurdu

Sultân-ı kader neyleyim böyle buyurdu

Müjgân oku sînemde edip kârını icrâ

Hûn-ı cigere çeşm-i teri eyledi mecrâ

Yârin işidip güldüğüne ağlamam ammâ

Âşıklığımı nâlelerim halka duyurdu

Sultân-ı kader neyleyim böyle buyurdu

(Ken'ân Bey (1289). Ken'ân Bey Âsârı. İstanbul. 135.)

Gülşen-i Sühan'dan:

Sûret-i Mektûb: Kendim kemâl nâmına bir şey kazanamadığıma dil-hûn isem de kemâli tanımakda kemâl olduğunun mütâla'ası tesliyet-bahş-ı derûn oluyor. O biliş iktizâsı ve o muhabbet îcâbıdır ki âsârını mütâla'a edebildiğim erbâb-ı fazl u ma'rifetden güzeştegânın ervâhını hemîşe takdîs ve zamânımızda olanların nãm-ı sâmîlerini dilim döndüğü ta'bîrât-ı mâdihesinin en güzîdesiyle ibcâl ederim. Daha doğrusu kemâl gibi bir ihsân-ı aliyüü'l-âl-i Hudâ'ya kimi mazhar görsem onun meftûnu ve belki kulu ve kurbânıyım.

(Ken'ân Bey (1293). Gülşen-i Sühan (Âsâr-ı Ken'ân Bey). İstanbul. 3.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞAZÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2NÛRÎ, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlıd. 1844 - ö. 1906Doğum YeriGörüntüle
3Ömer Aksayd. 1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4BAHRİ, Karslıd. 1829/1830 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5MUSA, Musa Seferoğlud. 1830 - ö. 1912Doğum YılıGörüntüle
6CELÂLÎ, Mustafad. 1829-1830 - ö. 1893-1894Doğum YılıGörüntüle
7SÂMÎd. ? - ö. 1876-77\'de hayattaÖlüm YılıGörüntüle
8KÖŞKEROĞLUd. ? - ö. 1876/1877Ölüm YılıGörüntüle
9KUL ELİFd. ? - ö. 1876Ölüm YılıGörüntüle
10TAHSÎN, Mehmed Tahsîn Beyd. ? - ö. 1808-09MeslekGörüntüle
11ENVERÎ, Sa'dullah Enverî Efendid. 1736-37 (?) - ö. 7 Kasım 1794MeslekGörüntüle
12ZÜHDÎ, İsmâil Zühdî Beyd. 1799 - ö. ?MeslekGörüntüle
13KOLAĞASI ALİ RIZÂ EFENDİd. 1834-35 (?) - ö. 28 Haziran 1919Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14CEVDET, Recâî-zâde Ahmedd. ? - ö. 1831Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İBRÂHÎM, Aşçı Halîl İbrâhîm Deded. 1828 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HIZIRd. ? - ö. 1844-45’te hayattaMadde AdıGörüntüle
17ŞEMSÎ, Şemseddîn Beyd. ? - ö. 1846Madde AdıGörüntüle
18LÜTFÎ, Muslî Ağa-zâde Mustafa Ağad. ? - ö. 1130/1717Madde AdıGörüntüle