KUL İBRAHİM/OZAN İBRAHİM

(d. 1876 / ö. 1959)
imam, âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ozan İbrahim, 1876 yılında Adana Tufanbeyli'nin Yamanlı köyünde doğmuştur. Âşığın kendisinden hariç üç erkek bir de kız olmak üzere dört kardeşi vardır; yani beş çocuklu, yedi kişiden oluşan bir ailenin üyesidir. Ozan İbrahim, düzenli bir eğitim almamıştır. Fakat daha sonra Hacın'ın (Saimbeyli) Kötün köyünde Arapça ve Kuran öğrenip molla unvanı alarak köyüne dönmüştür. Ozan İbrahim vatani görevini yaparken 1. Dünya Savaşı başlamış savaşa katılmış ve esir düşmüştür. Anlatıldığına göre 5 yıl kadar bir süre İngilizlerin elinde esir kalmıştır. 1. Dünya Savaşı ve sonrasındaki esir olduğu dönemde yaşadığı olaylar onu daha da duygusal bir hale getirmiştir. Savaş sonrasında köyüne dönmüş ve babası ile birlikte çiftçilik yapmıştır. Çiftçilikle geçen bu süre zarfında duygu ve düşüncelerini yüksek sesle dile getirmeye, dertlerini, isteklerini, sevincini şairane bir dille ifade etmeye başlamış; bu niteliğinden dolayı da İbrahim'in adı yaşadığı çevrede yavaş yavaş "Ozan İbrahim" olarak anılmaya başlamıştır. Takip eden yıllarda yukarıda da bahsedildiği üzere, Kötün köyünde aldığı dini eğitimden dolayı kendisine Mağara (Tufanbeyli) kasabasında imamlık görevi verilmiştir. Bu görevi söz konusu kasabada (Mağara) yaklaşık 30 yıl kadar sürdürmüştür. Ozan İbrahim, 1959 yılının nisan ayında vefat etmiştir. Yaşamının yaklaşık yetmiş yılı âşıklıkla iç içe geçmiş fakat görüldüğü kadarıyla şiirlerini bir kitapta toplamayı düşünmemiş ya da buna vakit bulamamıştır. Âşığın bu nedenle yayımlanmış herhangi bir kitabı elimizde mevcut değildir (Arı 2009: 192).

Ozan İbrahim, âşıklığa 12 yaşında başlamıştır. Ağabeyinin kendisine verdiği bıçağı kaybetmesi, onun dilinin çözülmesine neden olur. Kaybettiği bıçağı bir an önce bulabilmek için Allah'a yalvarır. Fakat bu yalvarış öyle bir yalvarıştır ki, İbrahim'e şiir söyleme ilhamı verir. Orada ilk şiirini dillendirir; şiirin ilk dörtlüğü şu şekildedir: "Bıçağı yitirdim eller gülüşür/Gülüşünce kara bağrım alışır/Sıkışan kuluna Hızır yetişir/ Sıkıştım Hızır'ı gönder yaradan". Bu olayın ardından şiir söylemenin, her olayı şairane ifadelerle dile getirmenin ardı arkası kesilmez. Ancak âşığın saz çalma niteliği yoktur, badeli âşık değildir; usta-çırak ilişkisi içerisinde de yetişmemiştir. Şiirlerinde önceleri Kul İbrahim daha sonra "Ozan İbrahim" mahlasını kullanmıştır (Keleş 1996: 8). Âşığın bilinen otuz dört civarında şiiri vardır; bu şiirlerin çoğunluğu 1995 yılında Tufanbeyli Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü görevini yürüten Mustafa Yüksekoğlu Bey'den alınmıştır (Arı 2009: 193). Âşık, tespit edilen bu otuz dört şiirinde genellikle 8'li ve 11'li hece ölçülerini kullanmış, nazım birimi olarak dörtlük şeklini tercih etmiştir. Koşma nazım şekliyle yazdığı şiirlerinde genellikle ş, l, r, z, n sesleri ile yarım kafiye oluşturmuştur. Ozan İbrahim'in şiirlerinde nasihat, soru-cevap ve hikaye etme yolu ile anlatımı daha çok tercih ettiği görülmektedir. Şiirleri çoğunlukla koşma tarzında güzelleme, nasihat ve taşlamalardan ibarettir. Doğa, gurbet, fakirlik, yaşlılık, zamandan şikayet ve askerlik gibi temalara şiirlerinde yer vermiştir (Arı 2009: 195).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adanada Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966). Adana: Altınkoza Yay.

Keleş, Yunus (1996). "Ozan İbrahim". Tufanbeyli'nin Sesi Dergisi. C. 1.Tufanbeyli. 1: 8-11.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 07.06.2018
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KARAÇAY, İbrahim Karaçayd. 01.03.1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SEDAKAT RESULOVd. 01.05.1947 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ÂŞIK VEYSEL ŞATIROĞLUd. 1894 - ö. 21.03.1973Doğum YeriGörüntüle
4AHMED ŞU'AYB BEY, İstanbullud. 1876 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
5HAKKI, İbrahim Hakkıd. 1876 - ö. 1906Doğum YılıGörüntüle
6Kâzım Nami Durud. 1876 - ö. 14 Ekim 1967Doğum YılıGörüntüle
7Hüseyin Siret Özseverd. Mart 1872 - ö. 27 Şubat 1959Ölüm YılıGörüntüle
8Ruşen Eşref Ünaydınd. 18 Mart 1892 - ö. 21 Eylül 1959Ölüm YılıGörüntüle
9Ziya Şakir Sokud. 1884 - ö. 22 Aralık 1959Ölüm YılıGörüntüle
10SERVET DENİZERd. 1934 - ö. ?MeslekGörüntüle
11LÂYIH, Hâfız Mehmedd. ? - ö. 1748MeslekGörüntüle
12AĞA ÇILDIR, Hasand. 1932 - ö. ?MeslekGörüntüle
13AHMET ERTEMd. 1895 - ö. 1947Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ALADAĞLI/OZANOĞLU/YÜCELİ, İsmail Kurtd. 1956 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ABBAS, Abbas Yardımcıd. 1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16UYGARÎ, Osman Uygard. 01.02.1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MEHDİ KAHREMAN OĞLU İSGENDEROVd. 1880 - ö. 1968Madde AdıGörüntüle
18MUSA/GARİP MUSA, Musa Karateped. 01.02.1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle