KUL İBRAHİM/OZAN İBRAHİM

(d. 1876 / ö. 1959)
imam, âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ozan İbrahim, 1876 yılında Adana Tufanbeyli'nin Yamanlı köyünde doğmuştur. Âşığın kendisinden hariç üç erkek bir de kız olmak üzere dört kardeşi vardır; yani beş çocuklu, yedi kişiden oluşan bir ailenin üyesidir. Ozan İbrahim, düzenli bir eğitim almamıştır. Fakat daha sonra Hacın'ın (Saimbeyli) Kötün köyünde Arapça ve Kuran öğrenip molla unvanı alarak köyüne dönmüştür. Ozan İbrahim vatani görevini yaparken 1. Dünya Savaşı başlamış savaşa katılmış ve esir düşmüştür. Anlatıldığına göre 5 yıl kadar bir süre İngilizlerin elinde esir kalmıştır. 1. Dünya Savaşı ve sonrasındaki esir olduğu dönemde yaşadığı olaylar onu daha da duygusal bir hale getirmiştir. Savaş sonrasında köyüne dönmüş ve babası ile birlikte çiftçilik yapmıştır. Çiftçilikle geçen bu süre zarfında duygu ve düşüncelerini yüksek sesle dile getirmeye, dertlerini, isteklerini, sevincini şairane bir dille ifade etmeye başlamış; bu niteliğinden dolayı da İbrahim'in adı yaşadığı çevrede yavaş yavaş "Ozan İbrahim" olarak anılmaya başlamıştır. Takip eden yıllarda yukarıda da bahsedildiği üzere, Kötün köyünde aldığı dini eğitimden dolayı kendisine Mağara (Tufanbeyli) kasabasında imamlık görevi verilmiştir. Bu görevi söz konusu kasabada (Mağara) yaklaşık 30 yıl kadar sürdürmüştür. Ozan İbrahim, 1959 yılının nisan ayında vefat etmiştir. Yaşamının yaklaşık yetmiş yılı âşıklıkla iç içe geçmiş fakat görüldüğü kadarıyla şiirlerini bir kitapta toplamayı düşünmemiş ya da buna vakit bulamamıştır. Âşığın bu nedenle yayımlanmış herhangi bir kitabı elimizde mevcut değildir (Arı 2009: 192).

Ozan İbrahim, âşıklığa 12 yaşında başlamıştır. Ağabeyinin kendisine verdiği bıçağı kaybetmesi, onun dilinin çözülmesine neden olur. Kaybettiği bıçağı bir an önce bulabilmek için Allah'a yalvarır. Fakat bu yalvarış öyle bir yalvarıştır ki, İbrahim'e şiir söyleme ilhamı verir. Orada ilk şiirini dillendirir; şiirin ilk dörtlüğü şu şekildedir: "Bıçağı yitirdim eller gülüşür/Gülüşünce kara bağrım alışır/Sıkışan kuluna Hızır yetişir/ Sıkıştım Hızır'ı gönder yaradan". Bu olayın ardından şiir söylemenin, her olayı şairane ifadelerle dile getirmenin ardı arkası kesilmez. Ancak âşığın saz çalma niteliği yoktur, badeli âşık değildir; usta-çırak ilişkisi içerisinde de yetişmemiştir. Şiirlerinde önceleri Kul İbrahim daha sonra "Ozan İbrahim" mahlasını kullanmıştır (Keleş 1996: 8). Âşığın bilinen otuz dört civarında şiiri vardır; bu şiirlerin çoğunluğu 1995 yılında Tufanbeyli Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü görevini yürüten Mustafa Yüksekoğlu Bey'den alınmıştır (Arı 2009: 193). Âşık, tespit edilen bu otuz dört şiirinde genellikle 8'li ve 11'li hece ölçülerini kullanmış, nazım birimi olarak dörtlük şeklini tercih etmiştir. Koşma nazım şekliyle yazdığı şiirlerinde genellikle ş, l, r, z, n sesleri ile yarım kafiye oluşturmuştur. Ozan İbrahim'in şiirlerinde nasihat, soru-cevap ve hikaye etme yolu ile anlatımı daha çok tercih ettiği görülmektedir. Şiirleri çoğunlukla koşma tarzında güzelleme, nasihat ve taşlamalardan ibarettir. Doğa, gurbet, fakirlik, yaşlılık, zamandan şikayet ve askerlik gibi temalara şiirlerinde yer vermiştir (Arı 2009: 195).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adanada Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966). Adana: Altınkoza Yay.

Keleş, Yunus (1996). "Ozan İbrahim". Tufanbeyli'nin Sesi Dergisi. C. 1.Tufanbeyli. 1: 8-11.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 07.06.2018
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SARI MEMEDOVd. 1909 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Taha Torosd. 1912 - ö. 26 Ocak 2012Doğum YeriGörüntüle
3KUL ABDULLAH, Abdullah Kösed. 1892 - ö. 1997Doğum YeriGörüntüle
4İHYÂ, Ömer İhyâüddin Efendid. 1876-77 - ö. 1909Doğum YılıGörüntüle
5EMİNOV, Memmedyar Eminovd. 1876 - ö. 1966Doğum YılıGörüntüle
6Ahmet Cevat Emred. 1 Eylül 1876 - ö. 10 Aralık 1961Doğum YılıGörüntüle
7MUSTAFA ERAYd. 1922 - ö. 1959Ölüm YılıGörüntüle
8AKINCI, İbrahim Akıncıd. 01.07.1898 - ö. 24.07.1959Ölüm YılıGörüntüle
9Abdullah Turan Uzunlard. 1910 - ö. 8 Ağustos 1959Ölüm YılıGörüntüle
10FERMAN BABA, Fermani Kızılateşd. 1922 - ö. 1996MeslekGörüntüle
11VELİ EHMED OĞLUd. 1854 - ö. 1929MeslekGörüntüle
12SARI MEMEDOVd. 1909 - ö. ?MeslekGörüntüle
13CEMHANÎ, Ramiz İnced. 25.03.1947 - ö. 29.10.2008Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KASIM KAZANCIKLIOĞLUd. 1903 - ö. 26.12.1976Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ALİ BAŞTUĞd. 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16DİDARİ/EFGAN DİDARİ, Ökkeş Adil Toprakd. 1865/1872? - ö. 1914Madde AdıGörüntüle
17MEHDİ ASGER OĞLU BAYRAMOVd. 1912 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18NUREDDİN ABİD OĞLU İSKENDEROVd. 1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle