ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Aydın Balcıd. 10 Ocak 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Mehmet Emin Ulud. 15 Temmuz 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3PÜRYÂNÎ, Hacı Resul Eserd. 1931 - ö. 2006Doğum YeriGörüntüle
4Zahir Bigiyevd. 1870 - ö. 1902Doğum YılıGörüntüle
5AĞCAKIZ, Ağcakız Kerbelayı Dadaşkızı İmanovad. 1870-80 - ö. 1974Doğum YılıGörüntüle
6BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanımd. 1869-1870 - ö. 1932Doğum YılıGörüntüle
7Aliasgar Kemald. 25 Aralık 1878 - ö. 16 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
8Örikağasızade Hasan Sırrıd. 9 Ocak 1861 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
9MAHŞAH HANIMd. 1864 - ö. 25.03.1933Ölüm YılıGörüntüle
10KUL İBRAHİM/OZAN İBRAHİMd. 1876 - ö. 1959MeslekGörüntüle
11KÖYLÜ OZAN/KÖYLÜ, Mehmet Özkayad. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12MEHEMMED EKBER OĞLUd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
13CANANÎ, Veli Akbulakd. 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SEFİL HAMZA, Hamza Polatd. 1910 - ö. 1995Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HACI MEHMET ARANd. 1938 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16GÜMÜŞ, Elif Yıldırımd. ? - ö. 1944Madde AdıGörüntüle
17HARÂBÎ, Ciloğlu Deli Bekird. 1800/1817/1828? - ö. 1879Madde AdıGörüntüle
18MERYEM, Meryem Kavaklıd. ? - ö. 1951Madde AdıGörüntüle