ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1EŞREF, Eşref Tonbuloğlud. 02.01.1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2AYDIN ALİ, Ali Söyleyend. 1928 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ALİ TOKGÖZd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İSMAYIL HESEN OĞLU İSMAYILOVd. 1870 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5MAZLUMÎ, Ahmetd. 1870 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6TAMEY ANAd. 1870 - ö. 1920Doğum YılıGörüntüle
7Abdülhaluk Uygurd. 1901 - ö. 13 Mart 1933Ölüm YılıGörüntüle
8VELİ BOZALGANLId. 1880 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
9Abdürehim Esedoğlu Hakverdiyevd. 4 Mayıs 1870 - ö. 12 Aralık 1933Ölüm YılıGörüntüle
10SEFİLÎ, Mevlüt Altaşd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
11YILDIRIM, Mevlüt Yıldırımd. 1896 - ö. 04.04.1954MeslekGörüntüle
12NURETTİN SEYFİ (ALİ BABA), Ali Verimd. 1882 - ö. 1942MeslekGörüntüle
13BEKİR/BEKİRÎ, Bekird. 1871 - ö. 1934Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14TURAN/ÂMÂ TURAN, Turan Karakaşd. 04.02.1940 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15GARİP ALİ, Hacı Ali Şend. 02.09.1932 - ö. 2000Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ALİ KOCAd. 1926 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18IRIZA, Rıza Çağand. 1913 - ö. 18.02.1969Madde AdıGörüntüle