ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ALİ, Zilelid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2TAL'AT, Zilelid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Turgay Gönençd. 10 Mart 1939 - ö. 9 Şubat 2019Doğum YeriGörüntüle
4MEHDİ NESİBOĞLUd. 1870 - ö. 1940Doğum YılıGörüntüle
5SEFİLÎ/ KOBLIYANLI SEFİLÎ, Mehmet Efendid. 1870 ? - ö. 1937 ?Doğum YılıGörüntüle
6RE'FET BEY, Bereketoğlud. 1870 - ö. 1918Doğum YılıGörüntüle
7Ahmet Haşimd. 1887 - ö. 4 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
8SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Ölüm YılıGörüntüle
9Zakir Hadid. 1863 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
10ŞAMİL İBRAHİMOĞLUd. 1910 - ö. ?MeslekGörüntüle
11MÜDAMÎ, Sabit Yalçın Atamand. 1918 - ö. 08.11.1968MeslekGörüntüle
12LÂYIKÎ, Muhammed Sezai Alpayd. 1892 - ö. 1950/1958?MeslekGörüntüle
13HACI YUSUF/HALVETİ, Yusuf Aydınd. 1932 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14GÜLESER YORULMAZd. 1958 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CEMAL AĞAd. 1900\'lerin başı - ö. 2001Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16DERVİŞ/DERVİŞ OZAN, Mahmut Metind. 1955 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FADİME DOĞANd. 1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18HULUSÎ, Ali Rıza  Demircid. 1923 - ö. 03.03.1990Madde AdıGörüntüle