KÜNHÎ, Abdürrahîm

(d. 1183/1769 - ö. 1247/1831)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1183/1769'da İstanbul'da doğdu. Asıl adı Abdürrahîm, mahlası Künhî'dir. Yenikapı Mevlevîhanesi şeyhlerinden Seyid Ebû Bekir Dede'nin üç oğlunun küçüğüdür. Annesi Sâidâ Hanım, Kutb-i Nâyî Osman Dede (öl. 1142/1729)'nin kızıdır. Künhî Dede, Yenikapı Mevlevîhanesi'nde büyük ağabeyi Şeyh Ali Nutkî Dede (öl. 1219/1805)'nin yanında tasavvuf, edebiyat ve musiki dersleri aldı. Genç yaşta musikiye ilgi duyarak dergâhın kudümzenbaşılığına kadar yükseldi. Diğer ağabeyi, Abdülbakî Nâsır Dede (öl. 1236/1820) idi. Devlet büyüklerinden ilgi gören Künhî Dede'yi, III. Selîm saraya almak istemişse de büyük ağabeyi Ali Nutkî Dede, buna müsaade etmemişti. O, 1246/1830 yılında Abdülbakî Nâsır Dede'nin oğlu şeyh Receb Hüsnî Dede'nin ölümü üzerine, Mehmed Sa'îd Hemdem Çelebi tarafından 1830'da Yenikapı Mevlevîhanesi şeyhi olarak tayin edildi. Yaklaşık iki yıl sonra 62 yaşında vefat etti ve dergâha gömüldü. "Abdürrahîm Efendi pîrâna hemdem oldu" (1247) ölümüne düşürülen tarih mısrasıdır.

Kaynaklarda Türkçe şiirlerine rastlanılmayan Künhî Dede'nin, Farsça akıcı şiirleri ve Esrar Dede Tezkiresi'nde kayıtlı bir tarih kıtası vardır. Şiirlerinde genellikle tasavvufi konulara yer veren şairin şiirleri, bir Dîvân hâlinde toplanmamıştır.

22 yaşında hicâz ayinini besteledi ve böylece Türk Mevlevî Musikisi bestekârı olarak meşhur oldu. Künhî Dede, dönemin musiki üstatlarından olup anberefşan adlı bir makam terkip ettiği bilinmektedir. Musikide üstat mertebesine erişmiş olan Künhî, asıl büyük şöhretini bu alanda kazanmış olup hicaz, nühüft ve sabâ makamında üç güzel ayin bestelemiştir. Güfteleri kadar besteleri de âşıkânedir.

Kaynakça

Enver, Ali (1309). Semâ'hâne-i Edeb. İstanbul.
Erdemir, Avni (2000). Anadolu Sahası Musikişinas Divan Şâirleri. Ankara.
Genç, İlhan (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
Öztuna, Yılmaz (1970-1976). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi. İstanbul: MB Yay.
Tuman, Mehmet Nâil. Tuhfe-i Nâilî. MEB. Yayınlar Dairesi Bşk. Nüshası. No: B / 870.2 / n. 3629.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. NİLGÜN AÇIK ÖNKAŞ
Yayın Tarihi: 26.08.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÇELEBİ EFENDİ, Mustafad. ? - ö. 1682Doğum YeriGörüntüle
2REFÎ', Mehmedd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İSMETÎ, Mehmed İsmetî Çelebid. 1611-1613 - ö. 1665Doğum YeriGörüntüle
4SÂBIK/ÂRİF, Kurşuncubaşı-zâde Koyunyemez Mehmed Ârif Ağad. 1769-70 - ö. 1819Doğum YılıGörüntüle
5ÂRİF, Muhammed Ârif Ağad. 1769-70 - ö. 1824Doğum YılıGörüntüle
6KUDDUSİ, Ahmedd. 15.07.1769 - ö. 1849Doğum YılıGörüntüle
7AZMÎ, Ahmed, Diyarbakırlıd. ? - ö. 1831Ölüm YılıGörüntüle
8NECÎB, Mustafa Necîb Efendid. ? - ö. 1831Ölüm YılıGörüntüle
9MUSTAFA VÂZIHd. 1763 - ö. 1831?Ölüm YılıGörüntüle
10KULOĞLU, İlyasd. ? - ö. 1658MeslekGörüntüle
11MECDÎ, Bolulud. ? - ö. 19. yyMeslekGörüntüle
12ZARÎFÎ, Şeyh Hasan Zarîfî Efendid. ? - ö. 1569MeslekGörüntüle
13ZÎVER, İstanbullud. 1809 - ö. 1829Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14FÂZIL PAŞAd. 1795 - ö. 1882Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ENVERd. 1828 - ö. 1911Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16RIFKÎ, Mehmed Rıfkî Efendid. ? - ö. 1699-1700Madde AdıGörüntüle
17NİKSÂRÎ, Niksârî-zâde Kadı Mahmud Efendid. 1538-39 - ö. 26 Eylül 1616Madde AdıGörüntüle
18AVNÎ, Hâbil-zâde Ömer Avnî Efendid. ? - ö. 1678-81Madde AdıGörüntüle