Madde Detay

1965'te Samsun'un Bafra ilçesinde doğan Ali Rıza Malkoç, doğduğu yerin köy ya da şehir değil, her ikisinin de özelliklerini barındıran bir belde olduğunu belirtir fakat eğitim ve iş hayatı süresince hep şehir merkezlerinde yaşadığını söyler. Bu bakımdan onu, “şehirli bir halk şairi” olarak nitelendirmek yerinde olacaktır. Malkoç; ilk, orta ve lise öğrenimini doğduğu şehirde tamamlamış, sonrasında ise Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesinden mezun olmuştur. Bundan hareketle Malkoç’u -yukarıdaki tanımı biraz daha genişleterek- “mektepli ve şehirli bir halk şairi” olarak nitelendirmek daha doğru olur (Demircan 2010: 20-33). Kısa dönem askerlik görevinden sonra, Samsun ve Bursa’da medya, eğitim, bilişim ve iş dünyası kuruluşlarında 25 yıl görev yapmıştır.

Lise yıllarında şiire ilgi duymaya başlayan Ali Rıza Malkoç, halk şiirine kesin başlangıç tarihi olarak 17 Haziran 2005’i gösterir. Daha sonraki günlerde şâir, halk şiirine yönelmeden önce konuyla ilgili pek çok araştırma yapmış ve bu konudaki kitaplar üzerinde yoğunlaşmıştır. Bir dönem bağlama dersleri de alan Malkoç, iki ay gibi kısa bir sürede bağlama ile ilgili ön bilgileri öğrenmiş ve notalar konusunda belli bir seviyeye ulaşmıştır. Ayrıca, bağlama dışında, belli bir seviyede dilli kaval da çalabildiğini belirten şair, “Söz hususunda, ustam Sivaslı Âşık Ruhsâtî’den çok etkilendim. Almanya’da yaşayan Sivaslı Ozan Sentezî dostumun da hece şiiri tekniği konusundaki destekleri çok olmuştur.” demektedir. Bunun dışında, kendisinden önceki âşıklardan Âşık Seyrânî, Dâimî, Şâir Kuddûsî, Sümmânî, Sefil Selimî gibi şairlerden de etkilendiğini belirtir (Demircan 2010: 22-23).

Ali Rıza Malkoç, Türküler Bizi Söyler 1 adlı ilk şiir kitabını 2004'te yayımlar. Daha sonra 2005'te Türküler Bizi Söyler 2 adıyla serinin ikinci kitabını çıkarır. Malkoç, çok geçmeden, 2006'da Duygular Dilensin Diye adlı bir şiir kitabı daha yayımlar. Peşi sıra yayımladığı bu şiir kitaplarından sonra Malkoç, bir suskunluk dönemine girer. Bu üç kitap dışında, Ali Rıza Malkoç, başka bir şiir kitabı çıkarmaz. Son olarak 2018'de Malkoç, kendi hayat tecrübelerine dayanarak Toplum ve Düşünce Serisi adıyla Yaşam Merdiveni - Kilit Taşı Düşünceler adlı bir kişisel gelişim kitabı çıkarır. Bu kitabında Malkoç, yaşamın bir serüven ve süreç olduğunu ve bu süreçte çeşitli eğitim ve seminerlere ihtiyaç duyduğumuzu ifade ederek bu kitabı bu alandaki boşluğu doldurmak amacıyla yazdığını belirtir.

Şiirlerinin çok azında Malkoç Ali mahlasını kullanan şair, mahlas ile değil de şiirlerindeki vurgu ile hatırlanmak ister (Demircan 2010: 24). Şiirlerini, yazdıktan sonra birkaç kez okur; imlâ, hece ve vurgu hataları bakımından kontrol eder. Şiirlerini, antoloji.com adresli şiir sitesine ekler ve bu site aracılığıyla milyonlarca kişiye ulaştırır. Çeşitli gazete, dershane ve kuruluşta görevlerde bulunmuş olan şair, teknolojiyi de yakından takip etmekte ve internetin olanaklarından mümkün olduğunca faydalanmaktadır. Hatta âşıklık geleneğini internet ortamına taşıyarak, bu ortamdaki halk şiiri gruplarında âşık atışmalarına katılır. Şiirleri birçok edebiyat dergisinde, gazetede ve internette yer alan bazı sitelerde yayımlanan Malkoç’un kaset ya da CD’si yoktur; fakat bestelenmiş şiirleri vardır.

Âşık edebiyatı ve âşıklık geleneği konusunda oldukça dertli olan şair, günümüzde halk kültürüne yeterince önem verilmediğini ancak kendisinin geleceğe ümitle baktığını ifade eder. Anadolu’daki âşıkları metheden ve onların “hâlimize tercüman”, “hak sözü ile derman” ve “gönülden taşan harman” olduklarını aktaran Anadolu Âşıkları adlı şiiri bu açıdan önemlidir.

Günümüzde yaşayan âşıklardan Ozan Sentezî, Gıyâbî, Ozan Mehmet, Ömer E. Micingirt’in halk şiiri vurgusunu ilgiyle takip ettiğini belirten şâir, şiirlerinin muhtevasıyla ilgili olarak şunları aktarır (Demircan 2010: 57): “Şiirlerim, günlük hayattan gözlem, tesbit, özlem ve yaşanan olaylardan etkilenerek, bir cümle, ayak ve ana vurguyla başlar. Hemen not alırım bir hafta boyunca şiirin devamı gelir; ama zaman zaman internet ortamında karşılıklı atışma da yaptığımız oluyor.”

Malkoç, şiirlerinin çoğunu didaktik ve tavsiye edici bir üslupla kaleme almıştır. Manzum söyleyişin etkileyiciliğini çok iyi bir biçimde kullandığı Vaziyetten Vasiyete başlıklı şiirinde, ‘oğul’u özne yaparak insanlara çeşitli tavsiyelerde bulunur ve insanın özünde var olan iyilik duygularını, yine insanlara aşılamaya çalışır (Demircan 2010: 151-282).

Bunun haricinde Malkoç’un şiirlerinin bazı mısralarında toplumsal hayatın çarpıklıklarına dair eleştiriler de göze çarpar. Toplumun kalkınması, gelişmenin yakalanması gibi konularda ince ironilerle süslenmiş, aynı zamanda maneviyat konusuyla bütünlenmiş ifadelere rastlamak mümkündür. Bahçeler Güllensin Diye adlı şiiri bu bakımdan dikkat çeken şiirlerindendir. Ali Rıza Malkoç'un 10 şiiri Hüseyin Karakoç ve Bilal Kırbaş tarafından türkü formunda bestelenmiştir. Yaklaşık 450 hece şiiri bulunmaktadır. Ayrıca toplumsal içerikli makale ve özdeyişleri, farklı web siteleri ve sosyal medya ortamında yayınlanmaktadır. Malkoç'un şiirlerine ilişkin 3 üniversitede lisans bitirme tezi ve 1 üniversitede yüksek lisans tezi çalışması yapılmıştır.