Mehmet Celal

Celal, Hakkı Paşazade Mehmet Celal, Jandarma Dairesine Mensup Celal
(d. 1867 / ö. 25 Ocak 1912)
Şair, Yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1284/1867'de İstanbul'da doğdu. Asıl adı Mehmed Celâl'dir. Celâl, şiirlerinde kullandığı mahlasıdır. Jandarma Dâ'iresi Re'îsi Ferîk İsmâil Hakkı Paşa'nın Hâlid Efendi'den sonra ikinci oğludur. Hakkı Paşa-zâde sanıyla tanındı. Ailesinin kökleri baba tarafından Buhara'ya kadar uzanır. İsmail Hakkı Paşa'nın dedesi olan Buharalı Osmân Efendi, gençliğinde Buhara'dan İstanbul'a gelerek evlenmiş ve bu evlilikten Mehmed Celâl'in dedesi Mehmed Efendi doğmuştur. Mehmed Efendi askeriyeye intisab ederek binbaşılığa kadar yükselmiştir.

Mehmet Celal'in çocukluğu babası İsmail Hakkı Paşa'nın memuriyeti dolayısıyla Şam, Beyrut, Sofya, Erzincan, Erzurum, Antakya, Halep ve Adana’da geçti. Düzenli bir tahsil görmeyen Mehmet Celal, babasından ve özel hocalardan Farsça, edebiyat, riyaziyat, vb. dersleri aldı. Osman Efendi adlı bir hocadan musiki meşk etti. Gençlik yıllarında, Büyükada'da yaşayan Rum asıllı Köçeoğlu Kirkor’un kızı Anna’ya âşık oldu. Anna'nın başka biriyle evlenmesi üzerine karşılıksız kalan bu aşk, zaten hassas bir ruha sahip olan Mehmet Celal’i derinden etkiledi. İlk evliliği uzun sürmeyen Mehmet Celal, ikinci evliliğini Fehime Hanım ile yaptı. Henüz 14 yaşında olan Fehime Hanım’ın bebeğiyle birlikte doğum esnasında ölmesi Mehmet Celal'in hayatını iyice perişan etti. Toplamda 5 kez evlenen Mehmet Celal’in bu evliliklerinden Mümin ve Kemal isminde iki oğlu ve doğum esnasında ölen Hatice isminde bir kızı oldu.

Mehmet Celal, 1882’de Jandarma Dairesi Tahrirat Kalemi’ne kâtip olarak girdi, daha sonra mümeyyizliğe yükseldi. 1899'da “dördüncü rütbeden Mecidî nişanı” kazandı. Anna’ya olan aşkını bir türlü unutamayan ve eşini kaybeden Mehmet Celal, yaşadığı olumsuz olaylar sonucu kendisini içkiye vererek derbeder bir hayat sürdü. 1902'den sonra aklî dengesinde görülen bozukluklar, tedavi gördükten sonra yeniden işrete dönmesi sebebiyle görevini ihmal etmeye başladı. 1909'da Jandarma Dairesi Tahrirat Kalemi’ndeki mümeyyizlik görevinden emekliye ayrıldı. Bir süre Şemsülmaârif Mektebi ile bazı özel okullarda “kitabet” ve “kavaid-i Türkiye” dersleri verdi.

Cinnet hâlinin sürdüğü günlerden birinde Hasan ismindeki genç bir uşakla babasının konağından ayrılarak Yalova'ya kaçmış, pederi Hakkı Paşa'nın teşebbüsleri üzerine Karamürsel'de yakalanarak İstanbul'a geri getirilmiştir. Bir aralık evi basılıp II. Abdulhamîd aleyhtarı bazı yazılar da bulununca babası onu Beşiktaş muhafızı Hasan Paşa'ya teslim etti. Karakolda beş on gün tutuklu kalan Celâl'i hapsedilmekten ve ceza görmekten koruyamayacağını anlayan Hasan Paşa onu kurtarmak için saraya deli olduğunu arzederek Fransız Hastanesi’nin “mecanin koğuşu”na yatırılmasını sağladı. Burada iki ay kadar tedavi görüp çıktıktan sonra yeniden içkiye başladı. Yine delilik alametleri göstermesi üzerine tekrar “hezeyan-ı mürteiş” sebebiyle hastaneye yatırıldı. Hastaneden çıktıktan sonra aynı serseri hayatına devam etti. Ömrünün bundan sonraki beş altı yılını derbeder, perişan ve yarı mecnun bir hâlde geçirdi. Sonunda içki yüzünden karaciğeri harap oldu ve 25 Ocak 1330/1912 tarihinde 45 yaşlarındayken İstanbul'da vefat etti. Ailesinin intisap ettiği Yenikapı Mevlevihanesi'ne defnedildi.

“Celal”, “Hakkı Paşazade Mehmet Celal”, “Jandarma Dairesine Mensup Celal” imzalarını kullanmıştır. Güçlü bir hafızaya sahip olan Mehmet Celal, irticali şiir söylemedeki ustalığı sebebiyle “şair-i mader-zad”, “şair-i şirin-makal”, “şair-i zi-irtical” unvanıyla anılmıştır. Şiir, hikâye ve romanlarının çoğunda Büyükada ve orada yaşadığı aşkları işlemiş, bu nedenle de edebiyat çevrelerinde “Ada şairi” lakabıyla tanınmıştır.

Kısa hayatı boyunca hemen her türde çok sayıda eser veren Mehmed Celâl henüz on iki yaşındayken Erzurum'da halk edebiyatına yönelmiş, saz çalmayı öğrenmiş; Âşık Kerem, Âşık Garîb, Tâhir ile Zühre gibi halk hikâyelerini ve Âşık Dertli ile Âşık Ömer'in dîvânlarını okuyarak onlardan pek çok şiiri de ezberleyip onları taklide çalışmıştı. Daha sonra İstanbul'a döndüklerinde edebî mecmua ve gazeteleri hararetle takip etmiş, bir yandan da Fuzûlî, Nef'î, Nâ'ilî, Şeyh Gâlib gibi şairlerin dîvânlarını okumaya ve şiirlerini ezberlemeye çalışmıştı. Bu arada musikiye meylederek Osman Efendi adlı bir zattan musiki dersleri aldı ve şarkı meşketti.

İlk yazısı, Adana'da Seyhan isimli mahalli bir gazetede yayınlanmıştır. Çukurova’daki ziraata dair yazılan bu makale yayınlanırken pek çok müdahaleye uğramıştır. İlk şiirlerini Tercüman-ı Hakikat’e, Muallim Naci'nin yönettiği edebiyat sütununa göndermiştir. 5 Mart 1884’te yayınlanan ve “Nazire” başlığını taşıyan ilk şiiri Muallim Naci’nin gazeline yazılan bir naziredir. Mehmet Celal’in ilk şiirlerinde şekil, üslup, kelime kadrosu, vs. bakımından Divan şiiri geleneğine bağlı kaldığı görülür. Küçük yaştan itibaren Divan şiirini takip etmesi ve edebiyata Muallim Naci dairesi içerisinde dâhil olması bunda etkili olmuştur. Mehmet Celal, 1887 tarihinden itibaren yeni ve Batılı nazım şekillerini kullanmış, şiirlerinde yeni temlere yer vermiştir. Bu serbest ve yeni tarz şiirlerin ortaya çıkmasında Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan’ın etkisi olmuştur.

Muallim Naci'nin Tercüman-ı Hakikat’ten ayrıldıktan sonra “Tarih-nüvis-i Âl-i Osman” memuriyetiyle görevlendirilmesi üzerine Mehmet Celal de Osmanlı sultanları için müstakil şiir kitapları yazmıştır. Osmanlı sultanlarının hayatına ve tarihe dair yazılan bu 12 eserin hepsi de manzum ve mesnevi şeklindedir. Osmanlı Edebiyatı Numûneleri adlı eseri ise onun en önemli kitaplarından biri olarak değerlendirilmektedir.

Mehmet Celal’in hikâye, roman, şiir, mensur şiir ve musahabe tarzında atmıştan fazla eseri kitap olarak basılmıştır. 19 romanı, 22 uzun hikâyesi, birçoğu mecmua sayfalarında kalan yüze yakın kısa hikâyesi vardır. Tercüman-ı Hakikat, Şafak, Saadet, Ceridetü’l-Hakayık, GülşenGayretMürüvvet, Maârif, Hazine-i Fünun, Muktebes, Malumat, Mektep, Resimli Gazete, Musavver Fen ve Edep, Servet, Sabah, İrtika, Musavver Terakki gibi dönemin en önemli dergi ve gazetelerinde şiir, mensur şiir, makale, musahabe, hikâye ve romanları neşredilmiştir.

Mehmet Celal’in sade bir üslupla, basit vakalar üzerine kurulu, genellikle aşk ve aile temalı hikâye ve romanları teknik, dil ve üslup bakımından zayıftır. Ancak romantik ve santimantal bir üslupla yazdığı eserleri devrinde fazlaca okunmuştur. Bir Kadının Hayatı, onun en çok okunan romanıdır. CemileElvah-ı SevdaKüçük Gelin ve İsyan romanları ise Türk edebiyatında köy romanının gelişimi açısından dikkate değerdir. Karabibik'ten (Nabızade Nazım) önce yazılan Cemile romanıyla Mehmet Celal, Türk edebiyatında köye ilk açılan yazarlardan biri olmuştur.

Devrin popüler yazarlarından biri olan Mehmed Celâl, eserleriyle yeni yetişen edebi nesil üzerinde etkili olmuştur. Şiir, hikâye ve romanlarında görülen marazî hassâsiyet, ele aldığı aşk konuları, duygularındaki aşırı romantizm, edebiyat heveskarı gençleri kendisine çekmiş, bu özellikleriyle Celâl onların edebiyatla tanışmalarında ilk ve en çok okudukları, başlangıçtaki kalem denemelerinde taklide çalıştıkları edebiyatçılar arasına girmiştir. Genç şairlerden onun şiirlerini tanzîr edenler, şiirinde işlediği Ada, Anna, Venüs gibi temleri kendi şiirlerine taşıyanlar olmuş, hatta Mehmed Celâl'in kendisi için şiir yazanlar dahi çıkmıştır (Andı 1995: 19-35). İbnü'r-Reşat Emin Rıfkı, Ferid Rebii, Kâtipzade Nazif, Muhiddin, Babanzade H. Sabri, Lamih Necdi, Talat Cafer gibi dönemin genç şairleri onun şiirlerini tanzir etmişlerdir. Hüseyin Cahit Yalçın, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Yahya Kemal Beyatlı gibi isimler de Mehmet Celal’in eserlerinden övgüyle bahsetmiştir.

Mehmet Celâl'in "yakında neşrolunacaktır" veya "der-dest-i tab'dır" kaydıyla ilan edilen ancak kütüphane kataloglarında yer almayan eserlerini M. Fatih Andı tespit etmiştir. Bu eserlerin isimleri şunlardır: Manzûmelerim, Nesirlerim, Şair, Fıkarat-ı Muhayyele, Tahattur, Letaif-guyan-ı Şuara, Teverrüm, Âşina-yı Nigâh, İki Kanarya, Mai Sünbül Yahut Pembe Bir Gül, Tarih-i Asr-ı Hazret-i Padişahî(1995:31).

Kaynakça

Ahmet Rasim (1980). Matbûat Hatıralarından Muharrir, Şair, Edib. Haz. Kazım Yetiş. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.

Aksoyak, İ. Hakkı (2005). “Ara Nesil Şairi Mehmet Celâl’in Müşterek Şiirleri”,.Türkiyat Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Sayı 3, Güz 2005, s. 71-83.

Akyüz, Kenan (1999). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitapevi.

Andı, M. Fatih (1995). Ara Nesil Şairi Mehmed Celâl: Hayatı, Görüşleri, Şiirleri, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.

Andı, M. Fatih (2016). "Mehmed Celâl", TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 2, 220-221: https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-celal [erişim tarihi: 01.10.2018].

Andı, M. Fatih (1996). "Türk Romanında Köye Açılma ve Mehmed Celâl'in Romanları", İlmî Araştırmalar  II: 29-38.

Arslan, Mehmet (2014). "Mehmed Celâl", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü: http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=4224 [erişim tarihi 03.10.2018].

Daşcıoğlu, Yılmaz (1995). Mehmed Celal'in Romanları Ve Popüler Edebiyat Geleneği. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Enginün, İnci (2010). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat'tan Cumhuriyet'e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.

Uç, Himmet (2006). "Farklı Bir Batılılaşma Anlayışını Temsil Edenler: Mutavassıtîn", Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.

Yapı Kredi Yayınları (2010). “Mehmet Celal”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Yıldırım, Tahsin (2006). “Edebiyatımızda Müstear İsimler”. İstanbul: Selis Kitaplar.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN - UMMAHAN NERKİZ
Yayın Tarihi: 10.11.2018
Güncelleme Tarihi: 07.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
VenüsDikran ve Karabetyan Matbaası / İstanbul1886Roman
CemileAsır Kütüphanesi [Karabet ve Kasbar Matbaası] / İstanbul1886Roman
Ada’da SöylediklerimAsır Kütüphanesi [A. Maviyan Şirket-i Mürettibiye Matbaası ] / İstanbul1886Şiir
Dehşet Yahut Üç MezarAsır Kitaphanesi [Karabet ve Kasbar Matbaası] / İstanbul1886Roman
İstiğrak Yahut NesirlerimMihran Matbaası / İstanbul1886Mensur Şiir
OroraŞems Kitaphanesi [Karabet ve Kasbar Matbaası] / İstanbul1887Roman
MargeritAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Roman
Hâlâ Seviyor Yahut İftirakAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Hikâye
Kanunî Sultan Süleyman Yahut FütuhatAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Yıldırım Bayezid-i Evvel Yahut Bir CihangirAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Sultan Mehmed-i Salis Yahut Fatih-i ŞehîrAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Sultan Bayezid-i Sani yahut Elvah-ı ZaferAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Hüdavendigâr Gazi Yahut Fetihler ve Kosova SahrasıAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Yavuz Sultan Selim-i Evvel Yahut Fitâb-ı Satvet? / İstanbul1891Şiir
Bir Kadının HayatıMatbaa-i Safa ve Enver / İstanbul1891Roman
Vicdan Azapları Yahut Bilinmeyen KıymetAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Hikâye
Fatih Sultan Mehmed-i Sani Yahut İstanbul FethiAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Sultan Orhan Gazi Yahut Bir KahramanAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Sultan Osman Gazi Yahut Bir Sayyad-ı Hümayun-bahtAsır Kütüphnaesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Şiir
Mai Sünbül Yahut Penbe Bir GülAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1891Hikâye
Çelebi Sultan Mehmet Yahut Müceddid-i DevletAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1892Şiir
Sultan Selim-i Sani Yahut MuzafferiyetAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1892Şiir
Elvâh-ı SevdaAsır Kütüphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1892Roman
OyunKasbar Matbaası / İstanbul1892Hikâye
Muhabbet-i MaderâneAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1893Roman
Mev‘id-i MülâkatAsır Kütüphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekası] / İstanbul1893Hikâye
Küçük GelinMekteb-i Sanayi Matbaası / İstanbul1893Roman
Elvah-ı Masumane ve Makalat-ı EdebiyeMekteb-i Sanayi Matbaası / İstanbul1893Diğer
ZehraŞems Kitaphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1894Roman
Karlar AltındaAsır Kütüphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1893Hikâye
Muhtasar Coğrafya-yı UmumîKarabet Matbaası / İstanbul1893Diğer
Zade-i ŞairŞems Kitaphanesi [Safa ve Enver Efendi Matbaası] / İstanbul1894Şiir
ReneŞems Kitaphanesi [Safa ve Enver Efendi Matbaası] / İstanbul1894Roman
Osmanlı Edebiyatı NumûneleriŞems Kitaphanesi [Matbaa-i Safa ve Enver, Âlem Matbaası] / İstanbul1894Antoloji
GazellerimArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1894Şiir
Âsâr-ı CelâlÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1894Şiir
Güfte İntihâbıKasbar Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1894Diğer
OlgaKasbar Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1894Hikâye
Bir Pederin SergüzeştiKasbar Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1894Hikâye
SürûdŞems Kütüphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1895Şiir
MükâfatŞems Kitaphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1895Roman
Elvah-ı ŞairâneMatbaa-i Ebüzziya / İstanbul1895Mensur Şiir
Bî-vefaAsır Kütüphanesi [Âlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1895Roman
Roman MütâlaasıKasbar Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1895Diğer
Şîr-i GazaKasbar Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1895Şiir
Ak Saçlar? / İstanbul1895Hikâye
Rehber-i Kavaid-i FarisîÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1896Diğer
Coğrafya-yı Umumî: Mukaddemat-ı Asya, Afrika, Amerika ve OkyanusyaKasbar Matbaası / İstanbul1896Diğer
Hesab-ı Amelî, İkinci Kitap: Kabiliyet-i İnkisam-ı Aded-i Asliye, Küsürat-ı Adiye Ve MikyasatKarabet Matbaası / İstanbul1897Diğer
MüzeyyenMalumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1899Roman
İskambilİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1899Hikâye
Sefîd-serİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1899Hikâye
Musahhah Mükemmel Ve Mufassal Gülşen-i Muharrerât Yahut Muharrerat-ı Resmiye ve Gayr-i Resmiye Ve TicariyeŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1899Diğer
Dâmen-âlûdeTahir Bey Matbaası / İstanbul1899Roman
Samimiyetİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1899Hikâye
Solgun Yadigârlarİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1899Hikâye
Teracim-i Ahval-i Meşahir Yahut Zamanımız Osmanlı Üdeba ve Muharrirîni - Ahmet Rasim BeyKasbar Matbaası / İstanbul1900İnceleme
Şevketlü Padişahımız Gazi Büyük Abdülhamid Hân-ı Sâni Efendimiz HazretleriTahir Bey Matbaası / İstanbul1900Şiir
Piyanoİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1900Hikâye
Ninniİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1900Hikâye
İsmete Taarruzİstanbul Kütüphanesi [Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1900Hikâye
Aşk-ı Masumâneİstanbul Kütüphanesi [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1900Hikâye
Zindan KapısındaMatbaa-i Ahmet Kâmil / İstanbul1906Hikâye
Eski Yare Eski Yara Yahut Dördüncü Mahkeme-i KübraTabiat Kütüphanesi [Matbaa-i Ahmet Kâmil] / İstanbul1906Hikâye
Sevda LügatiŞems Matbaası / İstanbul1912Diğer
LemanMeşrutiyet Matbaa ve Kütüphanesi / İstanbulTarihsizRoman
İsyanMeşrutiyet Matbaası / İstanbulTarihsizRoman
Kuşdili’ndeMeşrutiyet Matbaası / İstanbulTarihsizRoman
Nedamet: Bir Şairin Ser-nüviştiMeşrutiyet Kitaphanesi [Meşrutiyet Matbaası] / İstanbulTarihsizRoman
Sefil Bir Kadının HayatıMeşrutiyet Matbaa ve Kütüphanesİ / İstanbulTarihsizRoman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TEVFîK, Seyyid Yahyâ Efendid. 1716 - ö. 1791Doğum YeriGörüntüle
2Kemalettin Tuğcud. 27 Aralık 1902 - ö. 18 Ekim 1996Doğum YeriGörüntüle
3LEYLÂ HANIMd. ? - ö. 1848Doğum YeriGörüntüle
4Hüseyin Suat Yalçınd. 1284 (1867) - ö. 21 Mart 1942Doğum YılıGörüntüle
5HAYDARÎ, Hıdır Hulusid. 1863-1867? - ö. 1910/1917?Doğum YılıGörüntüle
6İbnürrefik Ahmet Nurid. 03 Mart 1867 - ö. 06 Mart1935Doğum YılıGörüntüle
7RİF'AT, Hacı Memiş-zâded. 1844 - ö. 1912Ölüm YılıGörüntüle
8ABDÜLKÂDİR BEY, Ustrumcalıd. ? - ö. 1912 ds.Ölüm YılıGörüntüle
9MÜNİRE BACId. 1852 - ö. 1912Ölüm YılıGörüntüle
10Fikret Terzid. 1947 - ö. ?MeslekGörüntüle
11YILDIZ ECEVİTd. 28 Ocak 1946 - ö. 22 Haziran 2021MeslekGörüntüle
12Ali Murtaza Gürkaynakd. 1910 - ö. 21 Mayıs 1966MeslekGörüntüle
13Ali Süha Delilbaşıd. 24 Nisan 1887 - ö. 12 Şubat 1960Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Belkıs Sami Boyard. 1894 - ö. 14 Mayıs 1966Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ahmet Cevat Emred. 1 Eylül 1876 - ö. 10 Aralık 1961Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Celal Güngördüd. 1970 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Mehmet Önderd. 1 Mart 1926 - ö. 23 Ağustos 2004Madde AdıGörüntüle
18Tevfik Celal Orhand. 1905 - ö. 26 Ağustos 1981Madde AdıGörüntüle