Mehmet Memduh Paşa

Faik ve Memduh
(d. 1839 / ö. 1925)
Şair, devlet adamı ve yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu, Mehmet Faik Memduh olarak ünlendi. Babası Mazlum Mustafa Fehmi Paşa’dır. İstanbul Beyazıt ve Valide Rüstiyelerinden sonra 1853’te Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi’ne girdi. Fransızca öğrendi. 1861’de Mabeyn Kitabeti’ne memur; 1872’de Maarif Nezareti; 1876’da sadaret ve bir yıl sonra Maliye Nezareti mektupçusu oldu. II. Abdülhamit tarafından azledildi, 1881’de Şura-yı Umur-ı Maliye’de memurluğa döndü. 1887’de Konya, 1889’da Sivas, 1893’te Ankara Valisiydi. Çeşitli komisyonlarda II. Abdülhamit’i temsil etti. 1908’de kurulan ilk hükümette Dahiliye Nazırı oldu. İstifasının ardından tutuklandı ve Sakız Adası'na sürgüne gönderildi. Trablusgarb’ın işgalinde sürgünlerin ayrılmasına izin verilince adadan İzmir’e, 1912’de çıkan afla İstanbul’a döndü ve siyasetten uzak bir hayatı tercih etti, 1925’te öldü, nakşi haziresine defnedildi.

Genç yaşta şiir yazmaya başladı. Düzyazı eserleri genellikle siyasi gözlem, düşünce ve önerilere dayanan risaleleridir. Edebî eserlerinden ilki Eser-i Memduh (1289/1872), kalem ve kılıç münazarası üzerine yazılmış şiir-düzyazıdır; ikinci edebî eseri bahar konulu şiirlerini içeren Berg-i Sebz'dir. Bütün şiirlerini Divân-ı Eş’âr’ında topladı (Odunkıran 2011). Divan'ın mukaddimesinde eski ve yeni şiir anlayışlarından söz eder (Çakır 2009). Nev-zemin denilen yeni akımı yansıtan şiirleri varsa da büyük çoğunlukla, Yahya Kemal’in (1990: 185-187) takdir ettiği Sebk-i Hindi tarzında 17. yüzyıl klasik şiir yazım tavrını (Odunkıran 2011: 6-7) takip etmiştir.

Kaynakça

Aslantaş, Selim - A. Teyfur Erdoğdu (2013). “Mehmed Memduh”. Historians of the Ottoman Empire (ed. C. Kafadar H. Karateke C. Fleischer). Online http://ottomanhistorians.uchicago.edu/en/historian/mehmed-memduh (er.tar.07.03.2019)

Beyatlı, Yahya Kemal (1990). Mektuplar Makaleler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti yay.

Çakır, Müjgân (2009). “Mazlûm-zâde Mehmed Memdûh Paşa’nın Poetikasına Dair”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 39. Erzurum. 709-718

Develi, Hayati (1990). Tanzimattan Meşrutiyete 1 Mir’ât-ı Şuûnât. İstanbul: Nehir Yay.

Galitekin, Ahmet Nezih (1995). Tanzimattan Meşrutiyete 2 Kuvvet-i İkbal Alâmet-i Zeval Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal, Feverân-ı Ezmân. İstanbul: Nehir Yay.

Kurşun, Zekeriyya (2003). “Mehmed Memduh Paşa”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 28, Ankara. 495-497

Odunkıran, Fatih (2011). Mehmed Memdûh Paşa ve Divân-ı Eş’âr’ı. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi.

Sarıtepe, Özlem (2011). Sivas Valisi Mehmet Memduh Paşa. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. RECEP USLU
Yayın Tarihi: 19.03.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tercüme-i Hikaye-i Jöneviev-- / İstanbul1285/1869Hikâye
Berg-i Sebz-- / İstanbul1289/1873Şiir
Eser-i MemdûhMatbaa-i Amire / İstanbul1289/1873Deneme
Yemen Kıtası Hakkında Bazı MütâlaâtımDersaadet / İstanbul1324/1908İnceleme
Feverân-ı Ezmân-- / İstanbul1324/1908İnceleme
Serâir-i Siyâsiyye ve Tahavvülât-ı Esâsiyye-- / İstanbul1328/1912İnceleme
Mirât-ı ŞûûnâtAhenk Matbaası / İzmir1328/1912Araştırma
Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal-- / İzmir1328/1912Araştırma
Esvât-ı SudûrVilâyet Matbaası / İzmir1328/1912İnceleme
Kuvvet-i İkbâl Alâmet-i ZevâlMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Haller İclâslerMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Miftâh-ı YemenMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Araştırma
Bedâyi-i ÂsârMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Mektup
Dîvân-ı Eş’ârMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1332/1916Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞEYHÎ, Nakib-zâded. ? - ö. 1633Doğum YeriGörüntüle
2NÂSIR, Seyyid Abdülbâkî Nâsır Dede Efendid. 1765 - ö. 1821Doğum YeriGörüntüle
3Yılmaz Çongard. 28 Aralık 1935 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4BENDÎd. 1839 - ö. 1885Doğum YılıGörüntüle
5RIZÂ PAŞA, Hüseyin Rızâ Paşa, Yakovalıd. 1839 - ö. 1904Doğum YılıGörüntüle
6ŞURBÎ, Abdurrahimd. 1839 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Bursalı Mehmet Tahird. 22 Kasım 1861 - ö. 28 Ekim 1925Ölüm YılıGörüntüle
8AHMET CEVDET, Bergamalıd. 1872 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
9AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlud. 1841 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
10Hakan Gündayd. 29 Mayıs 1976 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Avni Abdullahd. 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Gülten Akınd. 23 Ocak 1933 - ö. 4 Kasım 2015MeslekGörüntüle
13Hikmet Şevkid. ? - ö. 28 Nisan 1930Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Leyla Sazd. 1850 - ö. 6 Aralık 1936Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Şemsettin Samid. 1 Haziran 1850 - ö. 18 Haziran 1904Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmet Anıld. 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17KÂŞİF, Mehmetd. 1865? - ö. 1930?Madde AdıGörüntüle
18Mehmet Akif Tutumlud. 24 Mart 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle