Mehmet Memduh Paşa

Faik ve Memduh
(d. 1839 / ö. 1925)
Şair, devlet adamı ve yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu, Mehmet Faik Memduh olarak ünlendi. Babası Mazlum Mustafa Fehmi Paşa’dır. İstanbul Beyazıt ve Valide Rüstiyelerinden sonra 1853’te Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi’ne girdi. Fransızca öğrendi. 1861’de Mabeyn Kitabeti’ne memur; 1872’de Maarif Nezareti; 1876’da sadaret ve bir yıl sonra Maliye Nezareti mektupçusu oldu. II. Abdülhamit tarafından azledildi, 1881’de Şura-yı Umur-ı Maliye’de memurluğa döndü. 1887’de Konya, 1889’da Sivas, 1893’te Ankara Valisiydi. Çeşitli komisyonlarda II. Abdülhamit’i temsil etti. 1908’de kurulan ilk hükümette Dahiliye Nazırı oldu. İstifasının ardından tutuklandı ve Sakız Adası'na sürgüne gönderildi. Trablusgarb’ın işgalinde sürgünlerin ayrılmasına izin verilince adadan İzmir’e, 1912’de çıkan afla İstanbul’a döndü ve siyasetten uzak bir hayatı tercih etti, 1925’te öldü, nakşi haziresine defnedildi.

Genç yaşta şiir yazmaya başladı. Düzyazı eserleri genellikle siyasi gözlem, düşünce ve önerilere dayanan risaleleridir. Edebî eserlerinden ilki Eser-i Memduh (1289/1872), kalem ve kılıç münazarası üzerine yazılmış şiir-düzyazıdır; ikinci edebî eseri bahar konulu şiirlerini içeren Berg-i Sebz'dir. Bütün şiirlerini Divân-ı Eş’âr’ında topladı (Odunkıran 2011). Divan'ın mukaddimesinde eski ve yeni şiir anlayışlarından söz eder (Çakır 2009). Nev-zemin denilen yeni akımı yansıtan şiirleri varsa da büyük çoğunlukla, Yahya Kemal’in (1990: 185-187) takdir ettiği Sebk-i Hindi tarzında 17. yüzyıl klasik şiir yazım tavrını (Odunkıran 2011: 6-7) takip etmiştir.

Kaynakça

Aslantaş, Selim - A. Teyfur Erdoğdu (2013). “Mehmed Memduh”. Historians of the Ottoman Empire (ed. C. Kafadar H. Karateke C. Fleischer). Online http://ottomanhistorians.uchicago.edu/en/historian/mehmed-memduh (er.tar.07.03.2019)

Beyatlı, Yahya Kemal (1990). Mektuplar Makaleler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti yay.

Çakır, Müjgân (2009). “Mazlûm-zâde Mehmed Memdûh Paşa’nın Poetikasına Dair”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 39. Erzurum. 709-718

Develi, Hayati (1990). Tanzimattan Meşrutiyete 1 Mir’ât-ı Şuûnât. İstanbul: Nehir Yay.

Galitekin, Ahmet Nezih (1995). Tanzimattan Meşrutiyete 2 Kuvvet-i İkbal Alâmet-i Zeval Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal, Feverân-ı Ezmân. İstanbul: Nehir Yay.

Kurşun, Zekeriyya (2003). “Mehmed Memduh Paşa”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 28, Ankara. 495-497

Odunkıran, Fatih (2011). Mehmed Memdûh Paşa ve Divân-ı Eş’âr’ı. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi.

Sarıtepe, Özlem (2011). Sivas Valisi Mehmet Memduh Paşa. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. RECEP USLU
Yayın Tarihi: 19.03.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tercüme-i Hikaye-i Jöneviev-- / İstanbul1285/1869Hikâye
Berg-i Sebz-- / İstanbul1289/1873Şiir
Eser-i MemdûhMatbaa-i Amire / İstanbul1289/1873Deneme
Yemen Kıtası Hakkında Bazı MütâlaâtımDersaadet / İstanbul1324/1908İnceleme
Feverân-ı Ezmân-- / İstanbul1324/1908İnceleme
Serâir-i Siyâsiyye ve Tahavvülât-ı Esâsiyye-- / İstanbul1328/1912İnceleme
Mirât-ı ŞûûnâtAhenk Matbaası / İzmir1328/1912Araştırma
Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal-- / İzmir1328/1912Araştırma
Esvât-ı SudûrVilâyet Matbaası / İzmir1328/1912İnceleme
Kuvvet-i İkbâl Alâmet-i ZevâlMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Haller İclâslerMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Miftâh-ı YemenMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Araştırma
Bedâyi-i ÂsârMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Mektup
Dîvân-ı Eş’ârMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1332/1916Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SEBZÎ, Hüseyind. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Zeynep Orald. 15 Şubat 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4BENDÎd. 1839 - ö. 1885Doğum YılıGörüntüle
5SEYYİDd. 1839-1840 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
6CELÂL, Mahmûd Celâleddîn Paşad. 1839-40 - ö. 1899Doğum YılıGörüntüle
7Bursalı Mehmet Tahird. 22 Kasım 1861 - ö. 28 Ekim 1925Ölüm YılıGörüntüle
8MEHMED, Seyyid Mehmedd. 1840 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
9AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlud. 1841 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
10Fatma Pekşend. 20 Aralık 1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Müfit Ratipd. 29 Mayıs 1303 (1887) - ö. 29 Mayıs 1336 (1920)MeslekGörüntüle
12Yakup Kadri Karaosmanoğlud. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974MeslekGörüntüle
13Baha Tevfikd. 1884 - ö. 19 Mayıs 1914Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Abdürrahim Zapsud. 1890 - ö. 1958Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İskender Haki Engind. 1895 - ö. 02 Şubat 1970Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Mehmet Ulugergerlid. 1920 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17REMZÎ, Hüseyin Remzî Paşad. 1839 - ö. 1896Madde AdıGörüntüle
18Mehmet Gülserend. 1933 - ö. 22 Mayıs 2017Madde AdıGörüntüle