REMZÎ, Hüseyin Remzî Paşa

(d. 1255/1839 - ö. 1314/1896)
divan şairi, nasir, devlet adamı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da 1255/1839 senesinde doğdu. Asıl adı Hüseyin Remzî'dir. Eserlerinde daha çok Remzî adını kullandı. Tersâne emin-başılarından Kastamonulu Yurdum oğlu Emîr Mustafa Ağa'nın oğludur. Çoçukluğu ve gençliği büyük bir yoksulluk içinde geçen Hüseyin Remzî, Sıbyan ve Kasımpaşa Rüşdiyesi'nde okuduktan sonra Mekteb-i Tıbbiyye-i Şâhâne'ye girdi ve 1282/1865 senesinde buradan doktor olarak mezun oldu. Askerî hastanelerde doktorluk yaptı. Tıbbiye'de Hayvanat, Harbiye'de Hıfzıssıhha, Dârüşşafaka ve Mülkiye Mektebi'nde de Hayvanat öğretmenliği yaptı. Bu hocalığı sırasında Mu'allim-i Şehîr diye tanındı. 1293/1876 Rus harbinde Niş'te bulundu. Sonra yine İstanbul'a dönerek mekteplerde Hayvanat okuttu. 1302/1884 yılında kuduzun tedavisini öğrenmek üzere Profesör Zoiros Paşa ile birlikte Paris'e gönderildi ve Pastör Enstitüsü'nde altı ay kadar tetkiklerde bulundu. Miralaylığa (paşalığa) kadar yükseldi. Paşalığı askeriyeden değil askerî doktorluktandır. 1314/1896 senesinde İstanbul'da vefat etti. Kasımpaşa Bahriye Dairesi karşısındaki Türâbî Dergâhı'na defnedildi.

Hekimlik, ahlak ve dile ait aralarında Âdâb-ı Ta'âm, Aşı Ameliyâtı, Dürer-i Asdâf, Emrâz-ı İnsân, Erba'a-i Kemâl, Fenn-i Makrûbî-i Cerrâhî, Hayvânâtın Teşrîh ve Fizyolojisi, İhtimâr, Rehber-i Hakîkat, Tabâbet-i Arab, Tedâvî Bi'd-Delk, Zerî'a-i Âdâb-ı Kemâl-i Luhûm gibi altmışa yakın eseri bulunan Hüseyin Remzî Paşa'nın diğer önemli eserleri alfabetik olarak şunlardır:

1. Ahlâk-ı Hamîdî: İstanbul'da 1310/1892 senesinde 156 sayfa hâlinde basılmıştır.

2. Hıfz-ı Sıhhat-i Askerî: Çeviri bir eserdir. 1293/1876 senesinde 192 sayfa hâlinde İstanbul'da basılmıştır.

3. Hıfz-ı Sıhhat-i Müteehhilîn: İstanbul'da 1309/1892 senesinde 256 sayfa hâlinde basılmıştır.

4. Hıfz-ı Sıhhatü'ş-Şübbân: İstanbul'da 1306/1889 senesinde 120 sayfa hâlinde basılmıştır.

5. İlâveli Müntahabât-ı Lügât-ı Osmâniyye: İstanbul'da 2 cilt olarak 1286/1869 senesinde birinci cilt 448, ikici cilt 570 sayfa hâlinde basılmıştır.

6. İlm-i Hayvânât-ı Tıbbiyye: İstanbul'da 1307/1890 senesinde 552 sayfa hâlinde basılmıştır.

7. İlm-i Hayvânât: Richard'dan tercümedir. İstanbul'da 1290/1873 senesinde 630 sayfa hâlinde basılmıştır.

8. Kuduz İlleti ve Tedâvisi: İstanbul'da 1306/1889 senesinde 198 sayfa hâlinde basılmıştır.

9. Lugat-ı Remzî: Türk dili için önemli bir sözlüktür. İstanbul'da 1305/1888 senesinde iki cilt olarak birinci cilt 915, ikinci cilt 1040 sayfa hâlinde basılmıştır.

10. Mevâlid-i Selâseden Usûl-i İlm-i Hayvânât, Usûl-i İlm-i Nebâtâk, İlmü'l-Arz Ve'l-Ma'âdin: İstanbul'da 1294/1877 senesinde üç cüz olarak toplam 236 sayfa hâlinde basılmıştır.

11. Mikrob: E. Troussart'dan çeviridir. İstanbul'da 1304/1887 senesinde 113 sayfa hâlinde basılmıştır.

12. Mir'âtü'l-Beyt: İstanbul'da 1308/1891 senesinde 284 sayfa hâlinde basılmıştır. "Hanımlara Yâdigâr" alt başlığını taşımaktadır.

13. Münşe'âtü'l-Etfâl: İstanbul'da 1287/1870 senesinde 64 sayfa hâlinde basılmıştır.

14. Vesîle-i İntibâh: İstanbul'da 1318/1900 senesinde 23 sayfa hâlinde basılmıştır.

15. Hayât - Memât ve Aşk - İzdivâc: İstanbul'da 1315/1897 senesinde 24 sayfa hâlinde basılmıştır.

16. Mebâdî-i Hıfzu's-Sıhhadan Ömür ve Âfiyet-i Beşer: Joseph Richardson'dan çeviridir. İstanbul'da 1303/1886 senesinde 174 sayfa hâlinde basılmıştır.

17. Rehnümâ-yı Teftîş-i Luhûm: Villen'den tercümedir. İstanbul'da 1304/1887 senesinde 97 sayfa hâlinde basılmıştır.

18. Târîh-i Tabî'î (Hayvânât ve Nebâtât ve Ma'deniyât): İstanbul'da 1308/1891 senesinde 248 sayfa hâlinde basılmıştır.

19. Târîh-i Tıb: Sadece birinci cildi basılabilmiştir. Bu ciltte Mısır ve Eski Yunan Tababeti anlatılmaktadır. İstanbul'da 350 sayfa hâlinde basılmıştır.

20. Terakkiyât-ı Tıbbiyye: İstanbul'da 1309/1892 senesinde 22 sayfa hâlinde basılmıştır.

21. Tıbb-ı Nebevî: Ebu'l-Hasan Alî'den kısaltılarak iktibas edilmiştir. İstanbul'da 1309/1892 senesinde 180 sayfa hâlinde basılmıştır.

22. Zooteknik - İlm-i Hayvânâtın Çiftliklere Tatbiki: İstanbul'da 1304/1887 senesinde 659 sayfa hâlinde basılmıştır.

Hekimliğe ve dile ait birçok kitap yazan, yazdığı eserlerde halkın anlayacağı ifadeler kullanan Hüseyin Remzi Paşa, ahlakının güzelliğinden dolayı "Evliyâ Hüseyin Bey" veya "Evliyâ Hoca" diye şöhret bulmuştur. Cem'iyyet-i Tıbbiye'nin kurucu üyelerinden olan Hüseyin Remzi Paşa, Paris'teki Ma'ârif-i Kadîme-i Şarkiyye Cem'iyyet-i İlmiyyesi adlı cemiyete de üye seçilmiş idi.

Kaynakça

Aktan, Ali (hzl.) (2008). "Hüseyin Remzi Bey". Mehmed Zeki Pakalın - Sicill-i Osmânî Zeyli. C. IX. Ankara: TTK Yay.

Bursalı Mehmed Tahir (1342). Osmanlı Müellifleri. C. III. İstanbul.

Gövsa, İbrahim Alaeddin (1933-1935). Meşhur Adamlar, Hayatları, Eserleri. C. II. İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 26.11.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞERHÎ, Şerhî Mehmed Efendid. ? - ö. 1660Doğum YeriGörüntüle
2İsmail Hikmet Ertayland. 1889 - ö. 18 Aralık 1967Doğum YeriGörüntüle
3ÂTIF, Mustafa Âtıf Efendid. ? - ö. 25 Temmuz 1742Doğum YeriGörüntüle
4FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Doğum YılıGörüntüle
5NEZÎH, Mehmed Nezîh Beyd. 1839 - ö. 1908Doğum YılıGörüntüle
6NÂKÂMd. 1839 - ö. 1906Doğum YılıGörüntüle
7MEYDANÎ, Hüseyind. 1815 - ö. 1896Ölüm YılıGörüntüle
8NÂCİYE HANIM, Nuhkuyulud. ? - ö. 1896 ds.Ölüm YılıGörüntüle
9ŞUKÛHÎ, Hacı Mehdid. 1829 - ö. 1896Ölüm YılıGörüntüle
10Mustafa Miyasoğlud. 14 Ağustos 1946 - ö. 01 Ağustos 2013MeslekGörüntüle
11HURŞÎD PAŞAd. 1813 - ö. 1882MeslekGörüntüle
12Kasım Tınıstanovd. 1901 - ö. 6 Kasım 1938MeslekGörüntüle
13ÂGÂHÎd. 1838 - ö. 1903Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MÂHİRd. ? - ö. 1843Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MUSTAFÂ VEHBÎ, İmâm-zâded. ? - ö. 1877Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16LÂMÎ PAŞAd. 1816? - ö. 1896Madde AdıGörüntüle
17BESÎM BEY, Enderunlu, Hazinelid. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
18SABLETÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle