Madde Detay

Kocaeli'nin Kandıra ilçesinde dünyaya geldi. Annesi Makbule Hanım, babası çiftçilikle uğraşan Emin Uyguner'dir. Kandıra Merkez İlkokulu'nu bitirdi (1930). Ortaöğrenimini İzmit'te yaptı. 1941 yılında Trabzon Lisesi'nden mezun oldu. Edebiyata olan merakı nedeniyle liseyi bitirince Dil Tarih Coğrafya Fakültesi'ne girmeyi hedefledi: "Ailem, rahmetli ağabeyim Nihat Erim'in uyarısı üzerine Sosyal Bilgiler Okuluna girmemi istedi. O yıllarda bu okula sınavla giriliyordu ve ben de sınavı kazandım. Dört yıllık öğrenim sonunda Malî Şube'yi bitirdim. Yıl 1945 idi. 1955 yılında da Ankara Hukuk Fakültesinden diploma aldım. Yatılı geçen dört yıl içinde birçok şeyi öğrendim. Rahmetli hocamız Fadıl Hakkı Sur, bize, bir incelemenin nasıl yapılacağını öğretmişti. O yıllarda ilk sömestre dışında her sömestrde ödev verilirdi ve son sınıfta tez hazırlanırdı. Bu çalışmalar bizim için çok yararlı olmuştur." (Uyguner 1995). Üniversiteyi bitirdikten sonra çeşitli kurumlarda resmî görevlerde bulundu.

1945 yılı sonlarında vatani görevi için Yedek Subay Okulu'na girdi ve topçu asteğmen olarak öğrenimini tamamladı. Askerliğini Samsun'daki 15. Topçu Alayı'nda yaptı. 1947 yılında Ticaret Bakanlığı'na müfettiş olarak tayin edildi. Bu görevi sırasında A. Ü. Hukuk Fakültesi'nden sertifika aldı (1955). Ardından Küçük Sanat Kooperatifleri şube müdürlüğü (1957-1960), Sanayi Dairesi başkan yardımcılığı (1960-1966), Başbakanlık Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi üyeliği (1966-1970), İmar ve İskân Başkanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı (1970-1978) yaptı. Sanayi Bakanlığı ile Başbakanlık'taki görevlerinin yanı sıra Millî Prodüktivite Merkezi Bakanlık temsilcisi, Elektrik İşleri Etüd İdaresi Bakanlık denetçisi, Türk Standartlar Enstitüsü Bakanlık temsilcisi olarak da yan görevler yaptı. TSE'de Mevzuat Hazırlık Grubu başkanlığı yaptı ve Standard dergisinin yayımlanmasında görev aldı. Bir yandan Mülkiyeliler Birliği Dergisi yayın görevinde bulundu. 1961 ve 1963 yıllarında ABD'de birçok seminere katıldı ve bazı üniversitelerden belgeler aldı. 1948 yılında Meserret Hanım ile evlendi. Bu evlilikten üç çocuğu oldu. 1978 yılında emekliye ayrıldı. Türkiye Yazarlar Sendikası, Edebiyatçılar Derneği ve İLESAM üyeliklerinde bulundu. 1975'te Varlık dergisinin açtığı yarışmaya gönderdiği eleştirisiyle birincilik ödülü ve 1997 yılında Edebiyatçılar Derneği Ödülü'nü aldı. 16 Eylül 2002 tarihinde İstanbul'da vefat etti.

Edebî hayatını kesintisiz olarak sürdüren Muzaffer Uyguner, edebiyatımızdaki önemli sanatçıların eserlerini yayına hazırlamış, editörlüklerini yapmış; dergilerde eleştiri yazıları ve eser tanıtımları yayımlamış, bunların yanı sıra çok sayıda inceleme kitabı kaleme almıştır. Yazı hayatının başlangıcını şu cümlelerle dile getirmiştir: "Yazına meraklıydım. İlkokulda müdürümüz Hamit Özmenek şiirin ölçülerle yazıldığını söylemişti bir gün ve ben de bu işe giriştim. İlkokulda ilk manzume denemelerimi yaptım. Ortaöğrenimde de bu merakım sürdü ve lise öğrencisi iken ilk şiirim haftalık bir dergide yayımlandı." (Uyguner 1995). Uyguner'in Mehmet Âkif Ersoy'un ölümü üzerine kaleme aldığı ilk yazısı daha ortaokul öğrencisiyken İzmit'te yayımlanan Türk Yolu gazetesinde çıkmıştır: "İlk yazım ortaokul öğrencisi iken yayımlanmıştı. İlkokul son sınıfta iken öğretmenim bize Ersoy'un şiirlerini tanıtmıştı. Ben de başka yazar tanımıyordum o zaman. Bu yazı bir hevesin ürünüdür. Bu heves hep sürüp gitti. Yayımlama olanakları buldukça da yazdım. Ben de bir zaman şiir yazardım ve şiirlerimi Kayınağacı (1953) adlı kitabımda toplayıp yayımlamıştım. Yazma bir heves ve bir merak işi galiba. Bürokraside çalışırken, uğraştığım konularla ilgili yazılarım ve kitaplarım da çıktı." (Koryürek 2001).

Şiir ve yazıları; Yeni Mecmua, Mavi, Dönemeç, Günümüzde Kitaplar, Beş Sanat, Türk Folklor Araştırmaları, Türk Dili Dergisi, Kemalist Ülkü, Cep Dergisi, İnkılapçı Gençlik, Yaratış, İstanbul, Kaynak, Ilgaz, Kıyı, Hisar, Çağdaş Türk Dili, Varlık, Türk Dili, Karşı, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Ardıçkuşu, Yazko Edebiyat, Güney, Mülkiye, Çağrı, Standard, Türkiye İktisat Gazetesi; Sümerbank, Makine ve Mühendislik, İstanbul Ticaret Odası gazetesi gibi süreli yayınlarda yer almıştır. Ömer Lekesiz'e göre Muzaffer Uyguner, yorulmak bilmeyen bir edebiyat emekçisidir: "66 yıl edebiyatla iç içe yaşadı, yazdı, derledi ve çalışma alanını ancak yüreği yetebilecek, gerekli bedeli ödeyebilecek bir kişi için boşaltarak gitti Muzaffer Uyguner."

Uyguner'in adından söz ettirmesi ve edebiyatımıza katkısı 26 kitaptan oluşan "Büyük Ozanlar/Büyük Yazarlar" dizisi ile olmuştur. Bilgi Yayınevi tarafından basılan "Büyük Yazarlar" dizisi şu isimlerden oluşmaktadır: Sait Faik Abasıyanık, Yahya Kemal, Cahit Sıtkı Tarancı, Orhan Veli Kanık, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Karacaoğlan, Yunus Emre, Pir Sultan Abdal, Âşık Veysel, Dadaloğlu, Ömer Seyfettin, Salâh Birsel, Cahit Külebi, Seyrani, Dertli, Şinasi, Mehmet Âkif Ersoy, Memduh Şevket Esendal, Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Sabahattin Ali, Halit Ziya Uşaklıgil, Yaşar Kemal, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Muzaffer İzgü, Necip Fazıl Kısakürek, Neyzen Tevfik ve Sabahattin Kudret Aksal. Uyguner, sanatçıları seçme ölçütünü ve eserlerde kullandığı inceleme yöntemini şu cümlelerle dile getirmiştir: "Seçimlerde, yazarların ve ozanların yazın dünyamızdaki yeri en başta gelen ölçüdür. Bunları bazen kendim seçerim, bazen de yayınevi ile ortaklaşa seçerim. Bazen de yayınevi benden inceleme yapmamı ister. Ama, yazın dünyamızdaki yer önemlidir bu seçimlerde. (...) Yazarların çoğu ile yüz yüze tanışmış değilim. Yüz yüze tanışmış olduğum yazarlar için özel bir değerlendirme yapmam. Benim kendime özgü bir değerlendirme yöntemim var. Bu yönteme göre ve nesnel açıdan işe girişirim. Bu esnek davranışım yüzünden bir yazar, kitabım çıktıktan sonra bana karşı bir tavır almıştır." (Koryürek 2001).

Uyguner için toplumsallığı yansıtmayan bir eser yapmacıktır ve okuyucu, içinde yaşadığı toplumun sorunlarını sanat yoluyla tartışmalıdır. Miskioğlu, Uyguner'in eser incelemedeki tutumunu şöyle değerlendirmiştir: "Muzaffer Uyguner bir yapıt tanıtma yazarıdır. (...) Türk Dili Dergisi'nin 'Tanıtı-Yorum' bölümü biraz da Muzaffer Uyguner için kurulmuştu diyebiliriz. O, bir yapıtı ele aldı mı doğrudan tanıtmaya giriyordu, sözü gereksiz yere hiç uzatmıyordu. Oysa öyle yazılar görüyoruz ki, adam kitap tanıtacağım diye başlayıp, 'Bu yazar benim arkadaşımdır, kendisini çocukluğumdan beri tanırım, çok iyi çocuktur.' gibi sözü uzattıktan sonra 'Okuyun bu kitabı' diyebiliyor. Muzaffer Uyguner örnek gösterilebilecek bir kitap tanıtma yazarıydı. Türk Dili Dergisi'nde çıkan 'Tanıtı-Yorum' yazılarını okuyanlar kaç kez bana sevinçle söylediler: 'Kitabımın tam püf noktasını yakalamış.' Demişler, Uyguner'i övmüşlerdi..." (Miskioğlu 2002). Sevdiği ve değerli bulduğu yazarları/şairleri tanıtmak isteyen Uyguner, sanatsal yöntemle inceleme yapmanın gerekliliğini belirtmiş ve böylece ele aldığı sanatçıları topluma tanıtmayı amaçlamıştır.

Tansu Bele, Uyguner'in eleştiri yazılarında Türk yazınına estetik düzeyde çağdaş, yapıcı, ilerici, işlevsel ve dil açısından gelişme sağlayan yeni olanaklar getirmeyi amaçladığını belirtmiştir: "Muzaffer Uyguner, eleştiri yazılarını kaleme alırken, hiçbir zaman büyük ya da küçük yazar ayrımı yapmamıştır. Ünlü, ünsüz birçok kalem emekçisi için yazmıştır. Çünkü onun eleştiri ölçüsü her zaman Türkçeye verilen emeğin ve Türk dilinin kazancının sorgulanması olmuştur. Onun yazın dünyamız açısından kişiler değil yapıtlar ilgilendirmekteydi. Ortaya gelen romanın, öykünün, şiirin Türk diline ve yazınına ne gibi, hangi ölçüde bir katkısı olabilirdi? Uyguner'in önem verdiği hep bu olmuştur." (Bele 2002). Yazılarında sade ve anlaşılır bir Türkçe kullanan Uyguner'in yumuşak ve ılımlı bir eleştiri üslubuna sahip olduğu görülmektedir.