Yılmaz Onay

Mustafa Yılmaz Kurt
(d. 20 Nisan 1937 / ö. 09 Ocak 2018)
Oyun yazarı, roman yazarı, yönetmen, çevirmen, tiyatro araştırmacısı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Gaziantep'in Üçkubbe köyünde doğdu. Tam adı Mustafa Yılmaz Kurt'tur. Annesi ev hanımı Sıdıka Onay, babası öğretmen Cevat Onay'dır. Henüz Onay küçük bir çocukken babasının tayini Ankara'ya çıktı, böylelikle aile başkente taşındı. Ankara'da Ulus İlkokulu'nda okudu (1948). Cebeci Ortaokulu'nu 1951 yılında, Gazi Lisesi'ni 1955 yılında bitirdi. Yüksek öğrenimini İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nde 1960 yılında tamamladı. Ardından burada yüksek lisans eğitimine başladı. Eğitim hayatını noktaladıktan sonra Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğünde on iki yıl sürecek (1960-72) proje mühendiliği görevine başladı. Buradan ayrıldıktan sonra TÜBİTAK Yapı Araştırma Enstitüsü'nde sekiz yıl (1972-1980) araştırma uzmanlığı yaptı. 1980 yılında emekli oldu. Öğrenciliğinden beri merak duyduğu, üzerine çalışmalar yaptığı tiyatro dünyasına tam anlamıyla döndü. İTÜ'de öğrenciyken oyuncu olarak başladığı tiyatro sanatına dair düşünceleri ve yapmak istedikleri sahnede çalıştığı dönemlerde, dramaturg ve yönetim alanlarına doğru değişti. Yönetmenlik yapmaya başladı. Ankara ve İstanbul'da bazı tiyatrolarda konuk yönetmenlik görevlerinde bulundu. 1993 yılından itibaren İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda yönetmenlik yaptı. 2002 yılında Devlet Tiyatroları'ndan emekli oldu. Muğla'nın Bodrum ilçesindeki evinde 9 Ocak 2018 tarihinde 81 yaşındayken solunum yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti. Naaşı Gündoğan Mezarlığı'na defnedildi. Yılmaz Onay, Türkiye PEN, Türkiye Yazarlar Sendikası, Tiyatro ve TV Yazarları Derneği üyesiydi. Evli ve iki çocuk babasıydı.

İlk yazısı 1967 yılında Türk Solu'nda yayımlandı. Devam eden yıllarda Yeni Ortam, Cumhuriyet, Yürüyüş, Yurt ve Dünya, Bilim ve Sanat, Evrensel Kültür ve Papirüs gibi dergilerde yazıları yayımlandı. Aynı zamanda Bilim ve Sanat dergisinin sanat sorumluluğunu yürüttü.

Oyunları Devlet Tiyatroları'nda sahnelendi. Arafta Kalanlar ve Karagöz'ün Muamması adlı oyunları Amsterdam'da, Sanatçının Ölümü oyunu ise Paris'te sahnelendi (1985-1989). Şarkılarımız Ölmesin adlı çocuk oyunu ise Almanca'ya çevrildi ve 1988 yılında sahnelendi. Onay, 1990-91 yıllarında tiyatro çalışmaları için Berlin'de de bulundu. Yazılar Filmmatik adlı romanı TRT tarafından 1999 yılında filme çekildi ve yayımlandı. Aynı zamanda Sanatçının Ölümü adlı oyunu da senaryolaştırılarak film yapıldı.

Kendisinin de tanımlaması üzerine toplumcu gerçekçi akımı yansıtan eserler kaleme alan bir yazardır. Türkiye'de epik tiyatronun öncülerinden biridir. Bertolt Brecht'ten çeviriler yapmış ve tiyatro alanında kuramsal kitaplar kaleme almıştır. Külliyatının çoğunluğunu çevirileri oluşturur. İşçi tiyatrosu kavramını, hak ve özgürlükler çerçevesinde yeni bir kıvama getirdi ve izleyicisine öyle sundu. Gerçekliğin bir akım olmadığını bir tutum olduğunu belirtti. Kendisini toplumun aksayan ve kötü yönlerini halka göstermeye adadı. Eserlerini bu doğrultuda kurguladı.

Savaş Oyunu ile 1965 İstanbul Uluslarası Gençlik Tiyatro Festivali Ödülü'nü; Küçük Adam Ne Oldu Sana adlı oyun ile 1982 yılında Sanat Sevenler Reji Ödülü'nü; Dev Masalı ile 1984 TOBAV Oyun Yarışması'nda üçüncülük; Sanatçının Ölümü ile 1986 TOBAV Oyun Yarışması'nda üçüncülük kazandı.

Kaynakça

(2010). "Onay, Yılmaz". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi C.II. İstanbul: Yapıkredi Yayınları, 776.

(2007). "Onay, Yılmaz". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi C.VII. Ankara: AYK Atatürk Kültür Merkezi, 33,34.

https://www.cnnturk.com/turkiye/yazar-yilmaz-onay-hayatini-kaybetti [erişim tarihi: 25.11.2019]

https://www.gazeteduvar.com.tr/kultur-sanat/2018/01/10/yilmaz-onay-vefat-etti/ [erişim tarihi: 25.11.2019]

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DEVRİM ÖZBEK
Yayın Tarihi: 29.11.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tren GidiyorHacan / Ankara1984Tiyatro
Brecht'le YaşamakKalem / Ankara1985Derleme
Dört Oyun (Bu Zamlar Bana Karşı, Dev Masalı, Sevdalı Bulut, Şarkılarımız Ölmesin)Hacan / Ankara1985Tiyatro
Tarihte ve Çağımızda Epik TiyatroAdam / İstanbul1985Çeviri
Dev MasalıTOBAV-Ziraat Bankası / Ankara1986Tiyatro
Toplu Oyunları I (Sanatçının Ölümü, Arafta Kalanlar, Karagözün Muamması)Mitos Boyut / İstanbul1992Tiyatro
Yazılar FilmatikMitos Boyut / İstanbul1994Roman
Toplu Oyunları II (Karadul Efsanesi, Hücre İnsanı, Promethia, Karakedi Geçti, Tren Gidiyor)Mitos Boyut / İstanbul1994Tiyatro
Brecht DosyasıMitos Boyut / İstanbul2000Çeviri
Oyun DeğilEvrensel / İstanbul2002Roman
İşçi B'nin HikayeleriEvrensel / İstanbul2004Çeviri
Şarkılarımız ÖlmesinMitos Boyut / İstanbul2005Tiyatro
Epik TiyatroMitos Boyut / İstanbul2005Çeviri
Batı Diye DiyeYordam Kitap / İstanbul2007Çeviri
ElektraMitos Boyut / İstanbul2008Çeviri
PoetikaMitos Boyut / İstanbul2008Çeviri
Troyalı KadınlarMitos Boyut / İstanbul2008Çeviri
Evlerde Uyur Uyanık YalanlarKırmızı / İstanbul2010Çeviri
Antik Yunan TragedyalarıMitos Boyut / İstanbul2012Çeviri
Tebai'ye Karşı YedilerMitos Boyut / İstanbul2012Çeviri
Gerçekçilik, Yeniden!Yordam Kitap / İstanbul2012İnceleme
Optimist TiyatroArtshop / İstanbul2012Çeviri
Toplu Oyunları III (Bu Zamlar Bana Karşı, Bir Yiğit Masal Kuranda, Sonsuz Operet)Mitos Boyut / İstanbul2013Tiyatro
HelenaMitos Boyut / İstanbul2013Çeviri
HekabeMitos Boyut / İstanbul2013Çeviri
Müzik Üzerine TartışmalarEvrensel / İstanbul2014Sohbet
Ütopyadan Bilime SosyalizmEvrensel / İstanbul2015Çeviri
HippolütosMitos Boyut / İstanbul2015Çeviri
LisistrataMitos Boyut / İstanbul2015Çeviri
Bildirim, Largo DesolatoMitos Boyut / İstanbul2015Çeviri
Toplu Oyunları 1 (Catilina, Bir Halk Düşmanı)Mitos Boyut / İstanbul2016Çeviri
Edebiyat BilimiEvrensel / İstanbul2019Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NÂFİ', Arab Tâhir Efendi-zâded. ? - ö. 1849-50Doğum YeriGörüntüle
2Cahit Tanyold. 1914 - ö. 11 Ağustos 2020Doğum YeriGörüntüle
3Ümran Ersind. 1957 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4BAYRAM BAYRAMLId. 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Yılmaz Akbulutd. 01 Ocak 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Ünver Orald. 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7İzzet Yasard. 24 Mayıs 1951 - ö. 13 Temmuz 2018Ölüm YılıGörüntüle
8M. Turan Tekdoğand. 15 Mart 1931 - ö. 22 Mayıs 2018Ölüm YılıGörüntüle
9Kamil Aydoğand. 1956 - ö. 9 Mayıs 2018Ölüm YılıGörüntüle
10Barbaros Altuğd. 1972 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Kemal Oruçd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12Selahattin Özpalabıyıklard. 6 Temmuz 1955 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Murat Üstübald. 06 Mayıs 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İhsan Kurtd. 1 Ocak 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Şinasi Şentürk (Şinasi Ahmedov Akaliyev)d. 15 Şubat 1962 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SÂMÎ, Mustafa Sâmî Beyd. ? - ö. 1645-46Madde AdıGörüntüle
17Yılmaz Karakoyunlud. 26 Nisan 1936 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18LEDÜNNÎ, Mustafa Ledünnî Efendid. ? - ö. 1720-21Madde AdıGörüntüle