OZAN BAKİ, Baki Çetin

(d. 1965 / ö. -)
âşık, sunucu, yapımcı
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Baki Çetin, 1965'te Erzurum'un İspir İlçesine bağlı Koç köyünde dünyaya gelmiştir. Baba adı Ali, ana adı Hatice’dir. Beş kız, üç erkek olmak üzere sekiz kardeşin dördüncüsüdür. Çocukluğu köyünde geçen âşık, ilkokulu köyünde tamamlar. Ortaokula İspir’de başlar, ancak İstanbul’a gider ve okulu bırakır. Bir süre örgün eğitimden uzak kalır (Vural 2018: 53; Vural 2019). Küçük yaşlarda gurbet hayatıyla tanışan Baki Çetin, İstanbul’da inşaat ve mobilya sektöründe çalışmaya başlar. İspir’de başlayıp bitiremediği ortaöğrenimini İstanbul’da dışarıdan okuyarak tamamlar. Çetin, İstanbul’da, sadece hayatını idame ettirmek için çalışmakla kalmaz. Sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerle de meşgul olur. Uzakdoğu sporlarıyla ilgilenir. Bu alanla ilgili kurslara devam eder. Halk oyunları çalışmalarına ve kurslara katılır. Erzurum ve birkaç ilin yöresel oyunlarını öğrenir. Daha sonraki yıllarda usta öğretici olarak bu kurslarda onlarca öğrenci yetiştirir (Vural 2018: 53; Vural 2019). Çetin, 1985-1986 yılları arasında askere alınır. Tokat 48. Piyade Alayında başladığı askerlik görevini, Ankara’da, Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alay Komutanlığı Emniyet ve Koruma Muhafızlığı Bölüğünde tamamlar. Askerlik dönüşü, Uzakdoğu sporları ve halk oyunları çalışmalarına ilgisini devam ettirirken çalışma hayatına inşaat ve mobilya sektöründe devam eder. 1987'de evlenir. Küçük yaşlarından itibaren şiire büyük bir ilgi duyan Baki Çetin, iş hayatı, sportif çalışmalar ve halk oyunları çalışmalarının yanı sıra âşıklık sanatıyla daha yakından ilgilenmeye başlar. 1994 yılından itibaren Âşık Nusret Sümmanioğlu’nun yanında sekiz yıl bulunur. Bu vesileyle âşıklar camiasıyla da güçlü bir bağ kurar. Dünya Halk Ozanları Kültür ve Edebiyat Derneği kurucu başkanlığını yapmış olan Çetin, hâlihazırda bu derneğin başkanlığını da yürütmektedir. Zeynep Hanım’la evli olan Baki Çetin bir kız, üç erkek olmak üzere dört çocuk babasıdır. Hâlen İstanbul’da ticaretle meşgul olmaktadır. TV programları, şenlikler ve kültürel etkinliklere katılmakta, kültür ve sanat faaliyetlerini devam ettirmektedir (Vural 2019).

Çocukluğundan itibaren âşıklık sanatına ve şiire büyük bir ilgi duyan Baki Çetin, Âşık Nusret Sümmanioğlu’nun yanında kaldığı dönemde ondan âşıklık geleneğinin inceliklerini öğrenir. Âşıklık sanatında kendini geliştirir. Nusret Sümmanioğu ile beraber birçok âşık meclisine katılır. Bu meclislerde, Reyhanî ve Ruhanî gibi âşıkları dinleme ve hatta onlarla birlikte söyleme imkânı da bulur. Hem geleneğin bu önemli temsilcilerinin şiirlerini hem de onlara ithaf ederek kendi yazmış olduğu şiirleri okur. Bu usta âşıkların ve başka âşıkların da iltifatlarını, ilgi ve teşviklerini görür. Bu sanat meclislerinde, Cemal Divanî, Sıtkı Eminoğlu, İsrafil Daşdan, Mustafa Aydın gibi Erzurum ve Kars yöresinin âşıkları başta olmak üzere birçok âşıkla tanışma imkânı bulur. Gelenek adına bu meclislerden de çok istifade eder. Saz çalmayı kendi kendine öğrenir. Âşıklık geleneğinin icaplarına uyarak şiirlerinde mahlas kullanmıştır. Kısa bir dönem “Zahirî” mahlasını kullanır. Ancak daha sonra ustası Nusret Torunî’nin tavsiyesiyle “Baki” ismini mahlas olarak kullanır. Mahlasını bazen de “Ozan Baki” şeklinde söyler (Vural 2018: 53; Vural 2019).

Baki Çetin, ustam dediği Nusret Sümmanioğlu’nun 2003'te vefat etmesinden sonra da âşıklık sanatıyla ilgisini devam ettirir. Âşıklık geleneği ile olan ilgisini sadece âşıklar meclisinde değil, radyo ve televizyon programları vasıtasıyla da sürdürür. Beş yıl süreyle TGRT FM’de, yedi yıl süreyle çeşitli televizyon kanallarında TV programları yapar. Çok sayıda şiirin yanında üç hikaye tasnif eden sanatçı, pek çok programların organizasyonu ve sunumunu da yapmıştır. Usta bir halk ozanı olarak tanınmasının yanında âşıklar ve sanat camiasında gür sesi, etkili ve güzel şiir okumasıyla da tanınır. Bir kitap çalışmasına esas olmak üzere şiirlerinin bir kısmı Türk Dil Kurumu'nun arşivine verilmiştir. Sosyal medyayı etkin bir şekilde kullanan âşık, şiirlerinin önemli bir bölümünü elektronik kültür ortamında kendine ait bir sayfada paylaşmaktadır. Şiirlerinin bir kısmı bazı dergilerde ve medya organlarında da yayımlanmıştır. Şiirlerinin tamamını hece ölçüsüyle ve âşık edebiyatı nazım şekilleriyle yazıp söyler. Halk şiirinin inceliklerini bilmekte ve şiirlerine ustaca uygulamaktadır. İlçesi İspir’den, küçük yaşta ayrılıp İstanbul’a gitmesine rağmen yöresine ait ağız özelliklerini iyi bilen ve halk dilinde yaşayan bazı yöresel kelimeleri de kullanan âşık, İstanbul Türkçesine de hâkimdir (Vural 2018: 53; Vural 2019).

Kaynakça

Baki Çetin, 1965 Erzurum/İspir, Koç köyü doğumlu, lise mezunu, âşık [Temel Vural'ın 2018 yılında değişik zamanlarda telefonla ya da yüz yüze Oltu’da yapmış olduğu görüşmeler. 19-20.05.2019 tarihlerinde yapılan telefon görüşmesi ve Baki Çetin'in Temel Vural’a ilettiği bilgi notları].

Vural, Temel (2018). Ozanların Dilinden Kahramanlarımız. Ankara: Kitapçı Basımevi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: TEMEL VURAL
Yayın Tarihi: 06.06.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ZAL HALİL OĞLU CABBARLId. 1913 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2MUSA/GARİP MUSA, Musa Karateped. 01.02.1958 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3AHMET ERDEMd. 1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ALİDURAN, Ali Ataşd. 1965 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Hakan Savlıd. 04 Mayıs 1965 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Muhittin Şimşekd. 1965 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MEYİTTÎ/SIRRİ, Süleyman Özdolapd. 1894 - ö. 1963MeslekGörüntüle
8MESİM ŞAMİLOVd. 1959 - ö. ?MeslekGörüntüle
9YILDIZ, Ömürcan Yıldızd. 10.06.1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
10NEDİMÎ, Mahmut Danişmendoğlud. 1904 - ö. 20.01.1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11IRIZA, Rıza Çağand. 1913 - ö. 18.02.1969Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12HAKKI YORGANSIZ/YORGANSIZ HAKKI/YORGANSIZ/BAYRAKTAR HAKKI ÇAVUŞ/HAKKI ÇAVUŞ/BAYRAKTAROĞLU/YORGANSIZOĞLU/YORGANSIZ HAKKI ÇAVUŞ/ÇAVUŞ, Hakkı Bayraktard. 1894 - ö. 17.02.1964Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13YUNİS İBRAHİMOVd. 1895 - ö. 1974Madde AdıGörüntüle
14HAMÎDÎ, Abdülhamîd Efendi b. Hacı Bâkîd. ? - ö. 1822Madde AdıGörüntüle
15SEMEDd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle