HATİCE MİHRAP, Fatma

(d. ?/1899 - ö. ?/1916)
Âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Fatma olan âşık 1899'da Sivas, Divriği’nin Başören köyünde dünyaya gelmiştir. Hakkındaki bilgiler oldukça kısıtlı olup tamamı İbrahim Aslanoğlu (1961: 33-35)’nun çalışmasına dayanmaktadır. “Çok güzel olduğu” söylenen Fatma’nın “Allah vergisi şairliğinin yok olacağına inandığı" için evlenmek istemediği belirtilmektedir (Aslanoğlu 2006: 451). Köyün gençleri tarafından rahatsız edilmesi dolayısıyla istemediği hâlde Mahmut Kahya adlı bir kişiyle evlendirilmiştir. Düğün gecesinin sabahında baba evine dönmüş ve aradan bir yıl geçmeden 1916 yılında, 17 yaşında, doğduğu köyde vefat etmiştir (Kaya 2002: 45; 2009: 136).

Herhangi bir usta yüzü görmeden küçük yaşlarda şiir söylemeye başlamıştır. Bunda yetiştiği ortamın etkili olduğu düşünülmektedir. Çünkü sazlı sözlü ortamların eksik olmadığı, ozanları ve türküleriyle meşhur Çamşıhı yöresinin (Kaya 2002: 5-8) bir köyünde doğup büyümüştür. Şiirlerinde genellikle Hatice Mihrap veya onun yöresel biçimi olan Hacce Mihrap mahlasını, bazen de “Üstadım Fatma Ana” tapşırmasını kullanmıştır (Aslanoğlu 2006: 451-457).

Kaynaklarda çok az sayıda (yalnızca sekiz adet) şiiri bulunmaktadır. Bunlardan ikisi de türkü formunda okunmaktadır. Şiirlerinden biri hariç, hepsi 11’li hece ölçüsüyle söylenmiştir; o hariç olan da 7 hecelidir (Çongar 1999: 57; Kaya 2002: 45-46). Şiirlerinin teknik açıdan pek başarılı olduğu söylenemez. Şiirlerinde genellikle tek ayak kullanılmıştır ve yer yer kafiye sorunlarıyla karşılaşılmaktadır. Şiirlerine daha ziyade dinî-didaktik bir hava hâkimdir. Şiirleri ekseriyetle Alevi-Bektaşi inancının ortaya çıkardığı dünya görüşü, kelime kadrosu ve kavramları ile örülmüştür. Şiirleri içerisinde 17 dörtlükten oluşan devriyesi ve Şubat 1916’da Rusların Erzurum’u işgali üzerine söylediği “Gün bugünkü gündür din elden gitti” nakaratlı destanı (Aslanoğlu 2006: 451-454) oldukça dikkat çekicidir.

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (1961). Divriği Şairleri. İstanbul: Ekin Basımevi.

Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları I. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.

Çongar, Emine (1999). Sivas ve Maraş Kaynaklı Cönkler Üzerine Tetkik. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 

Kaya, Doğan (2002). Çamşık Ozanları. Ankara: Çamşık Hüseyin Abdal Derneği Yay..

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri III. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay..

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ŞEREF BOYRAZ
Yayın Tarihi: 01.09.2014
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Nefes
Sever idim Şah-ı Merdan Ali’yi
Pirim bizi şefaatten ayırma
Muhammet Mustafa için hürmet et
Lebi şeker şerbet dilden ayırma

Kur’an-ı Kerim’den dersim öğrendim
Yalan bilir bilmezlere söyledim
Haydar’ı Murtaza deyi ağladım
Didardan cemalden dinden ayırma

Muhammet Mustafa Haydar-ı Kerrar
Koma bizi zulumatta ya Haydar
Yerlerin göklerin sahibi Settar
Kur’an’dan imandan dinden ayırma

Âşık oldum Hakk’ın aşkı serimde
Muhammet Mustafa Ali gözümde
Bu kelamı ivirt ettim dilimde
Haklı söyler nefesinden ayırma

Şah-ı Merdan sormaz oldu halimi
On’ki imamların tuttum elimi
Kırklar kapısında eyle pirimi
Hacce Mihrap didarından ayırma


Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları I. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay. 451.

Nefes
Sabahtan şahımın nuru doğuyor
Doğmaz ise yaralarım sağalmaz
Derdimin dermanın Hak’tan isterim
Vermez ise yaralarım sağalmaz

Cehenneme girsem yakar nar beni
Hacı Bektaş Veli gönlüm sultanı
Çağırınca yetişesin ya Ali
Görmez ise yaralarım sağalmaz

Hak’tan dergahına yazımı yazsa
Gönlüm de pirini arasa gezse
Şah-ı Merdan Ali halimi sorsa
Sormaz ise yaralarım sağalmaz

On’ki imamlara niyaz-bend oldum
Ali’yi görünce kül oldum yandım
Kırkların ceminde irfana girdim
Girmez ise yaralarım sağalmaz

Hatice Mihrap’ın pire niyazı
Hak da kabul ede dergaha bizi
Ali’nin alnında Zühre yıldızı
Doğmaz ise yaralarım sağalmaz


Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları I. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay. 457.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MÜCRİMÎ, Mehmet Özbozokd. 1882 - ö. 28.03.1970Doğum YeriGörüntüle
2GELENDER NADİR OĞLU ZEYNALOVd. 1967 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3KÖSE, Bahattin Kösed. 1962 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Peyami Safad. 2 Nisan 1899 - ö. 15 Haziran 1961Doğum YılıGörüntüle
5Vedat Örfi Bengüd. 21 Aralık 1899 - ö. 25 Mayıs 1953Doğum YılıGörüntüle
6HAYRETTİNd. 1899 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HEVÂYÎ, İbrâhimd. 1873 - ö. 1916Ölüm YılıGörüntüle
8BAHÂEDDÎN, Zîver Paşa-zâde Yûsufd. 1851 - ö. 1916Ölüm YılıGörüntüle
9BÂNÛ, Cevheriye Banud. 1862-1864? - ö. 1914-1916?Ölüm YılıGörüntüle
10ŞEYH ANA (ŞIHANA) AHMEDd. 1819-1820 - ö. 1901-1902MeslekGörüntüle
11PÜSTE ŞİKAR KIZId. 1880 - ö. 1947MeslekGörüntüle
12MAHMUT IŞIKd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
13AVNİ NURETTİNd. 1866 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HAKKI, Ardahanlı Sarı Hakkı Efendid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SEFEROĞLU, Mustafad. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16EMANETÎ, Servet Yıldırımd. 1955 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17SEYYAHÎ/SEFİL SEYYAHÎ Nihat Muratoğlud. 17.07.1944 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SEFİL ERÖKSÜZ, Mehmet Ali Eröksüzd. 1970 - ö. ?Madde AdıGörüntüle