Şakir (Ayaşlı)

(d. 1871 / ö. 18 Haziran 1917)
Şair, Muallim, Müdür Muavini, İdadi Müdürü
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ankara'nın Ayaş kazasında dünyaya geldi. Babası Ayaş eşrafından Nazif Ağa'dır. (Ergun, 1929: 18, Göçgün, 1986: 137) İlköğrenimini Ayaş'ta tamamladı, ardından İstanbul'a giderek Darülmuallimîn mektebini bitirdi. 1895’te Konya İdadisi müdür yardımcılığına atandı. Burada altı yıl boyunca Türkçe, Arapça, edebiyat, tarih ve coğrafya dersleri verdi. (Önder, 1967: 10; Işık, 2011: 18) 1901'de Tokat İdadisi müdürlüğüne atandı. Buradaki mutaassıp çevreyle anlaşamadı. Bir cülus töreninde yaşadığı sinir buhranı neticesinde, hükümet aleyhinde konuşmasının ardından açılan soruşturma, zaten sinirleri zayıf ve fazlaca evhamlı olan Şakir’in buhranını artırarak hastalanmasına sebep oldu. İstirahat için Ayaş'a gönderildi, kısa süre sonra Konya'ya nakledildi. Rahatsızlığı artınca Sivaslı Ali Kemalî Bey onu himayesine aldı ve ölümüne kadar kendisiyle ilgilendi. Konya’da on üç sene inziva hayatı yaşadıktan sonra 18 Haziran 1917’de vefat etti. (Soyman-Koner, 1933: 43-46, İnal, 1988: 1770-1771)

Ayaşlı Şakir’in şiirleri iki devreye ayrılabilir. İlk devir şiirlerinde Divan edebiyatı zevkinin yanı sıra Muallim Naci etkisi de görülür. Bu şiirlerin çoğu aşk konusu etrafında şekillenir. (Uçman, 1985: 38) Tokat’taki görevi esnasında kendisini anlamayan çevresinden uzaklaşarak felsefeyle uğraşan Şakir’in şiirlerinde de bir değişim yaşanır. Edebi şahsiyetinin asıl kimliğini kazandığı bu dönemde yazdığı 184 bentlik “Düşündüm” şiirinde, evrenin varoluşu ve eşyanın hakikati üzerinde durur, Darwinizmi eleştirir. (Soyman-Koner, 1933: 40-42) Tokat’ta başına gelenlerin sebebini ele aldığı “Reyb-i Kebîr” şiirinde ise evhamlı, pesimist psikolojisi açıkça görülür. Yaşadığı zihnî ve manevi değişimle tasavvufa yönelen şair, Mevlana Celaleddin Rûmi, Şems Tebrizi gibi mutasavvıfların eserlerini inceler. Yazdığı şiirlerde de tasavvufi dünya görüşünü işler. (Soyman-Koner, 1933: 45; Göçgün, 1986: 145-146) Kimi lirik kimi didaktik kimi satirik üslup özellikleri taşıyan bu metinlerde edebi sanatlara sıklıkla başvuran şairin dili dönemini yansıtır.

Kaynakça

[Ergun], Saadettin Nüzhet (1929). “Şair Ayaşlı Şakir”. Millî Mecmua. 11 (116). İstanbul. 18-20.

Göçgün, Önder (1986). “Yakın Devrin Bir Mütefekkir-Şairi: Ayaşlı Şakir Efendi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S. 3. Konya. 137-155.

Işık, Ali (2011). Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Hassa Mimarlık Yay.

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 3. bs. 1770-1774.

Önder, Mehmet (1967). “Ayaşlı Şakir”. Hisar. 7 (39). İstanbul. 10.

[Soyman], Faik ve [Koner] M. Muhlis (1933). Muallim Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Babalık Matbaası.

Telli, Fatma Betül (2005). Ayaşlı Muallim Şakir Efendi. Ankara: Kalkan Matbaacılık.

Uçman, Abdullah (1985). “Ayaşlı Şakir Efendi”. Kubbealtı AkademiMecmuası. S. 2. İstanbbul. 37-48.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. HATİCE YILDIZ
Yayın Tarihi: 10.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Divançe [I]- / --Şiir
Divançe [II]- / --Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Nazlı Erayd. 28 Haziran 1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Gamze Reisoğlu Şamdancıd. 1967 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Kuvvet Yurdakuld. 01 Ocak 1976 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Pertev Demirhand. 1871 - ö. 1964Doğum YılıGörüntüle
5İbnülemin Mahmut Kemal İnald. 17 Kasım 1871 - ö. 14 Mayıs 1957Doğum YılıGörüntüle
6Şekip (Tokadîzade)d. 1871 - ö. 6 Ekim 1932Doğum YılıGörüntüle
7SEYRÎ, Yozgatlıd. 1852? - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
8İHRÂKÎ, Alid. ? - ö. 1913-1917Ölüm YılıGörüntüle
9SAYRAMÎ, Molla Musad. 1836 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
10Ahmet Sargınd. 01 Ocak 1954 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Riitta Cankoçakd. 1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Pınar Akad. 1969 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Ali Paşad. 5 Mart 1814 - ö. 7 Eylül 1871Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Salih Keramet Nigard. 20 Haziran 1885 - ö. 7 Mart 1987Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Süleyman Nesipd. 1866 - ö. 28 Eylül 1917Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞÂKİR EFENDİ, Gelibolulu Elhâcd. 1829 - ö. 1859Madde AdıGörüntüle
17ŞÂKİR, Şakir Ahmed Beyd. ? - ö. 1699-1700Madde AdıGörüntüle
18ŞÂKİR, Cerrâh Şâkir Efendid. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle