Şakir (Ayaşlı)

(d. 1871 / ö. 18 Haziran 1917)
Şair, Muallim, Müdür Muavini, İdadi Müdürü
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ankara'nın Ayaş kazasında dünyaya geldi. Babası Ayaş eşrafından Nazif Ağa'dır. (Ergun, 1929: 18, Göçgün, 1986: 137) İlköğrenimini Ayaş'ta tamamladı, ardından İstanbul'a giderek Darülmuallimîn mektebini bitirdi. 1895’te Konya İdadisi müdür yardımcılığına atandı. Burada altı yıl boyunca Türkçe, Arapça, edebiyat, tarih ve coğrafya dersleri verdi. (Önder, 1967: 10; Işık, 2011: 18) 1901'de Tokat İdadisi müdürlüğüne atandı. Buradaki mutaassıp çevreyle anlaşamadı. Bir cülus töreninde yaşadığı sinir buhranı neticesinde, hükümet aleyhinde konuşmasının ardından açılan soruşturma, zaten sinirleri zayıf ve fazlaca evhamlı olan Şakir’in buhranını artırarak hastalanmasına sebep oldu. İstirahat için Ayaş'a gönderildi, kısa süre sonra Konya'ya nakledildi. Rahatsızlığı artınca Sivaslı Ali Kemalî Bey onu himayesine aldı ve ölümüne kadar kendisiyle ilgilendi. Konya’da on üç sene inziva hayatı yaşadıktan sonra 18 Haziran 1917’de vefat etti. (Soyman-Koner, 1933: 43-46, İnal, 1988: 1770-1771)

Ayaşlı Şakir’in şiirleri iki devreye ayrılabilir. İlk devir şiirlerinde Divan edebiyatı zevkinin yanı sıra Muallim Naci etkisi de görülür. Bu şiirlerin çoğu aşk konusu etrafında şekillenir. (Uçman, 1985: 38) Tokat’taki görevi esnasında kendisini anlamayan çevresinden uzaklaşarak felsefeyle uğraşan Şakir’in şiirlerinde de bir değişim yaşanır. Edebi şahsiyetinin asıl kimliğini kazandığı bu dönemde yazdığı 184 bentlik “Düşündüm” şiirinde, evrenin varoluşu ve eşyanın hakikati üzerinde durur, Darwinizmi eleştirir. (Soyman-Koner, 1933: 40-42) Tokat’ta başına gelenlerin sebebini ele aldığı “Reyb-i Kebîr” şiirinde ise evhamlı, pesimist psikolojisi açıkça görülür. Yaşadığı zihnî ve manevi değişimle tasavvufa yönelen şair, Mevlana Celaleddin Rûmi, Şems Tebrizi gibi mutasavvıfların eserlerini inceler. Yazdığı şiirlerde de tasavvufi dünya görüşünü işler. (Soyman-Koner, 1933: 45; Göçgün, 1986: 145-146) Kimi lirik kimi didaktik kimi satirik üslup özellikleri taşıyan bu metinlerde edebi sanatlara sıklıkla başvuran şairin dili dönemini yansıtır.

Kaynakça

[Ergun], Saadettin Nüzhet (1929). “Şair Ayaşlı Şakir”. Millî Mecmua. 11 (116). İstanbul. 18-20.

Göçgün, Önder (1986). “Yakın Devrin Bir Mütefekkir-Şairi: Ayaşlı Şakir Efendi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S. 3. Konya. 137-155.

Işık, Ali (2011). Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Hassa Mimarlık Yay.

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 3. bs. 1770-1774.

Önder, Mehmet (1967). “Ayaşlı Şakir”. Hisar. 7 (39). İstanbul. 10.

[Soyman], Faik ve [Koner] M. Muhlis (1933). Muallim Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Babalık Matbaası.

Telli, Fatma Betül (2005). Ayaşlı Muallim Şakir Efendi. Ankara: Kalkan Matbaacılık.

Uçman, Abdullah (1985). “Ayaşlı Şakir Efendi”. Kubbealtı AkademiMecmuası. S. 2. İstanbbul. 37-48.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. HATİCE YILDIZ
Yayın Tarihi: 10.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Divançe [I]- / --Şiir
Divançe [II]- / --Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ümit Öğmeld. 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Hamit Çağlar Özdağd. 06 Nisan 1983 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Salih Mercanoğlud. 06 Ocak 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4NİYAZÎ, İsmaild. 1871 - ö. 1911Doğum YılıGörüntüle
5NELMÎ, Tahsînd. 1871-72 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Pertev Demirhand. 1871 - ö. 1964Doğum YılıGörüntüle
7HÂLİS, İbrâhim Edhem Hâlis Efendid. 1852 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
8İBİŞ, İbrahimd. 1858 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
9İHRÂKÎ, Alid. ? - ö. 1913-1917Ölüm YılıGörüntüle
10Ali Mümtaz Arolatd. 23 Temmuz 1897 - ö. 4 Eylül 1967MeslekGörüntüle
11SÂNÎ, Sânî Efendid. 1866 - ö. 1935MeslekGörüntüle
12Özdemir Asafd. 11 Haziran 1923 - ö. 28 Ocak 1981MeslekGörüntüle
13Abidin Daverd. 1886 - ö. 8 Şubat 1954Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ali Canip Yöntemd. 1887 - ö. 26 Ekim 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Pertev Demirhand. 1871 - ö. 1964Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞÂKİR, Hâfız Mehmed Şâkird. 1829 - ö. 1911Madde AdıGörüntüle
17Şakir Kurtulmuşd. 18 Eylül 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ŞÂKİR, Beypazarlı Mehmedd. 1848? - ö. 1918Madde AdıGörüntüle