İsmail Hakkı (Alişanzade)

(d. 1871 / ö. 13 Mart 1944)
Şair, yazar, araştırmacı, çevirmen, diplomat
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. İyi bir eğitimin ardından devletin çeşitli kademelerinde görev aldı. Fevziye Rüştiyesi ve Mülkiye Mektebi'nden mezun oldu (1889). Hariciye Nezareti Şehbenderlik Kalemi'nde 1891'de kâtip olarak başladığı görevinde yükselerek 1908'de müdür oldu. Yurt dışında da görevlendirildi; 1909'da Marsilya, 1918'de Münih başkonsolosu olarak çalıştı. 1925'te emekli oldu. Soyadı Kanunundan sonra Eldem soyadını aldı.

13 Mart 1944'te İstanbul'da vefat etti (Okay 1995: 21-22).

İsmail Hakkı Eldem Türk edebiyatı tarihine, Ahmet Midhat Efendi, Ekrem Bey, Cevdet Paşa, Şemsettin Sami ve Muallim Naci gibi yenileşme devri Türk edebiyatından önemli isimler üzerine hazırladığı biyografilerle büyük bir katkı sağlamıştır. Edebiyat tarihine katkısı Muasır Şairlerimiz ismini taşıyan eserinde devam eder. Bu kitapta, Nabizade Nazım Bey, Ali Ruhi Bey, Emin Hümayî Bey ve Muallim Cûdî Efendi gibi şairlerin fotoğraflarının altında şairler hakkında kısa bilgi ve şiirlerinden örnekler bulunmaktadır.

Edebi faaliyetlerini süreli yayınlarda da sürdürmüştür. Mekteb dergisinde 1891-1894 yılları arasında baş yazar olarak çalışmıştır. Şiirlerini, tercümelerini ve yazılarını yayımlamıştır (Okay 1995:21). İbrahim Fehim ile birlikte hazırladığı 1890'da yayımlanan Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir, Şinasi'nin Batı edebiyatından şiir çevirilerinin yer aldığı Tercüme-i Manzume isimli eserinin bir benzeri olarak yayımlanan ikinci eser olma özelliğini taşır (Demircioğlu 2012: 15). Tahassür isimli şiir kitabında da kendi yazdığı şiirlerin yanında çeviri şiirler yer almaktadır. Charles Baudelaire'in Les Fleurs du Mal (1857) isimli şiir kitabını Elem Çiçekleri ismiyle Türkçeye çeviren ilk isimdir. Çeviri faaliyetini Cumhuriyet döneminde de sürdürmüş, fakat bu dönemde şiirden ziyade roman çevirilerine ağırlık vermiştir.

Kaynakça

Demircioğlu, Cemal. (2012). Müntehabat-ı Teracim-i Meşahir: An Exploration Of Its Paratext From The Perspective Of Cultural Memory. İÜ Çeviribilim Dergisi. 6: 15-43.

Esen, Cennet (2017). Alişanzade İsmail Hakkı'nın Sanat ve Edebiyat Yazıları. Yüksek Lisans Tezi. Aksaray: Aksaray Üniversitesi.

Okay, Orhan (1995). ELDEM, İsmail Hakkı. TDV İSlam Ansiklopedisi. 11: 21-22.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NURTAÇ ERGÜN ATBAŞI
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Müntahabat-ı Teracim-i MeşahirArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1307/1890Biyografi
Sevda-yı Hazan yahud TahassürArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Şiir
14. Asrın Türk Muharrirleri: Birinci Defter Ahmed Midhat EfendiArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: İkinci Defter Ekrem BeyMahmud Bey Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Üçüncü Defter Cevdet PaşaÂlem Matbaası / İstanbul1308/1891Biyografi
14. Asrın Türk Muharrirleri: Dördüncü Defter Şemseddin Sami BeyKasbar Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Muasır ŞairlerimizÂlem Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
Osmanlı Meşahir-i Üdebası: Birinci Defter Muallim NaciNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Biyografi
İki HakikatNişan Berberyan Matbaası / İstanbul1311/1894Hikâye
TalihsizMatbaa-i Ebuzziya / İstanbul1312/1895Çeviri
Elem ÇiçekleriOrhaniye Matbaası / İstanbul1927Çeviri
Samimi SaadetVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Aile ÇemberiVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1934Çeviri
Isfahana Doğru: Seyahat Hatıraları- / İstanbul1934Çeviri
Disrali'nin HayatıVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
SalamboVakit: Dün ve Yarın Tercüme Külliyatı / İstanbul1935Çeviri
Kara MeleklerRemzi Kitabevi / İstanbul1942Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÂRİF, Kethudâ-zâde Hacı Mehmed Ârif Efendid. 1768 - ö. 1849Doğum YeriGörüntüle
2Osman Tuğlud. 31 Ekim 1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MEHMED ATÂULLAH BEY, İstanbullud. 1809 - ö. 1851Doğum YeriGörüntüle
4BEKİR/BEKİRÎ, Bekird. 1871 - ö. 1934Doğum YılıGörüntüle
5ŞEMSÎ, Hüseyin Şemsi Ergüneşd. 1871-1872 - ö. 30.01.1968Doğum YılıGörüntüle
6Ahmet Mikdat Poyrazd. 1871 - ö. 26 Aralık 1939Doğum YılıGörüntüle
7Ömer Ferit Kamd. 11 Ocak 1864 - ö. 22 Mayıs 1944Ölüm YılıGörüntüle
8Nurmırat Sarıhanovd. 1906 - ö. 04.05.1944Ölüm YılıGörüntüle
9Emine Semiyed. 28 Mart 1864 - ö. 1944Ölüm YılıGörüntüle
10Murat Urazd. 14 Eylül 1892 (1894) - ö. 10 Aralık 1981MeslekGörüntüle
11Sefa Kapland. 1 Şubat 1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Meryem Kılıçd. 1982 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Ali Canip Yöntemd. 1887 - ö. 26 Ekim 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ali Mümtaz Arolatd. 23 Temmuz 1897 - ö. 4 Eylül 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Şekip (Tokadîzade)d. 1871 - ö. 6 Ekim 1932Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16PAŞA/PAŞA DAYI/METİNÎ, İsmail Metind. 1928 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17İsmail Ali Sarard. 27 Haziran 1925 - ö. 15 Nisan 2003Madde AdıGörüntüle
18NİYAZÎ, İsmaild. 1871 - ö. 1911Madde AdıGörüntüle