Madde Detay
ŞEMSÎ, Süleyman Şemsi, Kara Şemsî Abdâl
(d. 1244/1828 - ö. 1303/1886)
divan-tekke şairi
(Divan-Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Kara Abdâl Süleymân Şemsî Dede'dir. Mürşidi evvelâ Sem’î, sonra
Nûrî, daha sonra Şemsî ve Abdâl mahlasını
verdi. 1244/1828 Ramazan'ında Konya’da doğdu. Âşık Osmân namında bir
zatın oğludur. Yazın, babasının koyunlarıyla meşgul olur, kışın mektebe devam
ederdi. Maddi durumu eğitimini tamamlamasına engel oldu. 1259/1843-44’te Şems-i
Tebrizî dergâhında süpürgeciliği seçti. Türbedâr Kaygusuz
Abdâl, kendisini elifbadan başlattı. Kur’an-ı Kerim’i
hatmettirdi ve akaid-i diniye eğitimi verdi. Dört sene terbiyesine özen
gösterdi. Mürşidi Abdal Mehmed Sûdî Dede’nin de hizmetinde bulundurdu.
1260/1844-45’te hilafetname verdi. İnâbe aldığı Kaygusuz Dede ona Şems-i
Tebrîzî’ye izâfen “Şemsî” mahlasını verdi. Mevlana Dergahı’nda çile çıkarıp
hilafet aldıktan sonra Sultan Divânî Dergâhı’na hizmet ve ilim tahsili için
Afyon Karahisar’a giderek dört yıl burada kaldı. Daha sonra Bursa ve
İstanbul’daki ziyaretgahları dolaştı (Kara 1997: 49). Dervişlere Mesnevî okuttu. 1870’te
Horasânî Ali Dede’nin vefatı üzerine meşihatla Aydın Güzelhisarı’nda onun
dergâhına gönderildi. Burada irşadla meşgul iken Girit’teki Hanya
Mevlevîler’inden gelen davet üzeine 1872’de Hanya’ya gitti ve ailesiyle oraya
yerleşti. 5 Temmuz 1880’de açılan Hanya Mevlevîhânesi’nin inşasında büyük
hizmetleri oldu. 1272/1855-56'da evlenen ve üç oğlu olan Şems, 23 Zilhicce
1303/21 Eylül 1886’da Hanya’da vefat
etti. Mevlevihanedeki türbesine defnolundu. 1924 nüfus mübadelesinde dergâhın
bazı eşyası ve hazirede yatan diğer şeyhlerin naaşlarıyla beraber Kara
Şemsi’nin naaşı da önce İzmir Mevlevîhânesi haziresine, onun yıkılması üzerine
Balçova Mezarlığı’na nakledildi.
Yaşadığı müddetçe meşihatı ve mesnevihanlığı kendine meşrut kılan Süleyman
Şemsî Dede, büyük oğlu Mehmed Şemseddin Efendi’yi mesnevihanlık ve mürşitlik,
ortanca oğlu Hasan Hüsnü Efendi’yi mütevellilik, küçük oğlu Hüseyin Ârif
Efendi’yi de Mesnevî okumak ve müderrislikle görevlendirmiştir. Diğer dergah
hizmetleri ise şunlardır: Kârilik, aşırhanlık, na’thanlık, sersemâzenlik,
serkudümzenlik, serneyzenlik, defzenlik, duâgûluk (Kara 1997: 50).
Dinî ve tasavvufî manzumeler yazan, Nûrî, Şemsî, Sem’î, Niyâzî, Abdal
mahlaslarını kullanan Kara Şemsi’nin Türkçe ve Farsça manzumelerinin bulunduğu
divanı Hüseyin Ârif tarafından Tuhfetü’l Mesnevî alâ hubbi’l-Haydarî ve Divânçe-i
Kara Şemsî adıyla, başında Girit vilayeti mutasarrıfı İbrahim Şerif
Efendi’nin bir takriziyle birlikte yayımlanmıştır (İstanbul H.1305).
Divanının baştan on altı sayfalık
kısmında Farsça manzumeler, geri kalan kısmında ise kırk altısı gazel olmak
üzere toplam seksen dört manzume bulunmaktadır. Farsça kısmındaki münâcât,
na’t, methiye ve mersiyelerle Türkçe kısmındaki kaside, tarih, murabba, şarkı
ve gazel türünde manzumelerin toplam beyit sayısı 1040’tır. Divanının başında
ayrıca müellif hakkında bilgi vardır (Uçman 2001: 366).
Kaynakça
Celepoğlu, Ayşegül (2013). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır
Türk Şairleri. C. V. Ankara: AKM Yay.
Ergun, S. Nüzhet (1936). Türk Şairleri I. İstanbul: Suhulet Basımevi.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. İstanbul:
Dergah Yay.
Kara, Mustafa (1997). “Hanya Mevlevihanesi”, İslam Ansiklopedisi. C. 16. İstanbul: Diyanet Vakfı Yay. 49-51.
Uçman, Abdullah (2001). “Kara Şemsi”, İslam Ansiklopedisi. C. 24. İstanbul: Diyanet Vakfı Yay. 366.
Yazıcı, Tahsin. “Abdâl Qara Semsi”, El2. C.I 174.
“Abdal, Kara Şemsi” (1977). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. I. İstanbul: Dergâh Yay. 9.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: İSMAİL HAKKI AKSOYAK - HİLAL ERDOĞANYayın Tarihi: 03.04.2014Güncelleme Tarihi: 11.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Baht-ı nâ-yâverimiz hâne vü hân gezdiriyor
Raht-ı âsâyişi her cây u mekân gezdiriyor
Herkesin nahnu kasemnâ de olan rızkı bugün
Dagılup sâhibini âb ile nân gezdiriyor
Hâne-berdûş-ı cihân olduk ise biz ne elem
Gör şu kanbur felegi bâr-ı girân gezdiriyor
Câhili nâz ile besler felek-i dûn-perver
Âkıli hasret ile bî-leb-i nân gezdiriyor
Men’eder halkı harâmdır diyerek câm-ı meyi
Sâfi bak zîr-i begalde ne yamân gezdiriyor
Kalma sûrette sakın sîretine eyle nazar
Bu vücûd içre seni sırr-ı nihân gezdiriyor
Kû-be-kû der-be-der Abdâl gibi keckül-gerdân
Nân seni gezdirirse nânı da cân gezdiriyor
Celepoğlu, Ayşegül (2013). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. V. Ankara: AKM Yay. 2264.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.04.2014Güncelleme Tarihi: 11.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Baht-ı nâ-yâverimiz hâne vü hân gezdiriyor
Raht-ı âsâyişi her cây u mekân gezdiriyor
Herkesin nahnu kasemnâ de olan rızkı bugün
Dagılup sâhibini âb ile nân gezdiriyor
Hâne-berdûş-ı cihân olduk ise biz ne elem
Gör şu kanbur felegi bâr-ı girân gezdiriyor
Câhili nâz ile besler felek-i dûn-perver
Âkıli hasret ile bî-leb-i nân gezdiriyor
Men’eder halkı harâmdır diyerek câm-ı meyi
Sâfi bak zîr-i begalde ne yamân gezdiriyor
Kalma sûrette sakın sîretine eyle nazar
Bu vücûd içre seni sırr-ı nihân gezdiriyor
Kû-be-kû der-be-der Abdâl gibi keckül-gerdân
Nân seni gezdirirse nânı da cân gezdiriyor
Celepoğlu, Ayşegül (2013). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. V. Ankara: AKM Yay. 2264.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Baht-ı nâ-yâverimiz hâne vü hân gezdiriyor
Raht-ı âsâyişi her cây u mekân gezdiriyor
Herkesin nahnu kasemnâ de olan rızkı bugün
Dagılup sâhibini âb ile nân gezdiriyor
Hâne-berdûş-ı cihân olduk ise biz ne elem
Gör şu kanbur felegi bâr-ı girân gezdiriyor
Câhili nâz ile besler felek-i dûn-perver
Âkıli hasret ile bî-leb-i nân gezdiriyor
Men’eder halkı harâmdır diyerek câm-ı meyi
Sâfi bak zîr-i begalde ne yamân gezdiriyor
Kalma sûrette sakın sîretine eyle nazar
Bu vücûd içre seni sırr-ı nihân gezdiriyor
Kû-be-kû der-be-der Abdâl gibi keckül-gerdân
Nân seni gezdirirse nânı da cân gezdiriyor
Celepoğlu, Ayşegül (2013). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. V. Ankara: AKM Yay. 2264.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Baht-ı nâ-yâverimiz hâne vü hân gezdiriyor
Raht-ı âsâyişi her cây u mekân gezdiriyor
Herkesin nahnu kasemnâ de olan rızkı bugün
Dagılup sâhibini âb ile nân gezdiriyor
Hâne-berdûş-ı cihân olduk ise biz ne elem
Gör şu kanbur felegi bâr-ı girân gezdiriyor
Câhili nâz ile besler felek-i dûn-perver
Âkıli hasret ile bî-leb-i nân gezdiriyor
Men’eder halkı harâmdır diyerek câm-ı meyi
Sâfi bak zîr-i begalde ne yamân gezdiriyor
Kalma sûrette sakın sîretine eyle nazar
Bu vücûd içre seni sırr-ı nihân gezdiriyor
Kû-be-kû der-be-der Abdâl gibi keckül-gerdân
Nân seni gezdirirse nânı da cân gezdiriyor
Celepoğlu, Ayşegül (2013). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. V. Ankara: AKM Yay. 2264.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SEYYİD, Seyyid Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1706 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ZÂRÎ, Mehmed | d. ? - ö. 1902 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | RECEB, Dervîş Tarîkatî | d. ? - ö. 1688-89 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NÜZHET, Mehmed Nüzhet | d. 1828 - ö. 1887 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | RİF'AT, Mehmed Rif'at Bey, Bursalı | d. 1828 - ö. 1876 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | GÂFİL, Ali Akber | d. 1828 - ö. 1892 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ŞEVKET, Hıyamlıoğlu Ahmed Şevket Efendi | d. 1814-20? - ö. 1886 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | SUBHÎ PAŞA, Trapoliçeli | d. 1818 - ö. 1886 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | GULÂMÎ, Sivaslı | d. 1854 - ö. 1886 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MUZAFFER/UTAR, Muzaffer Utar | d. 1936 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | SİMAYLÎ, İsmail Metin | d. 1961 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | TURAN KÖTAN | d. 1919 - ö. 1992 | Meslek | Görüntüle |
13 | SALİH BABA | d. 1846 - ö. 1907 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | FENNÎ, Tesalya Yenişehirli | d. ? - ö. 1888 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | KÂTİB HANIM, Şerife Zibâ | d. 1818 - ö. 1902 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | AHMED | d. ? - ö. 1563 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | PENDÎ, İmam Pendî Mehmed Çelebi | d. ? - ö. 1635 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Abdülhak Hamit Tarhan | d. 2 Ocak 1852 - ö. 13 Nisan 1937 | Madde Adı | Görüntüle |